دکترلادن سیفی - متخصص جراحی زنان
تحریریه زندگی آنلاین : آیا به کسی که فشارخون بالاتر از حد طبیعی دارد میگوئیم ماشاالله فشارخونت بالاست؟ یا اگر کسی قند و چربی خونش بالا باشد. او را تشویق میکنیم.چاقی بیماری قرن اخیر است. چرا متاسفانه هنوز در فرهنگ ما در توصیف فرد چاق از ماشاءالله استفاده میکنیم یعنی بیماری را تحسین میکنیم!در حالیکه برای وزن مناسب باید این عبارت را به کار برد. یادمان باشد که بافت چربی بافتی فعال با ترشح مواد هورمونی و شیمیایی است و منبع سیتوکینهای التهابی (آدیپوکین) است که ممکن است منجر به اختلال آندوتلیال عروقی در مادر و جفت شود و عوارض حاملگی را بدهد. در چاقی انسولین، آندروژن، و لپیتین بالا میرود و این بالارفتن هامیتواند مخرب باشد. یکی از آمادگیهای قبل از بارداری آمادگی وزنی است یعنی خانم باید با وزن مناسب وارد مرحله حاملگی شود و در مدت 9 ماه حاملگی افزایش وزن متعادل و مناسب داشته باشد نه کمتر و نه بیشتر.
بیشتربخوانید:
مشکلات خانمهای چاق قبل از بارداری
شانس دوقلویی دو تخمکی خودبخودی در این افراد بیشتر است .دوقلویی حاملگی با خطر بالا است (high risk)
شانس سقط در این افراد بالاتر است که به دلیل اختلال کرموزومی نیست بلکه مربوط به کیفیت نامناسب تخمک و نامناسب بودن پذیرش اندومتراست.
شانس عفونت ادراری در خانمهای چاق بیشتر است بویژه وقتی که حامله میشوند.(دوبرابر بیشتر )عفونت ادراری به نوبه خود خطر زایمان زودرس دارد.
احتمال تست تحمل گلوکزمختل در این افراد بیشتر است.
شانس تبدیل تست تحمل گلوکز مختل به دیابت نوع 2 بالاتر است . (2 برابر)
احتمال دیابت حاملگی در افراد چاق 3 برابر افراد با وزن مناسب است.
کسانیکه وزن بالای 90 کیلو دارند 6 -13 برابر بیشتر در معرض دیابت حاملگیاند. و نیز کسانیکه وزن اوایل حاملگی تا 20 هفتگیشان زیاد بالا رفته است بیشتر به این بیماری مبتلا میشوند.
افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به فشارخون حاملگی هستند که به دلیل اختلالات عروقی، هیپرلیپیدمی، مقاومت به انسولین و التهاب مزمن ساب کلینکال است.
احتمال زایمان زودرس در خانمهای چاق بیشتر است که به دلیل عوارضی چون دیابت حاملگی، پرهاکلامپسی، عفونت ادراری و چند قلویی است.
چاقی در حاملگی فاکتور مساعد کننده برای لخته شدن خون در عروق است کلا یکی از فاکتورهایی که باعث چاقی میشود کم تحرکی است که خود از عوامل ایجاد ترومبوفلبیت است.
احتمال ناهنجاری در چنین مادران چاق (بویژه اختلالات بسته شدن ستون مهرهها) بیشتر است شاید به دلیل هیپرانسولینمی باشد و این احتمال با تجویز میزان معمول اسیدفولیک قبل از حاملگی کم نمیشودو باید میزان بیشتری بگیرند.
بیشتربخوانید:
مردهزایی در خانمهای چاق بیشتر است به دلیل
1- هیپرلیپیدمی که تولید پروستاسیکلین را کم میکند.
2- آپنه خواب که اکسیژناسیون جنینی را کم میکند
3- وجود ناهنجاری جنینی،
4-دیابت،
5- فشارخون بالا
6- و متوجه نشدن مادر در کاهش حرکات جنین .
مشکلات خانمهای چاق، حین زایمان
شانس طولانی شدن مدت زایمان در خانمهای چاق بیشتر است عضله رحم این افراد قدرت انقباضی کمتری داردکه بدلیل موقعیت غیر طبیعی جنین چندقلویی، جنین درشت پلی هیدرامنیوس( زیاد بودن مایع امنیوتیک ) است رسوب چربی در بافت نرم لگن شان بیشتر است ومدت زایمان را بویژه در فاز اول زایمانی طولانی میکند. این افراد نیاز بیشتری به تحریک زایمانی با اکسی توسین دارند و حتی شانس عدم پاسخ بیشتری به اکسی توسین دارند.
جنین این افراد بیشتر در معرض دیستوسی شانه حین زایمان هستند در اثر ماکروزومی و نمای غیر طبیعی
این افراد بیشتر در معرض سزارین هستند چه به علت مشکلات مادری و کمتحرکی و چه به علت جنینی
در جنین شان وزن نامناسب بیشتر دیده میشود. گاه چاقند و گاه در اثر عوارض عروقی همراه، لاغر، که هر دوغیر طبیعی است
سزارین خانمهای چاق مشکلتر از سزارین افراد با وزن طبیعی است و ضرر این سختی متوجه مادر، جنین و تیم درمانی است.
بیهوشی خانمهای چاق مشکلتر است، Failure اپیدورال (7 برابر بیشتر) ولولهگذاری سخت در این افراد شایعتر است.
آپنه تنفسی در حاملگی و دپرسیون تنفسی پس از سزارین در این افراد شایعتر است اپنه تنفسی اگرچه پدیده نادری است ولی مشکل بسیار مهمی است چون تاخیر رشدجنینی و عوارض متعددی دارد.
زایمان با دستگاه و زایمانهای با پارگی پرینه بویژه درجه چهار در اینها بیشتر است.
بیشتربخوانید:
وزن مناسب قبل از حامله شدن چیست ؟
یعنی شاخص توده بدنی در محدوده 25-19 باشد.
محاسبه شاخص توده بدنی: وزن برحسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد بر حسب متر W/H2
وزن چه تاثیری بر باروری دارد؟
خانمهای چاق قدرت باروری کمتری دارند که بیشتر به دلیل اختلال کار تخمدان است و این افراد حتی وقتی که بادرمان ناباروری حامله میشوند بیشتر در معرض سقط هستند. افرادچاق زمانی که کارکرد تخمدانشان نرمال است قدرت باروریشان از خانمهای لاغر کمتر است. و این افراد وقتیکه لاغر میشوند (حداقل5 تا ده درصد کاهش وزن) قدرت باروریشان افزایش مییابد. در افراد چاق درمان ناباروری مشکلتر است به داروی بیشتری نیاز دارند رشد فولیکول و تعداد اووسیت کمتر است. چاقی روی نتیجه IVF اثر بدی دارد و شانس شکست درمان رابالا می برد و بیشتر ممکن است در معرض تحریک زیاده از حد تخمدان و چند قلویی باشند.
آقایان چاق نیز قدرت باروری کمتری دارند کیفیت نطفهشان پایینتر است تحرک کمتر است وگنادوتروپین، تسترون آزاد و کلی در سرم اینها کم میشود.
عوارض چاقی بر حاملگی
چه فرد چاق بوده و حامله شده و چه وزن مناسب داشته و در حاملگی افزایش وزن بیش از معمول داشته باشد در معرض بیشتر این 27عارضه است یعنی بیشتر از افراد با وزن نرمال شانس ابتلا به این عوارض را دارد.
مشکلات بعد از زایمان در افراد چاق
شانس خونریزی بعد از زایمان بالاتر است ماکروزومی ، طولانی بودن لیبر از عوامل موثر است.
بیشتر در معرض عفونت پس از زایمان یا عفونت محل زخم هستند.
روزهای بستری شدن شان در بیمارستان بیشتر است.
در خانمهای چاق اختلال شیردهی بیشتر است چون که در اینها پاسخ پرولاکنین به مک زدن جنین کمتر است و حتی ممکن است روزهای اول شیرشان به جریان نیفتد.
شل شدن بافت هادر مثانه، واژن ، سینه، شکم و ترکهای حاملگی در این افراد بیشتر است.
مرگ و میر نوزاد مادر چاق به دلیل درشت بودن (ضربههای زایمانی- اختلالات قند و کلسیم در ساعات اول)وعللی که به خاطر ان زودتر ازموعد متولد شده بیشتر دیده میشود. مثلادر چند قلویی، دیابت، پره اکلامپسی، عفونت ادراری زایمان زودرس بیشتر است.
شانس اینکه فرزند مادر چاق در آینده از بیماری چاقی رنج ببرد بیشتر است. در مطالعا ت اپیدمیولوژیک بزرگ بین چاقی قبل از بارداری مادر و ناتوانی ذهنی در فرزند ارتباط نشان داده شده است. و نیز در مطالعه دیگری در مادران کودکان ابتلا به اوتیسم، دیابت، فشارخون چاقی شایعتر بوده است
شانس زایمان طبیعی پس از سزارین در خانمهای چاق کمتر است.
بدیهی است افرادی که چاقیشان به دلیل کمکاری تیروئید – گوشینگ و دیابت است مشکلات بیشتری در این دوران دارد. افزایش وزن بین دو حاملگی در یک فرد اگر در حد 9 کیلو باشد شانس عوارض را بالا میبرد به ویژه عوارضی مثل فشارخون پراکلامپسی، جنین درشت، مرگ جنین، سزارین، حتی اگر با این میزان افزایش وزن فرد هنوز وزنش در محدوده نرمال باشد و BMI طبیعی داشته باشد، و برعکس پائین آوردن وزن در افراد چاق در بین دوحاملگی که حتی در حد 6 کیلوگرم باشد شانس جنین درشت و سزارین را کم میکند.
لذا مجددا به کلیه افراد به ویژه خانمها و به ویژه خانمهایی که در سن باروریاند اکیداً توصیه میشود که وزنشان را در محدوده طبیعی نگه دارند از پرخوری، بدخوری و کم تحرکی اجتناب کنند تا به بیماری مخوف و پر عارضه قرن دچار نشوند.
از تیم درمانی که مورد مشاوره قبل از حاملگی قرار میگیرند ماماها، پزشکان عمومی و متخصصین زنان انتظار میرود که به این امر مهم توجه ویژه کنند تا علاوه بر اینکه به سلامت اجتماع کمک میشود از میزان سزارین به این دلایل کاسته شود.
از انجاییکه سازمان جهانی بهداشت تاکید به کاهش میزان سزارین دارد نیاز به پارک و فضای پیاده روی کافی داریم تا کمکی در جهت ارتقا سلامت بانوان باشد.