معمولاً از گوشه و کنار درمورد فواید کلسیم و اهمیت وجود میزان کافی از این ماده در برنامه غذایی ما برای حفظ سلامت استخوان ها می شنویم. اما اگر میزان کلسیم در بدن بیش از حد لازم شود، چه خواهد شد؟ این وضعیت که هیپرکلسمی نامیده میشود، اگر مورد درمان قرار نگیرد، می تواند در بسیاری از اندام ها و اعضاء بدن اختلال ایجاد کند.
بالا بودن میزان کلسیم در بدن دلایل مختلفی می تواند داشته باشد، اما افرادیکه به برخی سرطان های خاص مبتلا هستند، بیشتر در خطر آن قرار دارند. در این مقاله قصد داریم به بررسی خطرات بالا رفتن میزان کلسیم در بدن و راه و روش های درمانی آن بپردازیم.
چرا بدن به کلسیم نیاز دارد و اگر میزان آن در بدن به بالاتر از حد لازم برسد چه خواهد شد؟
کلسیم یکی از مواد شیمیایی موجود در بدن برای تنظیم بسیاری از عملکردهای مختلف بدن است، که از جمله آن می توان به ساخت استخوان ها و از دست رفتن آنها و همچنین متابولیسم و سوخت و ساز کلی بدن اشاره کرد. بسیاری از اندام های بدن برای عملکرد خود به کلسیم نیاز دارند.
هیپرکلسمی به این معناست که میزان کلسیم در بدن از حد نرمال بالاتر می رود. کلیه ها قادر به از بین بردن این کلسیم اضافه از خون نیستند. و زمانیکه میزان کلسیم در بدن به بالاتر از حد متعادل برسد، می تواند بر عملکرد بسیاری از اندام های مهم بدن مثل کلیه ها، قلب، عملکرد شناخت، اعصاب، و سایر قسمت های بدن تاثیر بگذارد.
چه چیز باعث هیپرکلسمی می شود؟
قسمت عمده هیپرکلسمی از بالا رفتن میزان یک هورمون خاص، پاراتیروئید، یا از برخی سرطان های خاص ایجاد می شود. در برخی موارد، سلول های سرطانی هورمونی می سازند که بسیار شبیه به هورمونی است که بدن ما خود برای تنظیم میزان کلسیم می سازد. تاثیر آن هورمون بر روی استخوان ها، وادار کردن استخوان ها برای آزاد کردن کلسیم به درون جریان خون است. در دیگر موارد، سرطان ممکن است مستقیماً در استخوان ها منتشر شده و کلسیم را از آنها بیرون بکشد.
علائم هیپرکلسمی در بیماران سرطانی چیست؟
یکی از مشکلات رایج در هیپرکلسمی این است که معمولاً بسیار دیر تشخیص داده می شود، چون این بیماری علائم خاصی ندارد. برخی از بیماران از خستگی، یبوست، حالت تهوع، شکایت می کنند که می تواند علائم مشکلات دیگری هم مربوط به سرطان آنها یا به خاطر درمانی که انجام می دهند باشد.
تشخیص زودهنگام هیپرکلسمی اهمیت بسیاری دارد چون ممکن است منجر به مشکلات بسیار بسیار جدی ترین مثل کما و یا حتی مرگ هم بشود. بعلاوه، کلیه ها نیز ممکن است آسیب ببیند و نارسایی های برگشت ناپذیر کلیه اتفاق بیفتد.
آیا این مشکل در بیماران سرطانی شایع است؟
هیپرکلسمی آنقدر شایع است که به طور معمول در کلینیک ها دیده می شود. سرطان های سینه، پروستات، ریه، تومرهای بدخیم سلول های مغزاستخوان، و بیماری های مغز استخوان، همه ممکن است باعث هیپرکلسمی یا بالا رفتن میزان کلسیم در بدن شود.
هیپرکلسمی چطور درمان می شود؟
معمولاً بهترین درمان پزشکی برای هیپرکلسمی استفاده از درمان بیسفوسفونات است. این نوع داروها چندین سال است که مورد استفاده قرار می گیرد.
این داروها از بین رفتن استخوان ها را کاهش می دهد. و البته، با کاهش از دست رفتن استخوان ها، کلسیم کمتری نیز از استخوان ها بیرون می ریزد و کمتر شدن میزان کلسیم در جریان خون، هیپرکلسمی را بهبود می بخشد.
داروهای بیسفوسفونات در کنترل دراز مدت هیپرکلسمی بسیار موثر هستند. البته معمولاً چند روز طول می کشد تا این داروها در بدن شروع به فعالیت کنند، از اینرو تا این داروها تاثیر خود را نشان دهند، شما می توانید از آبرسانی های درون وریدی، برای بیرون ریختن کلسیم از بدن استفاده کرده و متعاقب آن برای ارتقاء تخلیه کلسیم از طریق کلیه ها به درون ادرار، از داروهای ادرارآور استفاده کنید. البته کلیه داروهای بیسفوسفونات دارای عوارض جانبی هستند و اگر به مقدار بالا یا مداوم مصرف شوند ممکن است مشکلات کلیوی را به دنبال داشته باشند.
آیا مصرف بیسفوسفونات، طریقه درمان هیپرکلسمی را تغییر داده است؟
بله، بیسفوسفونات تا حد بسیار زیادی روش درمانی هیپرکلسمی را در بیماران سرطانی تغییر داده است. در سراسر جهان وضع به این منوال بود که این بیماران را در بیمارستان بستری کرده و چندین روز از آنها مراقبت می کردند. امروزه بسیاری از این بیماران خیلی ساده با استفاده از مایعات IVدر کلینیک ها کنترل شده، مقدار بیسفوسفونات لازم به آنها داده شده و هر چند روز یکبار فقط مقدار کلسیم خونشان اندازه گیری می شود تا اینکه اطمینان حاصل شود به سطح نرمال و طبیعی رسیده است.
