اگر از بی اختیاری ادرار رنج می برید

دکتر محمدرضا صفری نژاد

علل بی‌اختیاری ادراری استرسی
 حاملگی: در خانم‌ها کف لگن مانع خروج محتویات لگن به بیرون از بدن می‌‌شود. هر گاه کف لگن ضعیف شود، نگهداری اعضاء مشکل شده و سبب افتادگی اعضاء مختلف می‌‌شود. در خانم های حامله حمل جنین بمدت 40 هفته سبب ضعف عضلات کف لگن می‌‌شود. در خانم‌های حامله هورمونی بنام Relaxin نیز ترشح می‌‌شود که سبب شل شدن عضلات شده و خانم را برای زایمان آماده می‌‌کند. حدود 50 درصد خانم‌های حامله در طول دوران حاملگی دارای بی‌اختیاری ادراری استرسی هستند.
 زایمان:‌ در زایمان طبیعی اعصاب کف لگن کشیده شده و پس از زایمان دیگر این اعصاب بخوبی نمی‌توانند از کف لگن حمایت کنند. هر قدر تعداد زایمان‌های طبیعی بیشتر باشد و هر قدر زایمان مشکل و طولانی‌تر شود، خطر بی‌اختیاری ادراری استرسی زیادتر می‌‌شود. در خانم‌هائی ‌که هنگام زایمان دچار پارگی عضلات می‌‌شوند، خطر بی‌اختیاری ادراری استرسی  سه برابر افراد عادی می‌‌شود.
 وزن زیاد: وزن زیاد فشار بیشتری به شکم وارد کرده و این فشار به کف لگن منتقل می‌‌شود. در خانم‌هائی‌که اضافه وزن دارند، خطر بی اختیاری ادراری استرسی دو برابر خانمهای با وزن طبیعی است. 
 برداشتن رحم: حین خارج کردن رحم توسط جراحی، ممکن است کف لگن آسیب ببیند. 
 کشیدن سیگار: کشیدن سیگار سبب سرفه مزمن و وارد شدن فشار به کف لگن می‌‌شود.بی اختیاری ادراری هم در زنان و هم در مردان انواع مختلف دارد. شایع ترین نوع بی اختیاری ادراری در خانم‌ها همین بی‌اختیاری ادراری استرسی (SUI) است. از هر سه نفر خانم یکی از آنها در طول زندگی دچار بی‌اختیاری ادراری استرسی می‌‌شود. امکان اتفاق افتادن آن در هر سنی است، ولی بیشتر در خانمهای 35-60 ساله اتفاق می‌‌افتد. بی‌اختیاری ادراری استرسی بدین معنی است که با هر عملی که فشار داخل شکم افزایش می‌‌یابد، بی‌اختیاری ادراری اتفاق می‌‌افتد، مثل سرفه کردن، عطسه کردن، فین کردن، خندیدن، نشستن و بلند شدن، زور زدن، برداشتن چیز سنگین و غیره.

گاهی بی‌اختیاری ادراری استرسی در حین رابطه زناشوئی ایجاد می‌‌شود و سبب مشکلات روحی بیشتری می‌‌گردد. بی‌اختیاری ادراری از چند قطره تا خالی شدن کامل مثانه فرق می‌‌کند. علت اصلی بی‌اختیاری ادراری استرسی (SUI)، افتادگی مثانه است و شایع‌ترین علت افتادگی مثانه در خانم‌ها، زایمان‌های طبیعی و مشکل می‌‌باشد.  مثانه و گردن مثانه در حالت طبیعی در داخل شکم قرار دارند. هرگاه فشار داخل شکم زیاد شود، این فشار به مثانه و گردن مثانه منتقل می‌‌شود. وارد شدن فشار به خود مثانه سبب می‌‌شود که مثانه تمایل به خالی کردن محتویات خود بکند.

راه‌های تشخیص بی‌اختیاری ادراری

بی اختیاری ادراری استرسی چگونه تشخیص داده می‌‌شود؟ با اخذ شرح حال پس از مشکوک شدن به وجود بی اختیاری ادراری استرسی می‌‌توان توسط اقداماتی آنرا ثابت کرد. اقدامات تشخیصی مهم عبارتند از:  تست یورودینامیک که در آن فشارهای مثانه و مجرا اندازه گیری می‌‌شوند.  سیستوسکوپی: مهمترین تست تشخیصی است که در آن با مانورهائی فشار داخل شکم زیاد شده و نشت ادرار ملاحظه می‌‌شود. عمل جراحی فقط در خانم‌هائی سودمند است که تست نشت ادرار در آنها مثبت باشد.

روش‌هایی برای کاهش بی‌اختیاری ادراری

خانمی که مبتلا به بی اختیاری ادراری استرسی (SUI) است می‌‌تواند توسط اقداماتی به خودش کمک نماید تا از شدت بی اختیاری ادراری کاسته شود. اهم این اقدامات عبارتند از:
 رژیم غذائی: به مقدار زیادی از سبزیجات و میوه‌جات تازه استفاده کنید. آن سبب می‌‌شود که شما دچار یبوست نشوید. در یبوست هنگام اجابت مزاج، فشار داخل شکم بالا می‌‌رود.
 مایعات: در حالت طبیعی شما به6-8 لیوان آب در روز احتیاج دارید. اگر فعالیت بدنی بیشتر دارید و زیاد عرق می‌‌کنید، لازم است میزان مایعات دریافتی را زیاد کنید، ولی نیازی به مصرف بیش از حد مایعات ندارید.
 نوشیدنیهای حاوی کافئین مثل چای، قهوه و کولا سبب تحریک مثانه و افزایش بی‌اختیاری ادراری می‌‌شوند.
 ورزش بخصوص پیاده روی در تقویت عضلات کف لگن و کاستن از شدت بی اختیاری ادراری کمک کننده است.
 لباس پوشیدن: لباسی بپوشید که موقع نیاز به دفع ادرار در آوردن آنها زمان زیاد احتیاج نداشته باشد.
 هنگام بلند کردن اشیاء سنگین زانوهای خود را خم کنید و شیئی را که می‌‌خواهید بلند کنید هر چه بیشتر به بدن نزدیک نمائید.
 توسط ورزش عضلات کف لگن را تقویت کنید.
 قبل از خندیدن و سرفه کردن، پاهای خود را از روی همدیگر رد کنید (به حالت متقاطع)

راه‌های درمانی

به سه روش می‌‌توان بی اختیاری ادراری استرسی را درمان نمود:
تمرینات ورزشی: که در آن تمریناتی جهت تقویت عضلات کف لگن به بیمار یاد داده می‌‌شود. تا حدودی در موارد خفیف بی اختیاری ادراری استرسی (SUI) مؤثر است.
دارو درمانی: اخیراً یک داروی مؤثر در بعضی کشورهای اروپائی برای درمان بی‌اختیاری ادراری استرسی مورد تأئید قرار گرفته است. اگر بصورت مناسب تجویز شود در بسیاری از بیماران مؤثر است.
درمان جراحی: بهترین و موثرترین درمان است. حدود 80 درصد بیمارانی‌ که تحت عمل جراحی قرار می‌‌گیرند، بهبود پیدا می‌‌کنند. چندین نوع روش جراحی وجود دارد که انتخاب نوع جراحی بستگی به ترجیح جراح دارد. در همه روشهای جراحی سعی می‌‌شود که مثانه‌ای که بطرف پائین افتاده است، بطرف بالا کشیده شده و در داخل لگن ثابت شود.