دکتر پریسا عدیمی ناغان؛ فوق تخصص بیماریهای ریوی
خرخر یکی از مشکلات شایع خواب می‌باشد که علاوه بر فرد، خانواده وی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. حدود 40 درصد مردان و 20 درصد زنان به طور معمول در خواب دچار خرخر می‌شوند. هر نوع خرخری نشان دهنده یک ساختمان غیرطبیعی در ناحیه حلق، بینی و یا حنجره است. ولی همه این اختلالات به یک اندازه اهمیت ندارند. تعدادی از این اصوات نشان‌دهنده یک اتفاق مهم در ساختمان سیستم تنفسی است که وقفه تنفسی نامیده می‌شود. اگر این وقفه تنفسی بیش از 10 ثانیه طول بکشد و مکرراً در طول خواب شبانه تکرار شود، منجر به کاهش اکسیژن و افزایش گاز دی اکسید کربن در خون می‌گردد. در نتیجه بیمار دچار نارسایی قلب چپ و یا راست، افزایش فشارخون، نامنظمی ریتم قلب و خواب‌آلودگی در طول روز می‌شود.
معمولا چه افرادی دچار این اختلالات می‌شوند؟
افرادی که قطر دور گردن آنها بیش از 43 سانت است و به طور ناگهانی افزایش وزن پیدا می‌کنند بیشتر در معرض این اختلالات هستند. همچنین مردان بیش از زنان و نیز کسانی که اختلالاتی در فک و صورت دارند بیشتر دچار این بیماری می‌شوند. اختلال در فک و صورت مثل چانه کوچک و عقب رفته، کام نرم یا کام سخت می‌باشد که ساختمان غیرطبیعی دارد و زبان، بزرگ است و همچنین بیماریهای ارثی در آن نقش دارد.
برای تشخیص این بیماری چه باید کرد؟
به طور کلی هر نوع خرخری که همراه با وقفه تنفسی، خواب آلودگی و سابقه فشارخون بالا، دیابت و اختلال حافظه باشد، باید مورد بررسی قرار گیرد.
هشدارهای مهم
- خواب‌آلودگی روزانه امری غیرعادی است؛ خصوصا هنگامی که ثابت و بی‌حرکت در جایی نشسته‌ایم یا تلویزیون تماشا می‌کنیم.
- هر نوع فشارخون بالا بخصوص اگر با چندین دارو کنترل شود، باید از نظر اختلالات خواب بررسی گردد.
- خرخر شبانه و یا وقفه تنفسی در افراد چاق از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
- هر نوع شکایت از کیفیت نامناسب خواب از قبیل بی خوابی، پرخوابی و عدم رفع خستگی پس از خواب باید بررسی شود.
- در مورد هر نوع اختلال در بینی، فک و صورت که همراه با خواب آلودگی و خرخر شبانه باشد باید با پزشک مشورت گردد.
- افت تحصیلی همراه با خواب آلودگی در کودکان باید به دقت بررسی شود.
برای تشخیص بیماری، توجه به هشدارهای یادشده اهمیت ویژه‌ای دارد. برای اثبات تشخیص می‌توان از تست خواب استفاده کرد که در آن حداقل هشت پارامتر گوناگون سنجیده می‌شود. این پارامترها در طول خواب طبیعی با کمک وسایل نرم و سبک به بیمار اتصال می‌یابد و سنجیده می‌شود.
درمان اختلالات خواب
با توجه به تشخیص، روش‌های متعددی جهت درمان پیشنهاد می¬گردد. دربرخی افراد آموزش‌های لازم در مورد بهداشت خواب داده می‌شود و در برخی دیگر که عوارض بیماری مشخص و شدت بیماری زیاد باشد، استفاده از دستگاه‌هایی مانند BIPAP، CPAP که هوا را با فشار مثبت از راه بینی وارد می‌کنند، توسط متخصص ریه تجویز می‌شود.
اگر فردی فقط خرخر می‌کند و پس از تست معلوم شده که عوارض خطرناک بیماری را ندارد، جهت آرامش اطرافیان در حین خواب استفاده از پروتزهای مخصوص فک که بسیار منعطف و نرم می‌باشند، توصیه می‌شود.
در مواردی که اختلال آناتومیک قابل درمان در یک ناحیه خاص وجود داشته باشد، توصیه می‌شود که بیمار جهت اصلاح ضایعه به متخصص گوش و حلق و بینی و یا فک و صورت مراجعه نماید.