د کتر سید مهد ی میرغضنفری : پزشک، دکتری تخصصی (PhD) فیزیولوژی پزشکی، پژوهشگر طب سنتی ایرانی ، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش
دکترراحله حسنی : دکترای تخصصی سیستماتیک گیاهی، پژوهشگرطب سنتی ایرانی
تحریریه زندگی آنلاین : تدابیر قبل از بارداری در طب سنتی ایرانی
مهم‌ترین مساله در تدابیر بارداری بر اساس طب سنتی ایرانی این است که زوجین حداقل 40 روز تا 3 ماه قبل از اقدام به بارداری به طبیب حاذق سنتی مراجعه کنند تا مزاج هر دو شناخته شود.
گام دوم اصلاح مزاج زوجین است تا سلول و جنین خوب و معتدل شکل بگیرد. در صورت وجود سوء مزاج در والدین، این احتمال وجود دارد که جنین و یا کودک و همین‌طور مادر در طول دوره بارداری و حتی بعد از آن، دچار مشکلاتی شوند و چه بسا این مشکلات تا آخر عمر نیز با آنها همراه باشد. ذکر این نکته ضروری است که پس از لقاح (که مزاج جنین تعیین و تثبیت می‌شود)، کار زیادی برای جنین و مزاجش نمی‌توان انجام داد.
چنانچه فرد تدابیر مربوط به مزاج خود را قبل و حین بارداری و همین طور تدابیر بارداری را حین بارداری رعایت کند، امید می‌رود که یک بارداری، زایمان، بعد از بارداری و همین‌طور بچه‌ای سالم خواهد داشت و مشکلات را به حداقل خواهد رسانید.
رعایت کردن سته ضروریه برای زوجین بسیار مهم است. مثلاً فصلی که نطفه منعقد می‌شود در سلامت آن تأثیر دارد. به عنوان مثال اگر پدر و مادر مزاجی گرم دارند توصیه می‌شود که در فصول معتدل یا سرد برای بارداری اقدام کنند. پس همان‌طور که قبل از اقدام به بارداری بسیاری از دغدغه‌ها مانند مسکن، اقتصاد، تربیت و حتی لوازم بازی و لباس کودک برای زوجین مطرح می‌شود، مساله بسیار مهم و اساسی تعادل مزاج کودک هم باید مد نظر قرار بگیرد.
بیشتربخوانید:
تعیین جنسیت و مزاج جنین
تخمک و اسپرم هر کدام دارای مزاج هستند که از روی سایز و حرکت نسبی آنها یا ارگانل‌های دورنیشان می‌توان مزاج آنها را حدس زد. به دنبال آن سلول تخم نیز دارای مزاجی می‌شود که همان مزاج جنین و پس از آن مزاج شخص در هنگام تولد را شکل می‌دهد.
به این مزاج، مزاج جِبِلّی، پایه، اصلی، ذاتی، سرشتی یا مادرزادی می‌گویند که قابل تغییر نیست و تا آخر عمر با فرد خواهد بود؛ هر چند بدن ما می‌تواند تغییراتی داشته باشد که به آن سوء‌مزاج می‌گویند.
در نتیجه در دوران جنینی نمی‌توان مزاج را تغییر داد، چرا که مزاج در هنگام لقاح شکل گرفته و تغییر آن امکان‌پذیر نیست. به عنوان مثال خوردن گرمی زیاد برای گرم‌تر شدن مزاج بچه، باعث سوء‌مزاج می‌شود و نه تغییر مزاج آن.
برای تعیین جنسیت نیز همین مساله مطرح است. جنسیت به عوامل متعددی وابسته است و تابع قوانین احتمالات است. به صرف خوردن گرمیجات یا سردیجات نمی‌توان مطمئن بود که جنسیت مورد نظر ایجاد می‌شود. علاوه بر اینکه زیاده‌روی در خوردن هر کدام از این گروه‌ها می‌تواند به سوء‌مزاج (چه در والدین و چه در جنین) منجر شود و کیفیت سلول تخم و همچنین سلامت والدین و نوزاد را تحت تأثیر قرار دهد.
مساله مهم در بارداری رعایت کردن تدابیر مربوطه به مزاج در پدر و مادر، حداقل از چند ماه قبل از بارداری است تا بهترین شرایط برای ایجاد سلول تخم سالم فراهم شده و این سلول در شرایطی خوب رشد کرده و کودکی سالم به دنیا بیاید. جنسیت و مزاج مسائلی فرعی هستند که نباید روی آنها تاکید کرد. مسئله مهم‌تر شناخت مزاج و تلاش برای نگه داشتن آن در حالت تعادل است.
مشکل آزواسپرمی یا عدم وجود اسپرم در مایع منی دو نوع دارد: بعضی افراد به طور ژنتیکی دچار این مشکل هستند و از ابتدا سلول‌های تولید کننده اسپرم در آنها وجود ندارد. برای این افراد به طور کلی نمی‌توان کاری انجام داد و تنها راه حل لقاح مصنوعی و اسپرم اهدایی است، ولی در عده‌ای ابتدا اسپرم وجود داشته و به مرور از بین رفته است یا تولید آن توسط سلول‌های بنیادین بیضه متوقف شده است. رعایت تدابیر مربوط به مزاج در این افراد ممکن است باعث برگرداندن توانائی تولید اسپرم شود، چرا که در سلول‌های تولید‌کننده اسپرم به دلائل مختلف از قبیل تجمع مواد زائد، اشکالات خونرسانی به بیضه‌ها و غیره این مشکل به وجود می‌آید که با رعایت کردن تدابیر مزاجی می‌تواند بهتر شود. برای این مورد توصیه می‌شود با مراجعه به طبیب حاذق طب سنتی ابتدا دستورات متناسب با تعدیل مزاج خود را دریافت کنند. چنانچه از این روش نتیجه‌ای نگرفتند به سراغ روش‌های دیگر (مانند اسپرم اهدایی و لقاح مصنوعی) بروند.
ناباروری
علل ناباروری از دیدگاه طب سنتی بسیار زیاد و متعدد می‌باشد و بسیار تحت تأثیر مزاج و اخلاط بدن است. برای مثال خانمی را در نظر بگیرید که مزاجی رطوبتی دارد. این فرد ممکن است اصلاً به اوج لذت جنسی نرسد. به عبارتی در این فرد هورمون‌ها و در نتیجه تخمک‌گذاری تنظیم نیست. در این افراد معمولاً ترشحات زیاد داخل رحم و واژن وجود دارد.
گاهی اوقات این ترشحات غلیظ می‌شوند. در نتیجه در بسیاری موارد اسپرم نمی‌تواند در مرحله اول از خلال این ترشحات عبور کند و به تخمک برسد و لقاح حاصل نمی‌شود. از آن طرف در بدن این فرد رطوبت‌ها زیادند و این رطوبت‌ها تخمدان‌ها را نیز احاطه کرده‌اند، در نتیجه آزادسازی تخمک و فولیکول گذاری نیز به سختی انجام می‌گیرد. اگر تخمک آزاد شد، تخمک وارد فضای لگن می‌شود که آنجا هم پر از رطوبت و مایعات غلیظ است. حرکت لوله‌های تخمدان هم به علت رطوبت زیاد به کندی انجام می‌شود.
در عین حال اطراف تخمک هم با مایع لزج انباشته می‌شود و حتی در صورت رسیدن تخمک به شیپور ورودی لوله رحمی و ورود به آن، احتمال لقاح بسیار کم است.
حال بعد از لقاح و تشکیل سلول تخم، این سلول باید در دیواره رحم جایگزینی کند. در صورتی که دیواره رحم و همین طور اطراف تخم که دارای رطوبات اضافه و لزج هستند، جایگزینی مشکل و چه بسا غیر ممکن می‌شود. در این شرایط حتی روش‌های پزشکی نوین مانند IVF، IUI، میکرواینجکشن و غیره نیز جواب نمی‌دهند. خیلی وقت‌ها لانه گزینی هم انجام می‌شود، ولی به علت وجود رطوبت‌های زیاد این پیوند سست است و در مراحل بعدی جنین سقط می‌شود.
بیشتر بخوانید:
رحم سرد و گرم
به طور کلی در افراد با مزاج گرم (مخصوصاً مزاج گرم و خشک)، مزاج اعضاء هم به سمت گرمی می‌رود. رحم و تخمدان نیز در این افراد می‌توانند دچار سوء‌مزاج گرمی (و خشکی) شوند که علائمی از قبیل احساس گرما در شکم و زیر شکم، دفع خون داغ هنگام قاعدگی، سوزش و خارش به دنبال ترشحات رحمی، زردی و بد‌بوئی ترشحات، مشکلات و درد هنگام عمل نزدیکی مشاهده می‌شود.
مطمئناً برای این فرد نباید رحم و تخمدان گرم شود، بلکه با مصرف موادی بایستی سعی شود که مزاج آنها به سمت تعادل برود، چرا که فردی با مزاج رحمی گرم و خشک آمادگی پذیرش جنین را نخواهد داشت. مانند زمینی خشک و با حرارت بالا که انتظار رویش گیاه را در آن نمی‌توان داشت.
حال اگر خانمی مزاجی سرد داشت و تخمدان و رحم او نیز به سمت سردی رفته باشد و علائمی مانند اختلال قاعدگی (دیر به دیر عادت ماهانه شدن)، ترشحات سفید و پنیری شکل، پریود دردناک (فقط مختص این سوء‌مزاج نیست) و به شکل لخته و تیره، دردهای شدید و اسپاسم در شکم و کمر و ناحیه لگنی، میل جنسی پایین، ارضا نشدن و درد هنگام نزدیکی را نشان بدهند، بایستی دستوراتی را رعایت کنند؛ مانند پرهیز از سردیجات و چیزهای ترش و آبکی به خصوص در فصل سرد، بستن و گرم نگه داشتن کمر و باسن و خوردن گرمیجات در حد متعادل مانند گوشت بره، انجیر، مویز، عسل، استفاده از روغن‌های موضعی مانند روغن‌های سیاه دانه و یا بابونه زیر شکم و پهلوها و کمر و بستن آن با سلفون و شال، نشستن روی سنگ یا آجر داغ، بستن کمربندی از پارچه حاوی نمک داغ به کمر، نشستن در محلول ولرم جوشانده بابونه یا آب نمکی که خیلی غلیظ نباشد، بادکش گرم منطقه رحم و تخمدان‌ها در پایین کمر و شکم. همه این موارد می‌توانند به گرم کردن رحم و تخمدان و بردن آن به سمت اعتدال کمک کنند.
بیشتربخوانید:
دستورات طبی بعد از سقط
بعد از سقط تا مدتی خونریزی وجود دارد. به طور معمول باید زمانی را در نظر گرفت که این خونریزی ادامه یابد و پس از آن بافت رحم جمع شده و خونریزی قطع می‌شود. چنانچه با سونوگرافی مشخص شد که بقایای جنین در رحم وجود ندارد و خونریزی هم خیلی طول کشید، می‌توان از موادی قابض استفاده کرد تا خونریزی زودتر قطع شود.
مانند نوشیدن آب انار کامل (مثلاً آبلمبو شده: حاوی ترکیب آب دانه‌های انار به همراه عصاره پیه آن)، گذاشتن پارچه خیسانده شده در آب انار کامل در پایین شکم، نشستن در آب انار کامل یا در جوشانده پوست و پیه انار. گاهی اوقات ضعف عمومی بر بدن عارض می‌گردد که خود باعث خونریزی بیشتر می‌شود و خود خونریزی نیز باعث ضعف بیشتر می‌شود.
خوردن بادام، حریره بادام، شیره بادام، عصاره نارگیل، دل مرغ به صورت کباب شده (در صورت گرم نبودن مزاج)، شیره انگور، شیره انگور در آب سیب، ماء‌الحم (آب گوشت)، هلیم گوشت بوقلمون یا بره، باعث برگرداندن قوای بدنی و کم شدن عوارض
سقط می‌شوند. بهتر است قبل از بارداری بعدی و به مدت حداقل شش ماه، اصلاح مزاج مجدد صورت گیرد تا احتمال سقط مجدد کم شود.
در طب سنتی، سه مبحث خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها و هضم وجود دارند که در صورتی که به خوبی و درستی انجام شوند نیاز بدن به تمام مواد غذایی مورد نیاز از جمله ریز مغذی‌ها نیز مرتفع می‌شود. به این معنی که بایستی خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها سالم باشند و هضم نیز به درستی انجام شود، ولی اگر مواد خوراکی نامناسب باشند، هضم به درستی انجام نشود، و یا هردو مشکل وجود داشته باشد، بدن به درستی نمی‌تواند مواد مورد نیاز خود را به دست آورد و نیاز به مصرف مکمل‌ها پدیدار می‌شود. در نتیجه چه قبل و چه حین بارداری و به طور کلی در طول زندگی باید به این موارد توجه کرد و اصل را بر اصلاح سبک زندگی گذاشت تا مزاج بدن اصلاح شده و نیاز کمتری به مصرف مکمل‌ها حس شود، ولی چنانچه فردی کمبودی در بدن خود دارد باید بر اساس استانداردها و تجویز متخصص مربوطه از مکمل‌ها استفاده کند که البته هیچ‌وقت جای حالت طبیعی جذب مواد لازم از غذای مناسب را نمی‌گیرد.
