«نیکل پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان در نشست اضطراری با نمایندگان پارلمان این کشور درباره درگیری نظامی با جمهوری آذربایجان اعلام کرد که ایروان ممکن است به طور رسمی استقلال جمهوری خودخوانده قره باغ کوهستانی(جمهوری آرتساخ) را به رسمیت بشناسد.
در واکنش به این اقدام ایروان، پارلمان آذربایجان نیز در مناطق درگیر حالت جنگی اعلام کرد. در همین حال، یک مقام محلی ارمنی در منطقه «قره‌باغ» به ترتیب از کشته و زخمی شدن، 16 و 100 از نیروهای خود در درگیر با نیروهای آذربایجان خبر داد. وزارت دفاع آذربایجان هم از آزادسازی چند «روستا و منطقه» در قره‌باغ کوهستانی خبر داد، ولی ارمنستان این خبر را تکذیب کرد.
این درگیری با واکنش تعدادی از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران روبرو شد.
* ایران: دو طرف خویشتنداری و درگیری‌ها را فورا متوقف کنند
پس از وقوع این درگیری، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در موضعی اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران از نزدیک و با نگرانی درگیری‌های نظامی بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان را دنبال می‌کند و ضمن دعوت طرفین به خویشتنداری، خواستار توقف فوری درگیری‌ها و آغاز گفتوگو بین دو کشور است.
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین آمادگی ایران برای استفاده از همه ظرفیت‌های خود به منظور برقراری آتش بس و آغاز گفت‌وگوها بین طرفین را اعلام کرد.
از سوی دیگر، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز همچنین یکشنبه شب در توئیتی در این خصوص نوشت: ایران به دقت خشونت نگران کننده در ناگورنو-قره‌باغ را زیر نظر دارد. خواستار پایان فوری خصومت‌ها و آغاز گفتگو برای حل اختلافات هستیم. همسایگان ما اولویت ما هستند و آماده ارائه مساعی جمیله به منظور فراهم ساختن گفت‌وگوها هستیم. منطقه ما هم اکنون نیازمند صلح است.
*رایزنی تلفنی ظریف با همتایان آذری و ارمنی
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین یکشنبه شب جداگانه با جیحون بایراموف وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان و زهراب مناتسکانیان وزیر امور خارجه ارمنستان تلفنی گفتوگو و ضمن اطلاع از آخرین وضعیت و شرایط میدانی و همچنین ابراز نگرانی از شرایط به وجود آمده، دو طرف را به خویشتنداری، آتش بس و پایان فوری خصومت‌ها و همچنین آغاز مذاکره در چارچوب حقوق و قوانین بین‌المللی دعوت کرد.
وی همچنین آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای استفاده از تمام ظرفیت‌های خود به منظور برقراری آتش بس، آغاز گفتوگو و استقرار صلح و آرامش را به دو طرف اعلام کرد.
از سوی دیگر، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه روز دوشنبه در نشست هفتگی با خبرنگاران عنوان کرد:اتفاق اصلا خوبی نیفتاده است.وضعیت منطقه بیش از این تحمل این خشونت‌ها را ندارد. ما بلافاصله به دوستان در این دو کشور گفتیم که هر چه زودتر این غائله ختم شود و گفت وگوها آغاز شود برای هر دو طرف بهتر است. فکر می‌کنیم آتش بس فوری، ترک مخاصمات و آغاز گفت‌وگوهای دوجانبه تنها راهحل قطعی این موضوع است. سیاست ایران تغییری نکرده و همواره کمک و تسهیل گفت‌وگوها بین دو طرف بوده است و راهحل نظامی راهحل پایدار برای این اختلاف چند دهه‌ای نیست.
وی گفت: جمهوری اسلامی ایران از همه ظرفیت خود در این راستا استفاده می‌کند و با دقت کامل و نزدیکی و با حساسیت در حال پیگیری اتفاقات در منطقه هستیم و به طور مداوم با طرف‌های درگیر در ارتباط هستیم. قطعا به دنبال آتش بس فوری هستیم و ظرفیت خود را در این راستا فعال نگه خواهیم داشت.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین تصریح کرد: ما نمی‌توانیم تحمل کنیم در مرزهایمان درگیری‌های نظامی ادامه یابد و سعی می‌کنیم با تمام توان به نقطه آرامش در این مرز هم برسیم.
*سازمان ملل چه گفت؟
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد یکشنبه شب خواستار خاتمه فوری درگیری بین ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه قره باغ کوهستانی شد و با محکوم کردن کشته شدن غیرنظامیان در این درگیری، از گفت‌وگوی تلفنی خود با سران دو کشور در آینده نزدیک خبر داد.
علاوه بر این، «استفان دوجاریک» سخنگوی دبیرکل سازمان ملل هم در نشستی خبری در این باره گفت که این سازمان نمی‌تواند مستقلاََ گزارش‌ها درباره دخالت ترکیه در دور جدید تنش‌های نظامی در منطقه قره‌باغ کوهستانی را تایید یا تکذیب کند و افزود: «ما هیچ اطلاعاتی درباره صحت این ادعا و بسیاری دیگر از ادعاها که مطرح می‌شود، نداریم. ما هیچ راهی هم برای بررسی آنها نداریم».
وی همچنین افزود که سازمان ملل به دنبال استقرار ناظران «سازمان همکاری و امنیت اروپا» (OSCE) در منطقه قره‌باغ و محل درگیری‌های بین آذربایجان و ارمنستان است.
*آنکارا ارمنستان را متهم کرد
رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه هم روز دوشنبه طی اظهاراتی عنوان کرد: «من بار دیگر حملات دیروز ارمنستان به سرزمین آذربایجان را محکوم می‌کنم».
وی در ادامه با متهم کردن ارمنستان به اشغال بخشی از خاک آذربایجان، اظهار داشت: «ترکیه به ایستادن در کنار برادران آذربایجانی با تمام امکانات خود ادامه می‌دهد».
«الهام علی‌‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان هم در اظهاراتی از حمایت دولت ترکیه از آذربایجان در موضوع منطقه مورد مناقشه «قره‌باغ» قدردانی کرد.
«حلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه نیز روز (دوشنبه) از دولت آذربایجان حمایت کرد و با صدور بیانیهای، ضمن درخواست از ارمنستان برای عقب‌کشیدن نیروهای خود از قره‌باغ کوهستانی، گفت: «ما در کنار برادران آذربایجانی خود در دفاع از سرزمین‌شان ایستاده‌ایم».
بر این اساس، وی ضمن متهم کردن ارمنستان به آوردن نیروهای خارجی برای جنگ با آذربایجان در منطقه قره‌باغ، افزود: «ارمنستان باید فورا حملات خود را متوقف کرده و مزدوران و تروریست‌هایی را که از خارج آورده، عقب ببرد. ارمنستان باید از مناطقی که از آذربایجان اشغال کرده، عقب بنشیند و با این کار راه را برای آتش‌بس، صلح و ثبات باز کند».
«مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه نیز از ارمنستان خواست تا تجاوزات خود به آذربایجان را متوقف کند و در توئیتر تاکید کرد که ترکیه در کنار آذربایجان قرار دارد.
وزیر خارجه ترکیه همچنین امروز با تاکید مجدد بر حمایت این کشور از جمهوری آذربایجان در دور جدیدی از تنش‌های نظامی با ارمنستان، گفت که آنکارا برای ایجاد صلح در منطقه مورد مناقشه قره‌باغ هر کاری بتواند انجام می‌دهد.
*روسیه: دو طرف آتش افروزی را متوقف و مذاکرات را آغاز کنند
وزارت خارجه روسیه روز یکشنبه در پی بالا گرفتن تنش مرزی بین ارمنستان و آذربایجان در منطقه مورد مناقشه قره‌باغ، از دو طرف خواست به سرعت آتش‌افروزی را متوقف و مذاکرات را آغاز کنند.
این وزارتخانه اعلام کرد: ما از همه طرف‌ها می‌خواهیم فوراً آتش‌بس کنند و برای تثبیت اوضاع به مذاکره روی بیاورند.
وزارت خارجه روسیه همچنین روز دوشنبه با صدور بیانیهای از طرف‌های خارجی خواست در موضوع تنش‌های قره‌باغ کوهستانی، خویشتنداری کنند.
در این بیانیه آمده است: «افزایش تنش‌ها در منطقه قره‌باغ بسیار خطرناک است و دو طرف بعد از وقفه‌ای طولانی، در حال استفاده از تسلیحات سنگین [در این منطقه] هستند». وزارت خارجه روسیه همچنین افزود که به صورت مداوم با واشنگتن و پاریس درباره تشدید تنش‌ها در منطقه قره‌باغ کوهستانی در تماس است.
«دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین نیز روز دوشنبه از طرفین آذربایجانی و ارمنی درخواست کرد که از هرگونه اقدامی که به صورت ناخواسته به دامن زدن به تنش‌ها منتهی می‌شود، خودداری کنند.
وی افزود: «در حال حاضر ما از تمامی طرفین، به خصوص طرفین درگیر خواهان خویشتنداری حداکثری هستیم و می‌خواهیم از هرگونه اقدامات نظامی و هرگامی که به تشدید ناخواسته اوضاع منجر شود، بپرهیزند. اگر لازم باشد، این تماس تلفنی (بین پوتین و رئیس‌جمهور آذربایجان) قطعاً برقرار می‌شود».
از سوی دیگر عنوان شد که وزیر خارجه ترکیه با همتای روس درباره ازسرگیری درگیری‌های مرزی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان تلفنی صحبت کرده است و ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز در گفت‌وگوی تلفنی با نخست وزیر ارمنستان خواستار توقف درگیری بین ایروان و باکو شد.
وزارت خارجه جمهوری آذربایجان هم از تماس تلفنی وزیر خارجه روسیه با همتای آذربایجانی خود در بحبوحه تنش بین باکو و ایروان خبر داد.
سخنگوی کرملین امروز (سه‌شنبه) نیز با بیان اینکه صحبت از ارائه کمک نظامی به آذربایجان یا ارمنستان، تنش‌ها را افزایش می‌دهد، از همه طرف‌ها مخصوصا ترکیه خواست به توقف درگیری‌ها در قره‌باغ کمک کنند.
*واکنش آمریکا
وزارت خارجه آمریکا هم روز یکشنبه بیانیهای در این خصوص صادر کرد. در این بیانیه آمده است: «آمریکا از گزارش درگیری گسترده نظامی در خط تماس در منطقه درگیری قره باغ مطلع شده که به تلفات چشمگیری از جمله غیرنظامیان منجر شده است.»
آمریکا در این بیانیه افزایش تنش‌ها را به شدت محکوم کرده و اعلام کرد که مقامات این کشور با آذربایجان و ارمنستان در ارتباط بوده تا از هرگونه افزایش تنش خودداری شود. این وزارتخانه در این بیانیه اعلام کرد: «آمریکا معتقد است که دخالت طرف‌های خارجی در این تشدید تنش تنها باعث افزایش تنش‌های منطقه‌ای می‌شود و از طرف‌های درگیر می‌خواهیم تا هر چه سریعتر به میز مذاکرات بازگردند.»
«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا هم در این زمینه در اظهاراتی گفت که واشنگتن در حال بررسی این مسئله است که چطور میتواند تنش‌های شعله‌ور شده بین این دو کشور در منطقه مورد مناقشه مرزی قره‌باغ کوهستانی را متوقف کند. وی افزود: به شدت مسائل را تحت نظر داریم. ارتباطات خوبی در آن منطقه داریم، ببینیم می‌توانیم آن (درگیری) را متوقف کنیم.
یک روز بعد از اظهارنظر رئیس‌جمهور آمریکا درباره درگیری‌ها بر سر منطقه مورد مناقشه قره‌باغ، مایک پامپئو وزیر خارجه ایالات متحده از باکو و ایروان خواست درگیری‌ها را متوقف و گفتوگو کنند.
* پکن چه موضعی اتخاذ کرد؟
«وانگ ونبین» سخنگوی وزارت خارجه چین نیز روز دوشنبه در این خصوص اظهار داشت: حفظ صلح و ثبات در منطقه به نفع همه کشورهای منطقه از جمله آذربایجان و ارمنستان است.امیدواریم طرف‌های مرتبط با خویشتنداری و حفظ خونسردی از تشدید تنش خودداری کرده و اختلافات را از طریق سیاسی حل کنند.
*واکنش اتحادیه اروپا و ناتو
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم روز یکشنبه خواستار قطع فوری درگیری بین آذربایجان و ارمنستان شد و گفت:«اتحادیه اروپا خوستار توقف فوری درگیری‌ها، تنش زدایی و رعایت دقیق آتش‌بس بین دو کشور است. بازگشت به مذاکرات بدون هیچگونه پیش شرط جهت حل و فصل مناقشه قره باغ کوهستانی تحت نظارت گروه مینسک لازم است.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین تنش در قره باغ کوهستانی را نگران کننده و آن را لطمه‌ای به ثبات منطقه خواند.
سخنگوی اتحادیه اروپا نیز روز (دوشنبه) با صدور بیانیهای ضمن دعوت طرفین به خویشتنداری، خواستار برقراری فوری آتش‌بس در منطقه قره‌باغ و بازگشت به مذاکرات صلح شد.
در این بیانیه آمده است: «ما در تماس مداوم با طرف‌های درگیر در بحران قره‌باغ هستیم تا تقابل را متوقف کرده و هرگونه مداخله خارجی را محکوم می‌کنیم».
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هم یکشنبه بعد از ظهر در این خصوص موضع گیری و سخنگوی این سازمان اعلام کرد که ارمنستان و آذربایجان باید به فوریت خصومت علیه همدیگر را متوقف کنند. ناتو اعلام کرده که این کشمکش تنها از طریق مجاری دیپلماتیک قابل رفع شدن است.
*آلمان: دو طرف به درگیری خاتمه دهند
از سوی دیگر، «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان هم یکشنبه بعد از ظهر از آذربایجان و ارمنستان خواست به فوریت به درگیری و خصومت خاتمه دهند.
*واکنش سعودی‌ها
دولت آل سعود هم روز دوشنبه به این درگیری واکنش نشان داد و خواستار توقف سریع درگیری‌ها شد.
«خبرگزاری رسمی عربستان» در این باره گزارش داد دولت عربستان با نگرانی فراوان تحولات بین ارمنستان و آذربایجان را دنبال می‌کند و ریاض خواستار آتش بس بین طرف‌های درگیر برای حل کشمکش از طریق مسالمت آمیز و مطابق با قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد است.
*ابراز نگرانی ازبکستان
وزارت امور خارجه ازبکستان هم ضمن صدور بیانیهای از تشدید تشنج در روابط آذربایجان و ارمنستان ابراز نگرانی کرد و خواستار توقف فوری درگیری بین این دو کشور شد.این وزارتخانه در بیانیه خود افزود: به‌کارگیری نیروهای نظامی در جریان درگیری میتواند موجب کشته شدن تعداد زیاد مردم هر دو طرف شود.
گفتنی است در همین خصوص نیز منابع خبری گزارش دادند که شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار است روز سه شنبه برای رسیدگی به درگیری‌ها در منطقه قره باغ بین ارمنستان و آذربایجان جلسه‌ای اضطراری برگزار کند.
