مشکلات تنفسی بینی قبل از جراحی

دکتر محسن نراقی؛ جراح و متخصص گوش، حلق و بینی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

چه زمانی بینی را جراحی کنیم؟

تنها در صورتی که پیش از جراحی، حین عمل و پس از آن، تمام شرایط لازم برای حفظ سلامت بینی از نظر تنفسی مورد توجه قرار گیرد،  اقدام به جراحی بینی امکان پذیر خواهد بود. البته در این حالت، جراح با مشکلات زیادی در عمل مواجه است که با شناخت دقیق آنها پیش از عمل و به کارگیری مهارت‌های لازم، بر مشکلات داخل بینی فائق می‌آید.

از مهم‌ترین مشکلات داخل بینی که در جراحی‌های پلاستیک و زیبایی بینی، پیش روی جراحان بینی قرار دارد و در بسیاری از مواقع مورد غفلت واقع می‌شود، می‌توان به تنگی دریچه بینی اشاره کرد. دریچه بینی اصطلاحی است که برای توصیف تنگ ترین قسمت از راه هوایی بینی که در قسمت ابتدایی بینی هم واقع شده، به کار می‌رود.

در گروهی از مراجعان برای عمل جراحی پلاستیک بینی به دلیل های مختلفی دریچه بینی دچار تنگی یا مستعد تنگ شدن است. در بعضی از این گروه زاویه این دریچه بسیار تنگ و حاده بوده و کمتر از 10 درجه است و در صورتی که در حین جراحی پلاستیک بینی تمهیدات لازم برای اصلاح و نگهداری این زاویه صورت نگیرد، بیمار پس از جراحی با مشکلات شدید تنفسی روبرو خواهد شد.

انحراف تیغه بینی

مشکل شایع دیگر داخل بینی، انحراف تیغه بینی است. در بسیاری از بیماران، انحراف بیرونی بینی با درجات مختلفی از انحراف تیغه داخلی بینی همراه است. در شماری از بیماران، تیغه داخل بینی بدون هیچ انحرافی در ظاهر بینی، دچار انحراف شدید است؛ این نوع انحراف‌ها، تنها با معاینه دقیق داخل بینی قابل تشخیص خواهد بود.

گاهی برخی بیماران از شنیدن این که تیغه بینی آنها به‌شدت دچار انحراف است، متعجب می‌شوند. باید دانست که انحراف داخل و ظاهر بینی، لزوما به موازات هم نیستند. به هر حال، انحراف تیغه بینی در هر دو دسته نیاز به اصلاح حین جراحی دارد.

در ابتدای جراحی، پیش از شروع اقدامات مربوط به زیبایی و تغییر شکل ظاهری بینی، جراح باید تمام تلاش خود را صرف رفع انحراف تیغه بینی و باز کردن راه تنفس کند و پس از اطمینان از برقراری راه طبیعی تنفس به قسمت دوم عمل جراحی که مشتمل براصلاح ساختار ظاهری بینی و ایجاد تناسب در قسمت‌های مختلف بینی و صورت است، بپردازد. در صورتی که  تیغه داخلی بینی اصلاح نشود، پس از عمل، بیمار با مشکلات تنفسی از راه بینی مواجه خواهد شد. 

رشد بیش از حد توربینیت بینی

سومین مشکل شایع داخل بینی، رشد بیش از حد شاخک‌های داخل بینی است. در هر فرد، به‌طور طبیعی، در هر سمت بینی، سه بر آمدگی استخوانی در داخل بینی وجود دارد که در فارسی شاخک و در اصطلاح پزشکی توربینیت بینی نامیده می‌شوند.

هوای تنفسی حین عبور از راه بینی، از لا به لای این برآمدگی‌ها عبور می‌کند و اعمال مختلف بینی مانند تصفیه، مرطوب سازی و گرم کردن هوا بر روی آن انجام می‌گیرد. به دلایل گوناگون احتمال دارد این شاخک‌های داخل بینی، بیش از اندازه رشد کنند و سبب تنگ کردن راه هوایی داخل بینی شوند. در صورتی که رشد بیش از حد این شاخک ها با درمان‌های دارویی قابل معالجه نباشدو برای بیمار مشکلات تنفسی ایجاد کند، می‌توان با روش‌های مختلف جراحی از اندازه آن‌ها کاست.

 پولیپ‌های بینی

مشکل شایع چهارم که در تنفس پیش و پس از عمل جراحی بینی اشکال ایجاد می‌کند، وجود پولیپ‌های بینی است. پولیپ‌های بینی بافت‌های اضافی متورم و برخاسته از داخل سینوس‌ها هستند که به‌تدریج رشد می‌کنند و از مجرای سینوس وارد فضای بینی می‌شوند و راه تنفسی را مسدود می‌کنند.

در صورتی که بیماری برای جراحی زیبایی بینی مراجعه کند و مبتلا به پولیپ بینی باشد، نخست باید پولیپ بینی او درمان و آنگاه جراحی پلاستیک بینی انجام شود، زیرا انجام جراحی پلاستیک بینی سبب تشدید بیماری در افرادی می‌شود که مشکل پولیپ‌های بینی در آنان رفع نشده است.

با توجه به منشا اصلی پولیپ‌های بینی که از سینوس‌های اطراف بینی است و با دانستن این نکته که اغلب این بیماران از سینوزیت مزمن ریشه‌ای نیز رنج می‌برند، درمان بنیادی پولیپ‌های بینی بدون درمان سینوزیت مزمن امکان پذیر نخواهد بود. از این روست که درمان سینوزیت مزمن در این بیماران، هم زمان با درمان پولیپ‌ها از طریق جراحی اندوسکوپیک سینوس انجام می‌پذیرد. در صورت تشخیص درست و دقیق هر یک از این مشکلات تنفسی، همراه با درمان مناسب،  بیمار داوطلب جراحی پلاستیک بینی می‌تواند از رفع مشکل تنفسی و سلامت بینی پس از جراحی اطمینان داشته باشد.

در این راستا، انجام اندوسکوپی تشخیصی بینی پیش از عمل جراحی، در تشخیص علت یا علل ایجاد کننده مشکلات تنفسی بینی کمک مهمی می‌کند. برای تمام بیمارانی که قرار است هرگونه جراحی برروی بینی آنها انجام شود، اندوسکوپی تشخیصی بینی به همراه دو آزمون دیگر تشخیصی که ارزیابی راه هوایی بینی را به طور دقیق میسر می‌کند، نقشه حفظ عملکرد بینی را به بهترین وجه ممکن در اختیار جراح قرار می‌دهد.