خورشید ایرانی در مسیر اسکار

خورشید برای حضور در اسکار 2021 به مدت یک هفته در شهر تفرش که به لحاظ شیوع کرونا در وضعیت سفید بود، اکران شد تا شرط اکران را کسب کند و بتواند مهم‌ترین رقبایش یعنی «درخت گردو» ساخته محمدحسین مهدویان و «جنایت بی‌دقت» ساخته شهرام مکری را از سرراه بردارد و ششمین بار فیلمی از مجید مجیدی به اسکار معرفی شود. پیش از خورشید به ترتیب فیلم‌های «بچه‌های آسمان»، «رنگ خدا»، «باران»، «آواز گنجشک‌ها» و «محمد رسول الله» از دیگر ساخته‌های مجیدی به اسکار معرفی شده بودند. مجیدی اگرچه توفیقی در اسکار نداشته، اما پس از اصغر فرهادی موفق‌ترین فیلم‌ساز ایرانی جوایز آکادمی است. او با فیلم معروف «بچه‌های آسمان» در اسکار سال 1998 به جمع فهرست کوتاه و پنج نامزد نهایی دریافت جایزه بهترین فیلم خارجی هم راه یافت؛ اما در نهایت رقابت را به شاهکار روبرتو بنینی یعنی فیلم «زندگی زیباست» از ایتالیا واگذار کرد. «ایستگاه مرکزی» ساخته والتر سالس از برزیل، «تانگو» ساخته کارلوس سائورا از آرژانتین و «پدربزرگ» ساخته خوزه لوئیس گارسی از اسپانیا دیگر رقبای مجیدی و بنینی برای دریافت این جایزه در سال یادشده بودند. اگر به این حضور مجیدی در اسکار، حضور دو فیلم «جدایی نادر از سیمین» در سال 2011 و «فروشنده» در سال 2016 هر دو ساخته اصغر فرهادی را هم اضافه کنیم، تمام سرمایه ایران در مراسم اهدای جوایز اسکار کامل می‌شود. حالا باید دید که آیا مجیدی با فیلم خورشید می‌تواند دومین حضورش را در میان پنج نامزد نهایی رقم بزند و دست‌کم در حضور در میان نامزدهای اصلی جایزه، خود را به رقابت با فرهادی برساند یا خیر.

فیلم «خورشید» ساخته مجید مجیدی اولین نمایش بین‌المللی خود را در بخش رقابتی هفتاد و هفتمین جشنواره فیلم ونیز تجربه کرد و در نهایت روح الله زمانی توانست جایزه مارچلو ماسترویانی ویژه بهترین بازیگران نوظهور جشنواره را از آن خود کند.

مجیدی برای ساخت فیلم جدیدش جایزه جنبی فانوس جادویی انجمن ملی C.G.S را نیز از جشنواره ونیز دریافت کرد و در ادامه حضورهای بین‌المللی خود به چندین جشنواره از جمله جشنواره فیلم رُم ایتالیا، استکهلم سوئد و جشنواره‌ فیلم لیدز انگلستان نیز دعوت شده است. در کل استقبال منتقدان خارجی از این فیلم بسیار مثبت بود و تحسین خیلی‌ها را برانگیخت.

 ناکام‌های ایرانی در اسکار

سال‌ها پیش برای نخستین بار وزارت فرهنگ و هنر وقت در سال 1356 فیلم «دایره‌ مینا» ساخته داریوش مهرجویی را به اسکار معرفی کرد و پس از آن فیلم «باد صبا» ساخته‌ آلبر لاموریس به‌عنوان نماینده ایران در سال 57 راهی آکادمی اسکار شد و پس از 17 سال وقفه و در سال 1994 فیلم «زیر درختان زیتون» به کارگردانی عباس کیارستمی، نماینده ایران در شصت‌وهفتمین دوره جوایز اسکار شد. «بادکنک سفید» از جعفر پناهی در سال 1995 به آکادمی معرفی شد و پس از یک سال وقفه و در سال 1997 فیلم «گبه» محسن مخملباف نماینده ایران در این جوایز سینمایی شد. در سال 1999 نیز «رنگ خدا» دیگر ساخته مجیدی فرصت حضور در این جایزه سینمایی را پیدا کرد و قرن بیستم بدون دریافت هیچ جایزه و تنها با یک نامزدی برای سینمای ایران در اسکار به پایان رسید. اما در قرن جدید «زمانی برای مستی اسب‌ها» ساخته بهمن قبادی در سال 2000 امید سینمای ایران در اسکار بود که البته ناکام ماند. پس از آن نیز «باران» مجید مجیدی (2001)، «من ترانه 15 سال دارم» به کارگرانی رسول صدرعاملی (2002)، «نفس عمیق» ساخته پرویز شهبازی (2003)، «لاک پشت‌ها پرواز می‌کنند» از بهمن قبادی (2004)، «خیلی دور خیلی نزدیک» به کارگردانی رضا میرکریمی (2005)، «کافه ترانزیت» از کامبوزیا پرتوی (2006)، «میم مثل مادر» اثر رسول ملاقلی‌پور (2007)، «آواز گنجشک‌ها» از مجید مجیدی (2008)، «درباره الی» به کارگرانی اصغر فرهادی (2009) و «بدرود بغداد» از مهدی نادری (2010)، نمایندگان سینمای ایران در دهه نخست هزاره سوم میلادی بودند.

دیگر ناکامان ایرانی اسکار در سال‌های 2013، 2014 و 2015 به ترتیب فیلم‌های «گذشته» اصغر فرهادی، «امروز» رضا میرکریمی و «محمد رسول‌الله» مجیدی بودند.

سال 2018 نیز فیلم «نفس» از نرگس آبیار نماینده سینمای ایران در نودمین دوره جوایز سینمایی اسکار بود، سال 2019 فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» ساخته وحید جلیلوند این فرصت را یافت تا نماینده سینمای ایران در این جوایز سینمایی باشد و سال گذشته نیز برای اولین بار یک مستند به نام «در جست‌وجوی فریده» ساخته مشترک آزاده موسوی و کوروش عطایی به رقابت اسکار فرستاده شد.

فهرست نامزدهای نهایی اسکار 2021 روز 15 مارس (25 اسفند) اعلام می‌شود و مراسم پایانی نودوسومین دوره جوایز سینمایی اسکار نیز 25 آوریل 2021 (6 اردیبهشت ماه 1400 ) برگزار خواهد شد.