انفارکتوس قلبی

دکتر منوچهر قارونی؛ متخصص قلب و عروق

چه موقع رگ بسته می‌شود؟

در مواردی که ممکن است تنگی رگ از 75 درصد به 85 درصد برسد؛ به گونه‌ای که با فعالیت روزانه معمولی هم قلب نتواند اکسیژن لازم را دریافت کند، که در این حالت ناچاریم قبل از بسته شدن رگ کاری برای بیمار انجام دهیم، مانند PCI و گذاشتن فنر، استنت اما متاسفانه همه بیماران این امکانات را ندارند و به موقع به پزشک مراجعه نمی‌کنند. در این حالت، گرفتگی عروق به 85-75 درصد می‌رسد و خطر سکته قلبی وجود دارد. گاه فردی اظهار می‌کند، دوره‌های قبل در سلامت کامل بوده و مثلا کوه رفته، اما به ناگهان و یک باره دچار درد قلبی شدید شده است. در این گونه موارد اولین حمله با سکته بروز می‌کند؛ بنابراین تصور اینکه بیمار حتما باید از قبل علائمی مثل دردهای قلبی داشته باشد، صحیح نیست. ممکن است فرد حتی ورزش می‌کرده و یک‌باره استرس و عصبانیت ناگهانی سبب ایجاد اولین علامت به صورت سکته قلبی شده است یا بیماری که سابقه تنگی رگ داشته، اما دارو مصرف می‌کرده و با مصرف یک وعده غذای بسیار پر چرب، مانند کله‌پاچه یا دل و جگر، این علائم در او بروز می‌کند.
در این حالت اسیدهای چرب باعث می‌شود، ناگهان در پلاک‌های تشکیل شده در قلب خونریزی رخ دهد و رگ، متورم و بسته شود و متعاقب آن سکته قلبی بروز کند.

در چه مواردی سکته قلبی بروز می‌کند؟

1- در فعالیت‌های شدید که خارج از توان فرد باشد.

2- در افرادی که غذاهای پر چرب مصرف می‌کنند، خصوصا افرادی که زمینه و سابقه تنگی عروق دارند.

3- در کسانی که گ به مرور دچار گرفتگی و تنگی رگ به 90-75 درصد رسیده باشد.

علائم سکته قلبی

علائم سکته قلبی، کمی با علائم آنژین‌های قلبی متفاوت است. علائم در آنژین قلبی معمولا کمتر از 20 دقیقه طول می‌کشد و فرد با استراحت بهبود می‌یابد، ولی در سکته قلبی، فرد با استراحت خوب نمی‌شود و علائم بیش از نیم ساعت طول می‌کشد که همراه با تهوع، استفراغ و عرق سرد است.
در این حالت هر چه حالت تهوع و استفراغ بیشتر باشد، نشان می‌دهد که درصد بیشتری از نسج قلبی آسیب دیده است. علائم مذکور از نظر تشخیص کلینیکی معیار خوبی برای پزشک می‌باشد. بیمار اظهار می‌دارد که فرضا از دیشب تا به حال که دچار درد قلبی شده، پنج بار استفراغ کرده که این نشان می‌دهد نسج قلبی زیادی از دست رفته است.
در صورتی که نسج قلبی کمتری از دست رفته باشد، تهوع و استفراغ کمتر است.
این مورد یکی از موارد اورژانس قلبی – عروقی است که بیمار باید فورا در CCU بستری شود و نباید با تشخیص غلط و تصور اینکه درد معده، گاسترو آرتریت و... است، او را راهی منزل کرد. در این‌گونه موارد باید به چهره و ظاهر بیمار توجه داشت؛ زیرا معمولا رنگ بیمار پریده، (مثل گچ دیوار سفید) و دارای نبض تند و ضعیف است.
همچنین، مرتب در تخت حرکت می‌کند، ناآرام و آژیته است و نفس عمیق می‌کشد؛ زیرا با تنفس عمیق خون را در ریه‌ها نگه می‌دارد و برگشت خون به قلب را کمتر می‌کند.
در این حالت فورا باید یک نوار قلبی از بیمار گرفته شود. متأسفانه هنوز هم در کتاب‌ها نوشته شده که نوار قلبی در ساعات اولیه ممکن است سکته قلبی را تأیید نکند؛ ولی چشمی که به دیدن جزئیات نوار عادت داشته باشد، متوجه می‌شود که یک QT طولانی، ST فلات، یک موج T بلند در V1 که از V6 بیشتر است، وجود دارد که نشان می‌دهد اتفاقی رخ داده؛ پس باید توجه داشت که در کمتر یک تا دو ساعت نوار، سکته قلبی را تأیید می‌کند و بیمار باید فورا در CCU بستری شود.

چرا بیمار باید در CCU بستری شود؟

کسی که فقط 10 درصد از نسج قلب خود را از دست داده است و می‌توان با بستری کردن در CCU احیا کرد، چرا باید با یک سکته کوچک از دست برود؟ در ساعات اولیه سکته امواج الکتریکی قلب به نقطه‌ای که بین نقطه نکروز شده و ناحیه صدمه دیده (سالم) است، می‌رسد که موج به کندی عبور کند و با یک PVC یا اکستراسیتول ‌بطنی بر روی موج T در Bit بعدی، قلب دچار فیبریلاسیون بطنی می‌شود؛ یعنی به جای اینکه به طور مرتب 80-75 بار در دقیقه انقباض کند، بیش از 700-600 بار در دقیقه می‌زند و شروع به حرکت کرمی شکل می‌کند؛ زیرا نمی‌تواند به این تعداد انقباض داشته باشد. این حرکت کرمی شکل سبب می‌شود که خون به مغز نرسد و چنانچه فقط به مدت سه دقیقه خون به مغز نرسد؛ برگشت بیمار بسیار مشکل خواهد بود. اما اگر بیمار در CCU بستری شده باشد و این اتفاق بیفتد، می‌توان با استفاده از دستگاه الکترو شوک، فورا فیبریلاسیون بطنی را از بین برد تا قلب به حرکت طبیعی خود ادامه دهد.

پس از آنکه بیمار از CCU مرخص شد، عمری در حد سایر افراد عادی جامعه خواهد داشت؛ زیرا فقط 15-10 درصد نسج قلب از دست رفته است که می‌توان با استفاده از اقداماتی نظیر گذاشتن بالون، یا در مواردی که درصد زیادی از عروق دچار تنگی شده باشد، با عمل جراحی پیوند رگ، به او کمک کرد تا عمری طبیعی داشته باشد. ولی در مواردی که بیمار در محل کار یا هر محیطی خارج از بیمارستان باشد این فرصت از دست می‌رود، در حالی که به راحتی با یک اقدام ساده می‌توانسته به زندگی عادی بازگردد، با یک سکته که به دلیل یک آریتمی ساده رخ داده است، فرد با بدنی سالم، دچار مرگ ناگهانی می‌شود.
بنابراین باید گفت؛ بستری شدن بیماران در بخش CCU و وجود سه شیفت پرستار و مراقبت‌های خاص در این موارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بیشترین احتمال مرگ در انفارکتوس چه موقع است؟

شایع‌ترین زمان مرگ در انفارکتوس در 24 ساعت اولیه، خصوصا در 8 ساعت اول و به ویژه در یک ساعت اول است. پس با توجه به زمان طلایی که باید بیمار سریعا به CCU منتقل شود، می‌توان با دادن یک شوک، بیمار را از مرگ حتمی نجات داد.