اصول اسـتفاده از گـوش پاک‌کن

تحریریه مجله دنیای سلامت

 بهتر است با هم روراست باشیم. همه ما تاکنون حداقل یکبار برای تمیز کردن گوش‌هایمان از گوش پاک کن استفاده کرده‌ایم. اتفاقا شاید آخرین باری که شما این روش را برای حفظ بهداشت گوشتان انتخاب کرده‌اید، همین امروز صبح پس از حمام روزانه‌تان بوده باشد. به نظر کار ساده و بی‌خطری می‌رسد. کافیست گوش پاک کن را داخل گوش خود فرو برید و چندین بار آن را بچرخانید تا تمام چرک‌های داخل گوش به سادگی خارج شوند. اما واقعیت این است که این روش تمیز کردن گوش، آثار و عواقب نامطلوبی دارد که در بسیاری مواقع می‌تواند به گوش شما لطمات زیادی وارد کند. از تجمع و تراکم چرک گوش تا سوراخ شدن پرده گوش، دلایل زیادی وجود دارند که شما باید نظر خود را در رابطه با گوش ‌پاک‌کن‌ها عوض کنید.

اگر از مسئولان مراکز اورژانس در رابطه با آسیب‌هایی که می‌تواند به گوش افراد وارد شود بپرسید، به احتمال زیاد آنها به شما خواهند گفت که در طول سال‌های متمادی، موارد بسیاری از آسیب دیدگی گوش به دلیل فرو رفتن وسایل ریز و کوچک نظیر قطعات اسباب بازی، سنجاق سر، موچین، و گوش پاک کن مشاهده کرده‌اند. به‌طور کلی، هیچ فردی نباید هیچ وسیله کوچک و باریکی، حتی اگر از نظرش نرم و بدون ضرر می‌رسد، وارد گوش خود کند. بله درست است که تجمع چرک گوش می‌تواند بر شنوایی شما تاثیر بگذارد و حتی در مواردی موجب درد شود، اما این دلیل نمی‌شود که شما برای تمیز کردن گوش‌هایتان از هر وسیله‌ای استفاده کنید. اما نکته‌ای که باید بیش از هر چیز به آن توجه داشت این است که گوش پاک کن نیز می‌تواند به اندازه سایر وسایل آسیب رسان باشد.

کانال داخل گوش دارای سلول‌هایی که ماده‌ای به نام سرومن تولید می‌کند. این ماده همان چیزی است که ما آن را به عنوان چرک داخل گوش می‌شناسیم. در برخی افراد، چرک داخل گوش خیلی سریع‌تر از سایرین تولید می‌شود. تجمع این چرک‌ها بر روی هم علاوه بر کاهش شنوایی، می‌تواند موجب درد نیز شود. از گذشته تا کنون اکثر ما بارهای شنیده‌ایم که برای تمیز کردن گوش باید به پزشک متخصص مراجعه کرد تا پزشک بتواند با ابزار مخصوصی که در اختیار دارد گوش ما را تمیز کند. اما این روش، خصوصا برای کسانی که سرعت تولید چرک گوش‌هایشان بالاست، غیر عملی و شاید حتی خنده دار به نظر برسد. به همین دلیل هم آنها ترجیح می‌دهند از یک روش ساده و بهداشتی (البته از نظر خودشان) استفاده کنند: استفاده از گوش پاک کن!

اما همه چیز آنطور که به نظر می‌رسد ساده نیست. پرده گوش از آنچه ما تصور می‌کنیم نزدیک‌تر و حساس‌تر است. به همین دلیل است که با فرو بردن گوش پاک کن در داخل گوش، احتمال آسیب دیدن و سوراخ شدن آن بسیار زیاد است، حتی اگر برای این کار از فشار کمی استفاده کنید. پاره شدن پرده گوش علاوه بر درد زیاد، موجب خارج شدن خون و یک مایع بی‌رنگ از گوش می‌شود. این آسیب معمولا پس از مدتی بهبود می‌یابد اما در مواقعی موجب از بین رفتن بخشی از شنوایی، به صورت دائم و یا موقت می‌شود. اگر گوش پاک کن به استخوان‌های ریز داخل گوش نیز آسیب برساند، ممکن است فرد دچار سرگیجه و از بین رفتن شنوایی به صورت دائم شود.

جالب است بدانید که این روش، نه تنها آثار زیان بار مذکور را بر گوش می‌گذارد، بلکه برخلاف تصور بسیاری از ما، تاثیر چندانی در تمیز کردن گوش ندارد. حتی حرفه‌ای‌ترین افراد نیز پس از فرو کردن گوش پاک‌کن در گوش خود، ناخواسته مقداری از چرک‌های گوش را به داخل فرو می‌برند و آن‌ها را بر روی هم انباشته‌تر می‌کنند.

حال با توجه به همه این نکات، آیا لازم است ما گوشمان را تمیز کنیم؟ اگر پاسخ مثبت است، بهترین وسیله برای اینکار چیست؟

پاسخ به این پرسش مقداری دشوار است. از جهتی باید گفت بله، لازم است که گوش تمیز شود، اما از جهت دیگر باید گفت خیر، نباید گوش‌ها را تمیز کرد. تنها قسمتی از گوش که باید تمیز شود گوش بیرونی است. این قسمت، همان قسمتی است که شما در آینه آن را می‌بینید. برای تمیز کردن این قسمت از گوش، کافیست از مقداری آب و صابون و یک دستمال مرطوب استفاده کنید. همچنین می‌توانید پس از حمام کردن، با یک دستمال به آرامی این قسمت از گوش‌تان را تمیز کنید. اما در رابطه با کانال گوش باید گفت که این قسمت نیازی به تمیز شدن ندارد. کانال گوش در قسمت عمیق‌تر گوش قرار دارد و تلاش برای تمیز کردن آن می‌تواند خطرناک باشد.

ممکن است برخی افراد از تجمع چرک در گوش خود ناراضی باشند. پیش از هر اقدامی باید بدانید که چرک گوش همیشه هم بد نیست. این مایع ترکیبی از چربی، کلسترول و الکل است که از گوش داخل ما در برابر آب و عفونت‌ها محافظت می‌کند. اگر میزان این چرک بیش از حد شود، خود آن به قسمت بیرونی گوش سرایت می‌کند و شما می‌توانید با دیدن آن با روشی که ذکر شد گوش‌تان را تمیز کنید. اما اگر چرک گوش برای شما مشکلات دیگری ایجاد می‌کند، بهترین راه برای تمیز کردن آن مراجعه به متخصص گوش است. فرد متخصص با استفاده از ابزار مخصوص و با آگاهی از نقاط آسیب پذیر گوش، علاوه بر تمیز کردن گوش‌های شما، از ورود آسیب به آن نیز جلوگیری می‌کند.