تلسکوپ‌ها طی تاریخ ستاره شناسی، قوی‌تر شده اند
ستاره‌شناسان می‌خواهند یک تلسکوپ بی‌نهایت بزرگ در ماه بسازند. چنین تجهیزاتی به دانشمندان این امکان را خواهد داد تا فراتر از توان همه تلسکوپ‌های موجود، اعماق کیهان را رصد کنند و نخستین ستاره‌های جهان هستی را مورد مطالعه قرار دهند و دریابند ستارگان حتی پیش از شکل‌گیری کهکشان‌ها چگونه و به چه صورت ایجاد شده‌اند.
این دوره زمانی کیهان پیشتر به لحاظ نظری بررسی شده، اما هرگز به صورت مستقیم مشاهده نشده است، زیرا ما تجهیزات رصدی که به قدر کافی حساس باشند، در اختیار نداریم که گذشته کیهان را در زمان‌های اولیه‌اش مشاهده کنیم. اما بررسی جدید می‌گوید که ساخت یک تلسکوپ عظیم در ماه می‌تواند به دانشمندان این امکان را بدهد که ستارگان را در مراحل ابتدایی آن‌ها مورد مطالعه قرار دهند.
این پژوهش در نشریه «آستروفیزیکال» منتشر شده است. تلسکوپ پیشنهادی به طور خاص به شکلی ساخته می‌شود که بتواند به ماه انتقال داده شود و در یکی از دهانه‌های آن نصب شود، بچرخد و کیهان اولیه را رصد کند.
فولکر بروم استاد دانشگاه و عضو تیم تحقیقاتی، نظریه‌پردازی که دهه‌ها روی ستاره‌های نخستین کار کرده است در اظهارات خود می‌گوید: «در سراسر تاریخ ستاره‌شناسی، تلسکوپ‌ها مدام قوی‌تر شده‌اند. مساله‌ای که به ما اجازه داده است منابعی را از زمان ابتدایی شکل‌گیری کیهان -هرچه نزدیک‌تر به مهبانگ (بیگ‌بنگ) - رصد کنیم.»
تلسکوپ فضایی جیمز وب JWST که به زودی در دسترس خواهد بود، می‌تواند زمانی را بررسی کند که نخستین کهکشان‌ها شکل گرفتند.
اما براساس نظریه‌های کیهان‌شناسی موجود، زمانی قدیمی‌تر از این‌ها نیز وجود داشته است. زمانی که کهکشان‌ها هنوز وجود نداشتند، اما ستارگان به صورت منفرد و جداگانه شکل گرفته بودند، ستارگان جمعیت III. «رصد این دوران نور‌های اولیه حتی از توانایی‌های تلسکوپ قدرتمند جیمز وب JWST نیز فراتر است و در عوض به یک تلسکوپ بی‌نهایت عظیم نیاز دارد.»
ستارگان اولیه بی‌همتا هستند. شاید چیزی بیشتر از صد مرتبه بزرگ‌تر از خورشید بوده‌اند و از مخلوط گاز‌های هیدروژن و هلیوم متولد شده‌اند. نتایج منتشر شده در مقاله نشان می‌دهد که اگر یک تلسکوپ آیینه‌ای سیال در سطح ماه ساخته شود، این ستارگان اولیه می‌توانند رصد شوند. به شکلی که گویا در حال مشاهده سیزده میلیارد سال گذشته هستیم.
محققان دانشگاه آریزونا تجهیزات مشابهی را در سال 2008 پیشنهاد کرده بودند - با عنوان آینه مایع ماه -، اما ناسا این پروژه را با توجه به این که دانش کافی و روشنی درباره ستاره‌های اولیه (و این که تلسکوپ قرار است چه چیزی را مشاهده کند) وجود نداشت، پیگیری نکرد.
این تلسکوپ برای سهولت انتقال، به جای شیشه از مایع ساخته خواهد شد. آیینه آن از یک مایع فلزگونه، بازتاب‌دهنده که در قسمت بالایی لوله نصب می‌شود ساخته خواهد شد تا آن را به شکلی نگه دارد که مانند آیینه عمل کند.
دانشمندان می‌گویند که این تلسکوپ بر روی سطح ماه ثابت خواهد بود و شاید در یکی از دهانه‌های شمال یا جنوب ماه مستقر شود و تلسکوپ بخش ثابتی از آسمان را رصد خواهد کرد و تا جایی که امکان دارد نور‌ها را دریافت می‌کند.
بروم می‌گوید: «ما در جهان ستارگان زندگی می‌کنیم. این پرسش کلیدی است که شکل‌گیری ستارگان در کیهان اولیه چگونه شروع شد. پدیدار شدن ستارگان نخستین، نشان‌دهنده یک دوره بسیار مهم و اساسی در تاریخ کیهان است، زمانی که شرایط ابتدایی ایجاد شده توسط مهبانگ (بیگ بنگ) راه را برای پیچیده‌تر شدن دائمی کیهان گشود و احتمالا حیات را به سیارات آورد و حیات نیز موجودات هوشمندی را مانند ما ایجاد کرد.
رصد این دوران از نور‌های اولیه فراتر از توانمندی تلسکوپ‌های کنونی است و حتی فراتر از توانایی تلسکوپ‌هایی که در آینده نزدیک ساخته خواهد شد. از این رو مهم است که به ساخت تلسکوپ بی‌نهایت عظیم بیندیشیم، تلسکوپی که می‌تواند مستقیما این ستارگان اولیه را در لبه زمان مشاهده کند.»
منبع: ایندیپندنت
