نورگیری رصدخانه ملی ایران در خرداد سال آینده

 

فرادید؛ سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در بازدید از مراحل پایانی رصدخانه ملی ایران گفت: ساخت رصدخانه ملی ایران بزرگترین پروژه علوم پایه در کشور است که اکنون به مرحله بهره برداری رسیده است. فعالیت‌های مرتبط با ساختمان وتجهیزات در قله پایان یافته است. اوایل سال آینده نیز نصب آینه و نورگیری آن آغاز و خرداد ماه نیز این پروژه عظیم رسما افتتاح می‌شود.

به گزارش فرادید؛ به نقل از معاونت علمی و فناوری رییس جمهور، معاون علمی و فناوری رییس جمهوری با بیان اینکه ایران در حوزه نجوم سابقه قدیمی دارد، افزود: غفلت تاریخی در حوزه نجوم وجود دارد. با توجه به سابقه کشور در این حوزه، اما هیچ وقت تلسکوپ‌هایی با این ابعاد در داخل ساخته نشده است.

رییس ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان و توسعه صنایع نرم و خلاق همچنین بیان کرد: تمام اجزا وتجهیزات وتلسکوب این رصدخانه ایران ساخت هستند بجز آینه آن که با همت و توانمندی گروهی از دانشمندان وسازندگان ایرانی به این دستاورد رسیده‌ایم. دانش فوق العاده‌ای در دنیا از نظر بزرگی آینه و کیفیت عکس‌هایی که می‌گیرد وجود دارد.

ستاری با اشاره به انتخاب مکان این رصد خانه گفت: قله گرکش در کاشان از بهترین نقاط برای رصد و ساخت این مرکز محسوب می‌شود. مکان یابی برای ساخت رصد خانه ملی ایران 5 سال زمان برد و از میان 80 قله، این نقطه انتخاب شد. تلسکوپ اصلی این پروژه بیش از 100 تن وزن وقطر آینه آن 3 متر است وساخت آن که خود اقدام بزرگی است.

رییس بنیاد ملی نخبگان همچنین ادامه داد: این اقدام و ساخت رصد خانه ملی روندی علمی را در کشور ایجاد می‌کند. تعدادی زیادی از دانشمندان دنیا برای رصد به این مرکز خواهند آمد و تبادل علمی خوبی میان محققان در این حوزه شکل می‌گیرد. نیاز است نیروی انسانی خوبی نیز در داخل کشور برای استفاده از این رصد خانه تربیت شود. گرچه در حال حاضر نیز نیروی انسانی خوبی در این حوزه مشغول فعالیت است.

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری گفت: در پایین قله نیز مجموعه‌ای حرفه‌ای از رصدسرا و مرکز تحقیقات ساخته خواهد شد. این رصد خانه در شبکه رصد دنیا قرار می‌گیرد و پدیده‌های مهم نجومی دنیا را در کنار سایر رصدخانه‌های دنیا دنبال می‌کند.

بازدید از رصد خانه ملی ایران یکی از بخش‌های این سفر بود. رصدخانه ملی ایران طراحی و احداث شده است، در سه بخش شامل ایستگاه یک، دو و سه، واقع در قله گرکش در ارتفاع 3600 در شهر کامو از توابع قمصر کاشان در شهرستان کاشان واقع است.

طراحی و ساخت و بهره‌برداری از یک رصدخانه بزرگ علاوه بر تأثیری که بر توسعه علمی کشور و بالابردن جایگاه علمی ایران در منطقه و جهان خواهد داشت، موجب پا گرفتن و رشد برخی از صنایع و فناوری‌های پیشرفته در کشور خواهد شد.

در تیر ماه 1399 اعلام شده بود که اولین نورگیری رصدخانه ملی ایران در شهریور 1399 خواهد بود..

طرح رصدخانه ملی پس از گذشت سال‌ها از پیچ‌وتاپ‌های اداری و انتقال فناوری و دالان‌های کوتاه سقف اعتبارات اکنون به پله آخر رسیده است و به گفته رییس مرکز طرح‌های کلان ملی فناوری معاونت علمی در اواخر شهریورماه سال جاری به اولین نورگیری خواهد رسید.

آنطور که دکتر حبیب خسروشاهی، مجری طرح رصدخانه ملی، به یاد می‌آورد در سال 1379 شورای پژوهش‌های علمی کشور، طرح‌های کلان علمی را کلید زد و پروژه رصدخانه ملی به تصویب این شورا رسید و اولین ردیف بودجه آن در سال 1384 در قانون بودجه در نظر گرفته شد و تا زمانی که این طرح به پژوهشگاه دانش‌های بنیادی واگذار شود، اعتبار آن از نوع پژوهشی و مطالعاتی و در حد چند صد میلیون تومان بود، ضمن آنکه در این سال‌ها طرح مطالعاتی مکان‌یابی رصدخانه ملی نیز در دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان در جریان بود.



در سال 1384 با تغییر دولت این پروژه عملاً به حالت تعلیق درآمد و در این زمان پژوهشگاه دانش‌های بنیادی برای اجرای طرح ملی رصدخانه ملی پا پیش گذاشت و در سال 1387 مسؤولیت هدایت علمی این طرح ملی به دکتر خسروشاهی محول شد.

پس از طی کردن مسیر طولانی مکان‌یابی و ایجاد زیر ساخت‌های جاده‌ای برای این طرح، موضوع ساخت تلسکوپ مورد نیاز این رصدخانه مطرح شد که داستانی شنیدنی دارد.

در آن مقطع تصمیمی برای ساخت تلسکوپ یا ابعاد این ابزار رصدی اتخاذ نشده بود، ضمن آنکه در آن مقطع برخی معتقد بودند ساخت این ابزار رصدی در ایران تصمیم درستی نیست، ولی از سوی دیگر این اعتقاد وجود داشت که خرید تلسکوپ از خارج به معنی "در اختیار داشتن جعبه در بسته"! است.

 

مجری طرح رصدخانه ملی در این زمینه اظهار کرد: کشوری مانند ایران که همواره در تنگنای تحریم صنعتی قرار دارد، در صورتی که نتواند به قطعات این تلسکوپ دست یابد، تنها با آهن قراضه‌ای مواجه خواهد شد؛ چراکه نه تنها به دانش فنی آن بلکه به دانش تعمیر و نگهداری آن نیز دسترسی نداشتیم. همین عوامل بود که ما را به سوی طراحی و ساخت سوق داد.

خسروشاهی ادامه داد: در نهایت نسبت به اجرای کامل طرح یعنی طراحی و ساخت تلسکوپ در ایران تصمیم گرفتیم و متعاقب آن رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی طی نامه‌ای به مقام معظم رهبری ضمن تشریح طرح، درخواست حمایت کرد و پاسخ معظم اله صریح بود و دولت را به حمایت از این طرح سفارش کردند و متعاقب آن در سال 1388 معاون وقت علمی و فناوری رییس‌جمهور مبلغ 7 میلیارد تومان برای اجرای این طرح اختصاص داد.

 

حالا این طرح به مراحل پایانی خود نزدیک می‌شود و یکی از آرزو‌های محققان حوزه نجوم و کیهان‌شناسی در حال تحقق است؛ اولین نورگیری رصدخانه‌ای که با حضور محققان کشور اجرایی می‌شود.

البته آغاز نورگیری تلسکوپ این رصدخانه به معنی پایان این پروژه نیست؛ بلکه به گفته مجری این طرح، هدف ما دستیابی به اولین نور در اولین فرصت ممکن است، اما این به معنای آغاز بهره‌برداری علمی نیست؛ چراکه در دو سال اول تلاش‌ها معطوف به تنظیم و آماده‌سازی تلسکوپ و انجام آزمون‌ها خواهد بود. نورگیری تلسکوپ به معنای نصب تلسکوپ در محل مورد نظر و آغاز مرحله تنظیمات داخلی سیستم اس