سرگیجه و حالت تهوع؛ از دلایل تا پیشگیری

 

یک عفونت ویروسی یا باکتریایی معده می‌تواند موجب حالت تهوع و استفراغ شود. همچنین، برخی افراد مبتلا به یک عفونت معده سرگیجه را به دلیل کم آبی بدن تجربه می‌کنند. برخی افراد پس از تجربه همزمان سرگیجه و حالت تهوع نگران ابتلا به سرطان یا یک تومور مغزی می‌شوند، اما این دو مورد از علائم معمول برای این شرایط نیستند.

به طور معمول، سرگیجه و حالت تهوع نشان دهنده مشکلی کمتر جدی‌تر مانند یک عفونت گوش داخلی است.

دلایل سرگیجه و حالت تهوع
عوامل یا شرایط مختلفی ممکن است موجب سرگیجه و حالت تهوع شوند.

سردرد
تمام سردرد‌ها تنها موجب احساس درد در سر نمی‌شوند. در برخی انواع سردرد، سرگیجه و حالت تهوع ممکن است علائم مشهودتری باشند.

سردرد‌های میگرنی سردرد‌هایی عصبی هستند که می‌توانند موجب مشکلات بینایی، سرگیجه، احساسات غیرمعمول و استفراغ، با یا بدون احساس درد در سر شوند.

برخی افراد ممکن است متوجه سرگیجه و حالت تهوع در انواع دیگر سردرد شوند، به ویژه اگر درد بسیار شدید باشد.

افراد بسیاری که به سردرد میگرنی مبتلا هستند، درد مزمن را نیز تجربه می‌کنند. برخی میگرن‌ها در واکنش به محرک‌هایی خاص مانند استرس یا کافئین شکل می‌گیرند.

 

الکل و دارو‌ها
مصرف الکل یا مواد مخدر می‌تواند موجب سرگیجه یا حالت تهوع شود. در شرایطی که بدن تلاش می‌کند سمومی مانند الکل را دفع کند، فرد ممکن است با حالت تهوع و استفراغ مواجه شود.

برخی دارو‌های تجویزی نیز ممکن است موجب سرگیجه و استفراغ شوند، به ویژه زمانی که عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

افرادی که متوجه این علائم پس از مصرف دارویی جدید می‌شوند باید پزشک خود را از این شرایط آگاه کنند. از جمله شایع‌ترین دارو‌هایی که موجب سرگیجه و حالت تهوع می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- دارو‌های ضد افسردگی
- دارو‌های ضد اضطراب
- دارو‌های ضد تشنج
- دارو‌های فشار خون
- دارو‌های ضد روان پریشی
- برخی آنتی بیوتیک‌ها

بیماری حرکت
بیماری حرکت می‌تواند زمانی که فرد درک غیرمعمولی از حرکت دارد رخ دهد. این شرایط می‌تواند زمانی که فرد در حال حرکت نیست نیز رخ دهد، اما بیشتر زمانی که در یک وسیله نقلیه متحرک مانند خودرو، قایق یا هواپیما قرار دارد، رخ دهد.

بیماری حرکت می‌تواند موجب حالت تهوع، سردرد، و سرگیجه شود. برخی افراد ممکن است علائم دیگر مانند خمیازه، خواب آلودگی یا تعریق را تجربه کنند.

زمانی که فرد از وسیله نقلیه در حال حرکت پیاده می‌شود، به طور معمول بهتر می‌شود.

فردی که در یک وسیله در حال حرکت قرار ندارد و بیماری حرکت را تجربه می‌کند، به طور معمول با چیزی محرک این احساس مانند تماشای فردی در حال قدم زدن، یک بازی ویدئویی یا یک فیلم مواجه است. بیماری حرکت شرایطی خطرناک نیست.

 

بیماری‌های معده
یک عفونت ویروسی یا باکتریایی معده می‌تواند موجب حالت تهوع و استفراغ شود. همچنین، برخی افراد مبتلا به یک عفونت معده سرگیجه را به دلیل کم آبی بدن تجربه می‌کنند.

نوروویروس یکی از شایع‌ترین دلایل بیماری‌های معده است. این عفونت بسیار واگیردار موجب استفراغ و حالت تهوع می‌شود که می‌تواند برای یک روز یا بیشتر ادامه یابد. برخی افراد علائم دیگر مانند تب، سردرد یا عضله درد را نیز تجربه می‌کنند.

عفونت‌های باکتریایی، اغلب از غذا، نیز ممکن است موجب بیماری‌های معده شوند.

باکتری‌های سالمونلا و اشریشیا کلی دو دلیل شایع هستند.

در شرایطی که بیشتر این عفونت‌ها به خودی خود بهبود می‌یابند، اما می‌توانند موجب کم آبی خطرناک بدن در کودکان، افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای شوند.

عفونت‌های دیگر
بسیاری از عفونت‌های دیگر، از موارد خفیف تا آن‌هایی که زندگی فرد را در معرض خطر قرار می‌دهند، ممکن است موجب سرگیجه و حالت تهوع شوند.

در بیشتر موارد، فرد تب نیز خواهد داشت. برخی عفونت‌ها که ممکن است موجب حالت تهوع و سرگیجه شوند، عبارتند از:

- هرپس زوستر اتیکوس، نوعی نادر از هرپس (ویروس تبخال) که گوش را آلوده می‌کند
- هر گونه عفونت گوش، به ویژه گوش داخلی
- عفونت‌های چشم که بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، از این رو ممکن است موجب احساس سرگیجه شوند

هر گونه عفونت درمان نشده می‌تواند به بخش‌های دیگر گسترش یافته و موجب شرایطی به نام گندخونی (سپسیس) شود. گندخونی ممکن است موجب سرگیجه و حالت تهوع شود و شرایطی است که زندگی فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد و افراد مبتلا به آن نیازمند دریافت درمان پزشکی فوری هستند.

 

کم آبی بدن
گاهی اوقات کم آبی بدن می‌تواند موجب احساس سرگیجه در فرد شود. پس از یک اپیزود استفراغ، کم آبی بدن شرایطی نسبتا شایع است، از این رو، افرادی که دچار کم آبی بدن هستند ممکن است از قبل حالت تهوع داشته باشند.

نوشیدن مایعات فراوان ممکن است سرگیجه را کاهش دهد. افرادی که نمی‌توانند چیزی را در معده خود نگه دارند باید به پزشک مراجعه کنند.

اضطراب
اضطراب چیزی فراتر از یک احساس روانی است و می‌تواند موجب علائم جسمانی نیز شود. برخی افراد سرگیجه و حالت تهوع را در نتیجه اضطراب تجربه می‌کنند. اگر سرگیجه و حالت تهوع موجب نگرانی و اضطراب بیشتر در فرد شوند، علائم فرد ممکن است تشدید شوند.

بارداری
بیماری صبحگاهی یکی از شایع‌ترین علائم در اوایل دوران بارداری است. این شرایط می‌تواند موجب حالت تهوع و گاهی اوقات سرگیجه و استفراغ شود. بیماری صبحگاهی می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد، اما خطرناک نیست، مگر این که فرد نتواند چیزی را در معده خود نگه داشه و با کم آبی بدن مواجه شود.

افرادی که با سرگیجه مواجه هستند و نمی‌توانند استفراغ را متوقف کنند باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.

 

ورتیگو
ورتیگو گروهی از علائم را شامل می‌شود که موجب سرگیجه و گاهی اوقات حالت تهوع یا احساس چرخش می‌شوند. یکی از شایع‌ترین انواع ورتیگو به نام سرگیجه موضعی پاروکسیسم شناخته می‌شود. این شرایط زمانی رخ می‌دهد که بلور‌های ریز در گوش داخلی حرکت کرده و ارزیابی حرکت برای مغز دشوار می‌شود.

پزشک می‌تواند این شرایط و همچنین انواع دیگر ورتیگو را درمان کند.

آسیب دیدگی‌ها و تومور‌های مغزی
آسیب دیدگی‌های مغزی از جدی‌ترین دلایل احتمالی سرگیجه و حالت تهوع، اما از موارد کمتر شایع هستند. سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که انسدادی در رگ خونی مغز وجود داشته باشد یا خونریزی از رگ خونی جریان خون به مغز را مختل کند.

این شرایط در افرادی که دارای عوامل خطر برای بیماری قلبی‌عروقی هستند، از جمله افرادی که بیش از 50 سال سن دارند، افرادی با فشار خون بالا، و افرادی که یک سبک زندگی کم تحرک را دنبال می‌کنند، شایع‌تر است. با این وجود، هر فردی می‌تواند سکته مغزی را تجربه کند.

از علائم سکته مغزی می‌توان به بی حسی یا گزگز در یک سمت بدن، افتادگی صورت، سردرگمی، و ضعف عضلانی در یک سمت بدن اشاره کرد. حالت تهوع و سرگیجه به طور معمول تنها علائم سکته مغزی نیستند.

به ندرت، تومور مغزی ممکن است دلیل سرگیجه یا حالت تهوع باشد. تومور مغزی تقریبا همواره موجب علائم دیگری مانند سردرد، مشکلات حفظ تعادل، مشکلات بینایی، و تغییرات شخصیتی می‌شود.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
حالت تهوع و استفراغ بدون علائم دیگر به طور معمول خود بخود از بین می‌روند.

در موارد زیر فرد باید به پزشک مراجعه کند:

- علائم برای چند روز ادامه داشته اند
- باردار و با کم آبی بدن مواجه است یا نمی‌تواند چیزی را در معده خود نگه دارد
- دارای علائم دیگر مانند تغییرات در شخصیت یا دشواری در راه رفتن است
- پس از آغاز دارویی جدید با سرگیجه یا حالت تهوع مواجه شده است
- با سردرد‌های میگرنی مکرر یا دیگر انواع سردرد مواجه است که عملکرد روزانه وی را مختل می‌کنند
- اضطراب مزمن را تجربه می‌کند

در موارد زیر فرد باید به اورژانس مراجعه کند:

- با دشواری در حرکت، درد یا بی حسی در یک سمت بدن یا علائم دیگر سکته مغزی مواجه است
- هوشیاری خود را از دست داده یا سردرگم به نظر می‌رسد

پیشگیری
پیشگیری از سرگیجه و حالت تهوع همواره ممکن نیست. در ادامه چند راهبرد که می‌توانند خطر را کاهش دهند، ارائه شده اند:

- شستشوی منظم دست ها، به ویژه پس از تماس نزدیک با دیگران یا پس از حضور در کنار فردی بیمار
- پرهیز از فرستادن کودکان به مدرسه هنگامی که بیمار هستند
- پرهیز از حضور در محل کار یا اماکن عمومی هنگام بیماری
- نوشیدن آب زیاد برای هیدراته نگه داشتن بدن
- دریافت کمک پزشکی برای هر گونه علائم غیرمعمول