د‌کتر نوشین صحابی - جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
تحریریه زندگی آنلاین : بـــه طــور متوسط، 6/1 درصد بالغین مبتلا به صرع هستند. در نتیجه تعدادی از زنان در سنین باروری مبتلا به این بیماری می‌باشند. بعد از سردرد، شایع‌ترین اختلال سیستم مغز و اعصاب در زنان اختلالات تشنجی است و 1 مورد از هر 200 مورد بارداری را عارضه‌دار می‌کند.
علت صرع
صرع یک اختلال حمله‌ای در سیستم عصبی مرکزی است که با تخلیه عصبی غیر طبیعی با یا بدون از دست دادن هوشیاری مشخص می‌شود. بعضی از علل قابل شناسایی اختلالات تشنجی در بزگسالان جوان عبارتند از:
ضربه به سر، قطع مصرف بعضی داروها،عفونت‌های مغزی، تومورهای مغزی، اختلالات بیوشیمیایی و مشکلات عروق شریانی وریدی در مغز. اگر برای اولین بار حمله تشنج در زن حامله صورت بگیرد، باید بررسی‌های لازم جهت یافتن علت انجام شود. تشخیص صرع بدون علت بر اساس رد سایر علل صورت می‌گیرد. صرع شامل مجموعه علائم بالینی متفاوتی است که مشخصه اصلی آنها عود تشنج بدون تحریک است.
بیشتربخوانید:
عوارض بارداری
زنان مبتلا به صرع در معرض افزایش اندک عوارض بارداری از جمله سقط خودبه‌خودی، خون‌ریزی، اختلالات فشار خون، زایمان زودرس، محدودیت رشد جنین و زایمان سزارین هستند. متاسفانه خطر مرگ و میر مادری با صرع، 10 برابر بیشتر است. صرع مسئول 5 درصد موارد مرگ مادری در انگلستان در مطالعات بوده است. میزان افسردگی بعد از زایمان در زنان تشنجی بالاتر است. در آخر نکته اینکه در کودکان مادران صرعی، 10 درصد احتمال بروز اختلالات تشنجی وجود دارد.
صرع حین بارداری
مهم‌ترین خطرات مرتبط با صرع در بارداری، افزایش بروز حملات تشنجی همراه با افزایش خطر مرگ مادر و ناهنجاری‌های جنینی است.
کنترل صرع مهم‌ترین مسئله است
در 20 تا 30 درصد زنان فعالیت صرع در بارداری افزایش می‌یابد. در واقع امروزه به دلیل کاربرد داروهای موثرتر، افزایش فعالیت صرع در بارداری کمتر گزارش می‌شود. زنانی که در 9 ماه قبل از بارداری تشنجی نداشته‌اند، احتمالا در طول بارداری هم تشنجی نخواهند داشت. تغییراتی که در بدن زن حامله رخ می‌دهد، ممکن است سطح سرمی داروهای ضد تشنج را کاهش دهد. به علاوه آستانه تشنج در بارداری کاهش می‌یابد. در نتیجه هر دوی اینها ممکن است افزایش دفعات حملات تشنجی را در بارداری ایجاد کند. نکته مهم این است که بعضی از خانم‌های حامله، بدون دستور پزشک، از ترس صدمه به جنین مصرف دارو را قطع می‌کنند و در نتیجه ممکن است تشنج ایجاد شود.
بیشتربخوانید:
درمان حین بارداری
هدف اصلی پیشگیری از وقوع تشنج است. برای حصول این هدف، باید تهوع و استفراغ درمان و از عوامل محرک تشنج دوری شود، مثل بی‌خوابی و درد. اهمیت مصرف داروها توسط خانم حامله مورد تاکید قرار بگیرد. استفاده از داروهای ضد تشنج در حداقل دوز موثر برای کنترل حملات صرع مهم است. در زنان تحت درمان ضد صرع لازم است که سونوگرافی هدفمند در میانه بارداری با هدف جستجوی ناهنجاری‌های جنینی انجام شود.
اختلالات و ناهنجاری‌های جنینی
جنین مادر مبتلا به صرع که داروهای ضد تشنجی خاصی را مصرف می‌کند، در معرض خطر حتمی افزایش بروز ناهنجاری‌های مادرزادی قرار دارد. در هر صورت درمان تک دارویی با میزان نقایص زمان تولد کمتری در مقایسه با درمان چند‌دارویی همراه است. بعضی داروهای خاص مثل فنی‌توئین و فنوباربیتال خطر ناهنجاری‌های عمده جنینی را به 2 تا 3 برابر پایه می‌رسانند. والپروات یک عامل مهم ناهنجاری‌های جنین است که خطر بروز ناهنجاری‌ها را 4 تا 8 برابر می‌کند و با کاهش عملکرد شناختی در جنین همراه است.در حال حاضر داروهای ضد صرع جدیدتر ارتباطی با افزایش خطر نقایص عمده زمان تولد نداشته‌اند.
بیشتربخوانید:
مشاوره قبل از بارداری
زنان مبتلا به صرع باید قبل از بارداری تحت مشاوره و آموزش قرار بگیرند. مکمل اسید فولیک با دوز 4/0 میلی‌گرم در حالت عادی باید حداقل ا ماه قبل از بارداری آغاز شود. در زنانی که روی درمان ضد صرع حامله می‌شوند، باید حداقل 4 میلی‌گرم در روز از قبل بارداری اسید فولیک دریافت کنند. داروهای ضد صرع باید قبل از بارداری بررسی شوند و به صورتی تعدیل شوند که درمان تک دارویی بوده و با دارویی که کم‌ترین اثر صدمه‌زننده به جنین را دارد، باشد. اگر این امر ممکن نیست، تلاش برای کاهش تعداد داروهای مصرفی با حداقل دوز موثر صورت بگیرد. در صورتی که خانم برای 2 سال یا بیشتر تشنج نداشته است، قطع داروها باید مدنظر قرار بگیرد.
تغذیه با شیر مادر و جلوگیری از بارداری
گفته می‌شود هیچ گونه اثرات زیان‌آور واضحی مثل اختلالات طولانی‌مدت شناختی در نوزاد شیر‌مادر‌خوار گزارش نشده است. قرص‌های جلوگیری از بارداری در این زنان مناسب نیستند و اثر جلوگیری مطمئن ندارند. در نتیجه باید روش مطمئن‌تری مثل IUD (دستگاه داخل رحمی) و یا استفاده دائمی از کاندوم مدنظر قرار بگیرد.
