مردان چاق در معرض ناباروری

غزاله اسلامیان؛ دانشجوی دکتری تخصصی علوم تغذیه، دانشجوی نمونه کشوری، برگزیده اولین جشنواره تولید مثل

ناباروری به این صورت تعریف می‌‌شود که زوجین پس از یک سال زندگی مشترک و بدون استفاده از روش‌‌های پیشگیری از بارداری و بدون دوره‌‌های درمانی نتوانند صاحب فرزند شوند. حدود 17 – 10 درصد از زوجین در سنین باروری با این مشکل مواجه می‌‌شوند. طیف وسیعی از عوامل مردانه و زنانه در ناباروری نقش دارند. حدود 50 درصد موارد ناباروری مربوط به فاکتورهای مردانه است و تقریباً 15- 10 درصد موارد، ناباروری با دلایل نامشخص می‌‌باشد.

علل ناباروری مردان طیف وسیعی از عوامل وراثتی، هورمونی، محیطی، فیزیولوژیک، مواد سمی و دارویی را شامل می‌‌شود که سبب بروز علائمی شامل عدم تولید اسپرم، تعداد بسیار کم یا کیفیت بد اسپرم‌‌های تولید شده می‌گردد. روند کاهشی در تعداد اسپرم‌‌ها منجر به شکل‌گیری فرضیه تأثیر عوامل محیطی، تغذیه‌ای و تغییرات سبک زندگی در توانایی مردان برای تولیدمثل گردیده است. پژوهش‌‌های اخیر نشان داده‌اند که افزایش شاخص توده بدنی در مردان، با افزایش احتمال ناباروری ایشان ارتباط دارد و شیوع ناباروری در بین مردانی که دارای اضافه‌وزن می‌باشند و یا مبتلا به چاقی هستند، در مقایسه با مردانی که وزن طبیعی دارند، بیشتر است.

بعلاوه چاقی منجر به اختلالات هورمونی در مردان شده و  بیضه‌‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تولید اسپرم‌‌ها را نیز محدود می‌‌‌کند. چربی اضافی منجر به تبدیل هورمون مردانه تستوسترون به استروژن می‌‌شود و استروژن سلول‌‌های جنسی را کاهش می‌‌دهد. بعلاوه مردان چاق معمولاروابط زناشویی کمتری دارند که این موضوع تأثیر زیادی بر باروری آن‌‌ها می‌‌تواند داشته باشد. گزارش شده که چاقی می‌‌تواند موجب کاهش تعداد اسپرم‌‌ها حتی در سنین 20 تا 30 سالگی شود و  همچنین بر کیفیت اسپرم‌ها تأثیر گذار باشد.

با توجه به اینکه احتمال پدر شدن در مردان چاق کمتر از دیگر مردان است، کاهش وزن منجر به افزایش باروری ایشان می‌‌شود. پژوهش‌‌ها نشان می‌‌دهند کاهش شاخص توده بدنی، گام بسیار مهمی‌جهت موفقیت در باروری است. شاخص توده بدنی حاصل تقسیم وزن بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر است و یکی از شیوه‌‌های ارزیابی تناسب اندام افراد است.

پیروی از یک الگوی غذایی سالم و مناسب یکی از عوامل، جهت دستیابی به وزن مناسب می‌‌باشد.

برای آنکه یک الگوی تغذیه‌ای خوب، سالم و مغذی داشته باشید و همواره سالم بمانید، لازم است پنج ویژگی یا اصل مهم را که شامل کفایت، تعادل، کنترل کالری، میانه روی و تنوع می‌باشد همواره در نظر بگیرید. کفایت بدین‌معنی است که غذاها فراهم کننده مقادیر کافی مواد مغذی ضروری، فیبر و انرژی برای سالم ماندن و وزن مناسب باشند. هر ماده مغذی می‌تواند بیان کننده اهمیت کفایت تغذیه‌ای باشد. منظور از تعادل یا توازن تأمین انواع مختلفی از مواد غذایی به تناسب با یکدیگر است به نحوی که مصرف یک نوع ماده مغذی به مقدار زیاد سبب حذف سایر مواد مغذی نشود.

برای رعایت این اصل مهم در رژیم غذایی باید مقدار غذایی را که انرژی مورد نیاز برای نگهداشتن وزن مناسب بدنتان را فراهم می‌کند دریافت کنید. دریافت انرژی نباید از انرژی مورد نیاز بدن بیشتر باشد. مقداری از انرژی دریافتی صرف فعالیت‌‌های مختلف بدن می‌گردد.

برای پیشگیری از تجمع چربی و وزن اضافی در بدن، انرژی مورد نیاز بایستی مطابق فعالیت‌‌های بدنی روزانه و نیاز متابولیکی فرد تنظیم شود تا تعادل در دریافت کالری روزانه برقرار گردد. میانه‌روی به معنای مصرف غذاهایی است که دارای مقادیر اضافی چربی، نمک، قند و ترکیبات افزودنی نباشد. به منظور حفظ سلامتی، دریافت غذاهایی که دارای چربی، کلسترول، قند و نمک زیاد هستند، باید محدود شوند.

تنوع غذایی به عنوان تعداد غذاهای متفاوتی است که در یک دوره زمانی مشخص مصرف می‌شود و یا به عبارت دیگر انتخاب انواع غذاها از گروه‌‌های مختلف غذایی (مانند نان و غلات، میوه‌ها و سبزی‌‌ها و...) و همچنین انتخاب مواد غذایی مختلف در داخل هر گروه غذایی (مانند برنج، گندم، جو، جو دوسر، ذرت و...) می‌باشد. با رعایت تنوع غذایی، نه تنها مواد مغذی کافی به بدنتان می‌‌رسانید، بلکه کفایت رژیم غذایی خود را نیز تضمین می‌‌کنید.

از دیگر فواید مختلف یک برنامه غذایی متنوع می‌توان به مواردی مانند کاهش میزان اثرات نامطلوب تداخل مواد غذایی بر سلامتی، دسترسی به انواع مواد مغذی و غذاهای سلامتی بخش، علاقه و جذابیت در مصرف غذا اشاره کرد و اینکه برخی از غذاها منابع بهتری از مواد مغذی بوده و از طرفی رژیم غذایی که در آن اصل تنوع رعایت نشده حاوی مقادیر زیادی سموم و آلودگی می‌‌باشد.