سوالات از متخصصان آزمایشگاهی

تحریریه پزشک امروز

تست تشخیصی ویروس HIV چیست و از چه زمانی پس از ورود ویروس به بدن، این تست قادر به شناسایی ویروس می‌باشد؟
دکتر وجگانی، رئیس جامعه‌ی علمی آزمایشگاهیان ایران – استان دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در تست تشخیصی HIV روش اولیه‌ای ELISA و یا روش‌های رادیو ایمنواسی انجام می‌شود. تست‌های تشخیصی را با بلادتینگ انجام می‌دهند و ایمونوبلاد می‌کنند تا آنتی‌ژن مورد نظر نشان داده شود تا به تشخیص قطعی‌تر دست یابیم. در تمام پاسخ‌های ایمونولوژیک، پس از یک دوره کمون که قاعدتا (15) روز است، البته در برخی از بیماری‌ها ممکن است این دوره افزایش یابد. در دوره‌ی کمون شاهد حضور آنتی‌بادی‌ها و پاسخ ایمنی سلولی هستیم که بسته به نوع بیماری و نوع فرآیند پاتوفیزیولوژیک که عامل پاتوژن دارد، به عنوان اندیکاتور مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سرم، خون یا بافت بیماران این عامل قابل اندازه‌گیری می‌باشد.
- آیا تست مناسبی برای تشخیص ویروس هپاتیت C وجود دارد؟
دکتر غلامرضا ایراجیان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و رئیس انجمن میکروب‌شناسی ایران ، بله، در حال حاضر این تست انجام می‌شود که به صورت ملکولی و سلولی (ELISA) قابل انجام است.
- دوره‌ی زمان مناسب جهت انجام آزمایش خون و ادرار کدام است؟
برای CHece up کلی در هر زمانی می‌شود، زمان خاصی ندارد ولی به طور معمول سالیانه توصیه می‌شود.
- در یک آزمایش خون CRP مثبت بوده است، علت مثبت بودن آن چه چیزهایی می‌تواند باشد؟
مثبت شدن CRP یعنی اینکه در بدن یک واکنش التهابی صورت گرفته، C-Reactive Protein پروتئینی است که در زمانی که واکنشی التهابی در بدن اتفاق می‌افتد، آزاد می‌شود و مثبت می‌شود. لذا مثبت شدن CRP می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عفونت، واکنش‌های ایمنی و... باشد.
- آزمایش قندخون و آزمایش چربی خون، چند ساعت ناشتا بودن احتیاج دارد؟
برای آزمایش قندخون 4 ساعت ناشتا بودن کافی است ولی برای چربی خون در صورتی که هدف اندازه‌گیری تری‌گلیسرید باشد، بین 16-14 ساعت و شب قبل هم شامی سبک میل کنند. اگر فرد سیگاری است، صبح ناشتا قبل از آزمایش هم سیگار نکشد، زیرا سیگار باعث افزایش این فاکتور می‌شود.
- آزمایش قند 2hpp چیست و چه فایده‌ای دارد
در مواردی که در آزمایشات انجام شده، قندخون ناشتا از حد طبیعی کمی بالاتر باشد، پزشک نمی‌تواند تشخیصی بر دیابت و یا عدم ابتلا به دیابت داشته باشد. در مواردی که قند خون ناشتا 130-125 باشد، پزشک جهت اطمینان قندخون 2 ساعته را پیشنهاد می‌کند، یعنی پس از آزمایش خون ناشتا و خوردن صبحانه‌ی معمولی، مجددا آزمایش تکرار می‌شود. در صورتی که بیمار مشکلی نداشته باشد، ظرف 2 ساعت قندخون وی تنظیم نمی‌شود. البته در فرد نرمال، معمولا پس از 2 ساعت قندخون تنظیم می‌شود ولی در صورت وجود مشکل و بالا بودن قندخون پزشک، تشخیص دیابت داده و آزمایشات تکمیلی انجام می‌شود.
- در افرادی که زمینه‌ی ابتلا به دیابت در خانواده‌شان دیده می‌شود، آیا اندازه‌گیری HbA1C توصیه می‌شود و آیا تا چه حد می‌توان به این آزمایش اطمینان داشت؟
HbA1C در افراد مبتلا به دیابت که تحت درمان هستند انجام می‌شود تا روند رژیم و درمان بیمار بررسی شود ولی در افرادی که دیابت ندارند، ارزشی ندارد. اگر فردی در خانواده‌اش فردی دیابتی دارد، باید سالیانه قندخون ناشتا مورد بررسی قرار گیرد. Hb1A1C در افراد دیابتی، نشان‌دهنده‌ی قندخون در چند ماه گذشته است.
- خوردن مایعات قبل از انجام آزمایش خون و ادرار تاثیری در جواب آزمایش‌ها دارد؟
در مورد آزمایش ادرار حتما تاثیر دارد، ولی در مورد آزمایش خون تا حدی تاثیرگذار است. مصرف آب و مایعات در طول شب اشکالی ندارد ولی صبح قبل از انجام آزمایش (3-2 ساعت) مایعات مصرف نکند.
- تست حاملگی خون و ادرار چه تفاوتی دارند و از چه زمان مثبت می‌‌شوند؟
در هر دو آزمایش ملاک اندازه‌‌گیری β-HCG می‌باشد. غلظت این هورمون در ادرار کمتر است، بنابراین معمولا 10 روز پس از عقب افتادن زمان پریود، قابل اندازه‌گیری است. ولی در خون به دلیل بالا بودن غلظت β-HCG 3-2 روز پس از عقب افتادن پریود قابل اندازه‌گیری است. کیت‌های تشخیص بارداری که بین مردم مرسوم شده تا چه حد ضریب اطمینان دارد و اینکه از طرف کارخانجات و کشورهای مختلف زمان‌های مختلفی برای مثبت شدن جواب آزمایش اعلام می‌شود، تا چه حد می‌توان به این ارقام تکه نمود؟
مهم این است که کارخانه‌ی سازنده، در دستورالعمل خود چه نوشته، این مورد برای ما ملاک است ولی کلیه‌ی کیت‌ها قبل از ورود به بازار در آزمایشگاه رفرانس کنترل می‌شود. آزمایشگاه رفرانس به طور ماهیانه لیست کیت‌هایی را که مورد اطمینان است اعلام شده و به صورت اطلاعیه به همه‌ی آزمایشگاه داده می‌شود که کیت تایید شده یا خیر.
- از چه معیارهایی در آزمایش خون ساده متوجه مشکلات تالاسمی می‌شویم؟
از طریق کاهش غلظت هموگلوبین و HCT، اندکس‌های خونی MCV، MCHC و موفولوژی گلبول‌های قرمز، البته اندکس‌های خونی MCV و MCHC از همه مهمتر است.