با شیوع بیماری کرونا در جهان و ایران زندگی مردم تحت تاثیر قرار گرفت. مناسبت های دینی و ملی نیز به خاطر بیماری کم رنگ یا تعطیل شد. به خاطر داریم از اولین روزهای آغاز کرونا و مطرح شدن مسائلی چون بستن حرم ها و اماکن مذهبی خیلی ها دوست داشتند از این مسئله در جهت دین زداییِ افراطی یا تفریطی استفاده کنند؛ اما مرجعیت شیعه با موضعی واضح، آشکار، صریح و اصولی مانع این امر شد. در قم، مشهد، نجف و کربلا محدودیت هایی در اعتاب مقدس اعمال شد که همگی مستظهر به نظر مراجع بود و سبب شد برداشت های انحرافی کمرنگ شود.
با شیوع موج دوم ویروس منحوس کرونا، برگزاری مراسم محرم الحرام نیز در هاله ای از ابهام قرار داشت و نظرات، پیشنهادات و مباحث گوناگون و مختلفی پیرامون آن مطرح شد که در این نوشتار به ارائه نظرات مراجع عظام تقلید درباره عزاداری ماه محرم امسال خواهیم پرداخت:
در عزاداری محرم، همه موظف به رعایت ضوابط ستاد ملی کرونا هستند
حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در خجسته عید قربان در سخنرانی زنده تلویزیونی، ملت شریف ایران را به حضور پر نشاط و گسترده تر در مسابقه معنوی «کمک مؤمنانه به قشرهای آسیب دیده و یاری مجاهدان سلامت» فراخواندند و درباره عزاداری ماه محرم نیز تأکید کردند: همه سوگواران حسینی، هیأتها و مداحان موظفند به هرچه ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام می کند، عمل کنند زیرا موضوع بسیار مهم است.
رهبر انقلاب اسلامی تصریح کردند: در عزاداری ها معیار آن چیزی است که ستاد ملی کرونا اعلام می کند. بنده هر چه آنها لازم بدانند مراعات خواهم کرد. توصیه و تأکید من به همه عزاداران، هیئات، منبری ها و مداحان نیز این است که ضوابط ستاد ملی کرونا باید رعایت شود، چرا که اگر همین مقدار مراقبت و کنترل هم سست شود، فاجعه ای بزرگ پدید خواهد آمد.
پاسخ آیت الله سیدعلی سیستانی به پرسشی در باره عزاداری محرم در ایام کرونا
سوال: با نزدیک شدن به ماه محرم الحرام و فرا رسیدن سالروز فاجعه کربلا، و با توجه به ادامه وبای کرونا و تأکید مسئولان ذی ربط بر ضرورت پرهیز از برپایی تجمّعات بزرگ، به خصوص در فضاهای سرپوشیده، بسیاری از مؤمنین که تمایل بسیاری به ادامه برپایی مراسم معمول عزاداری دارند، از آنچه سزاوار است نسبت به برگزاری مراسم سوگواری حضرت سید الشهداء (صلوات الله علیه) و خاندان و یاران آن حضرت (علیهم السلام) انجام دهند سؤال می کنند. مستدعی است در این زمینه راهنمایی فرمایید.
بسم الله الرحمن الرحیم
السلام علی الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین و رحمه الله و برکاته
برای ابراز غم و اندوه در این مناسبت دردناک، و اظهار همدردی با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و خاندان پاک آن حضرت در این مصیبت بزرگی که به اسلام و مسلمانان وارد شده است، راه های مختلفی وجود دارد؛ که از جمله، موارد زیر است:
1ـ افزایش قابل توجه در پخش مستقیم مجالس حضرت ابا عبد الله (علیه السلام) از طریق شبکه های تلویزیونی و فضاهای اینترنتی؛ برای این منظور شایسته است که مراکز و مؤسسات دینی و فرهنگی، با خطیبان برجسته و مدّاحان توانا هماهنگی به عمل آورند، و نیز مؤمنان را تشویق کنند تا در خانه های خود و جاهایی مانند آن، به برنامه های سخنرانی و مداحی گوش فرا داده و از آنها استفاده کنند.
2ـ برگزاری مجالس خانگی در ساعت های معینی از شب یا روز؛ به گونه ای که تنها افراد خانواده و کسانی که با ایشان رفت وآمد دارند در آن حضور یابند و به برخی از برنامه های عزاداری، هر چند مجالسی که به صورت مستقیم از شبکه های ماهواره ای یا در فضاهای اینترنتی پخش می شود، گوش بسپارند.
اما در مجالس عمومی، باید همه ضوابط بهداشتی با دقت تمام رعایت گردد؛ بدین معنا که فاصله اجتماعی بین حاضران منظور شود و ماسک های بهداشتی و دیگر لوازم بازدارنده از گسترش ویروس کرونا مورد استفاده قرار گیرد.
در این مورد همچنین لازم است به تعداد مجاز حاضران برابر با ضوابطی که مقامات ذی ربط تعیین می کنند، اکتفا شود، که البته این موضوع با توجه به برگزاری مراسم در فضاهای سرپوشیده یا باز، و بسته به میزان گسترش ویروس در شهرهای مختلف، تفاوت دارد.
3ـ پخش و توزیع پردامنه نمادهای عاشورایی، و برافراشتن پرچم ها و قطعات سیاه رنگ در میدان ها و خیابان ها و کوچه ها و دیگر فضاهای عمومی، با رعایت عدم تعرض به حرمت اموال و املاک خصوصی و مانند آن، و تبعیت از قوانین جاری در کشور. البته مناسب است که در این نمادها، بخش هایی از سخنان حضرت امام حسین (علیه السلام) در نهضت بزرگ اصلاح طلبانه آن حضرت و شاهکارهای اشعار و متون گفته شده پیرامون فاجعه کربلا آورده شود.
در زمینه خوراکی های مرسوم به این مناسبت، ضرورت دارد که شرایط بهداشتی لازم در تولید و توزیع آنها مد نظر قرار گیرد؛ هر چند رعایت این مسائل موجب گردد که برای جلوگیری از شلوغی در زمان توزیع، تنها به تهیه غذای خشک و رساندن آن به خانه های مؤمنان بسنده شود.
خداوند همه را در راه احیای این مناسبت مهم و اقامه عزای سرور جوانان بهشتی (صلوات الله و سلامه علیه) برابر با شرایط موجود موفّق بفرماید؛ انه ولیُّ التوفیق.
9 ذی الحجه 1441 هـ.ق دفتر آقای سیستانی (مُدّ ظلّه)– نجف اشرف
سؤالات و پاسخ های آیت الله ناصر مکارم شیرازی:
سوال: محضر مبارک آیت الله العظمی مکارم شیرازی دامت برکاته
1) آیا ستاد ملی مبارزه با کرونا بخاطر عدم مراعات موارد بهداشتی اعلام شده از جانب چند هیئت محدود، می تواند اقدام به تعطیلی همه هیئات و مراسم های مذهبی نماید؟
پاسخ معظم له:
بسمه تعالی. با سلام. چنانچه بتواند آن هیئت ها را وادار به رعایت موازین بهداشتی کند حق ندارد هیچ هیئتی را تعطیل کند.
2) در صورت امکان برگزاری مراسم های عزاداری حسینی در محیط های باز (غیر سرپوشیده)، آیا می توان از برگزاری مراسم های همراه با مراعات موارد بهداشتی اعلام شده در مکان های سرپوشیده جلوگیری کرد؟.
پاسخ معظم له: در صورتی که رعایت شود، نباید تعطیل شود.
3) آیا شخصی که در حال حاضر کرونا دارد یا مشکوک به کرونا است جایز است در مراسم عزاداری شرکت کند؟
پاسخ معظم له: جایز نیست.
4) آیا عمل به دستورات ابلاغی(مثل ماسک زدن، رعایت فاصله های اجتماعی و…) ستاد مبارزه با کرونا در مجالس امام حسین علیه السلام واجب است؟
پاسخ معظم له: آری، همه جا لازم است.
5) کسی که نذر به اطعام عزاداران در محل عزاداری نموده است، با توجه به ممنوعیت اطعام در محل عزاداری، می تواند غذاها را به صورت بسته بندی شده پخش کنند؟
پاسخ معظم له: مانعی ندارد.
نظر آیت الله حسین نوری همدانی
همان طورکه امام (ره) فرمود: «ما هر چه داریم از محرم و صفر است»، ما عزاداری را در چارچوب اجرای دستورات مسئولان متدین و متعهد ستاد کرونا اقامه می کنیم و رعایت مسائل بهداشتی مثل فاصله گذاری و زدن ماسک و غیره با عزاداری قابل جمع است و متدینین باید برای حفظ سلامتی خود و دیگران به توصیه های متخصصان بهداشت و درمان ملزم باشند و انتشار و فعالیت در فضای مجازی نیز برای زنده نگه داشتن ایام عاشورا مؤثر خواهد بود.
سؤال و پاسخ آیت الله حسین وحید خراسانی:
حضور محترم حضرت آیه الله العظمی وحید خراسانی دام ظلّه: وظیفه ما در ایام محرم الحرام نسبت به اقامه عزاء حضرت سیدالشهداء علیه السلام و سایر مناسبات أهل بیت علیهم السلام با وجود این بیماری (کرونا) چیست؟
پاسخ معظم له: شعائر اهل بیت علیهم السلام و خصوصا اقامه عزای حضرت سید الشهداء علیه السلام، نباید تعطیل شود، ولیکن با رعایت جهات بهداشتی و آنچه که متخصصین امر توصیه می کنند.
نظر آیت الله جعفر سبحانی
بسم الله الرحمن الرحیم. سلام بر سالار شهیدان حضرت حسین بن علی (علیه السلام)، سلام بر شهیدان راه حسین (علیه السلام). درود بی پایان بر شهداء راه حق بالاخص شهداء دشت کربلا
ایام ماه محرم و صفر، ایام عزاداری است و حسینیان که قلوب آنان لبریز از مهر سالار شهیدان است این دو ماه را نمی توانند بدون عزاداری سپری کنند، بالاخص به فرموده حضرت امام (ره): «ما هر چه داریم از محرم و صفر داریم» و در عین حال سلامت فرد و جامعه نیز یکی از فرائض است که حفظ آن لازم است.
مسئولان سلامت جامعه باید برنامه ریزی کنند که عزاداری انجام بگیرد و سلامت جامعه نیز محفوظ بماند. خداوند متعال این بلا را از سر بشریت برطرف فرماید.
نظر آیت الله سید محمدعلی علوی گرگانی
آیت الله علوی گرگانی نظر خود را در پاسخ به سوال که با توجه به گسترش ویروس منحوس کرونا وظیفه ما در ایام محرم الحرام نسبت به اقامه عزای حضرت سیدالشهداء علیه السلام چیست؟ بیان داشتند که به این شرح است:
باسمه تعالی. اقامه عزای سید الشهداء علیه السلام در ماه محرم از جمله مهم ترین شعائر دینی است که هرگز نباید فراموش شود و در شرایط فعلی که ویروس کرونا گسترش یافته است، لازم است با سیاه پوشی و نصب پرچم های عزاداری و مراقبت نفس، مجالس عزاداری به روش های سنتی با رعایت نکات بهداشتی یا به طرق نوین و ابتکاری انجام شود.
