اختلالات آلرژیک (۱)

دکتر محسن نراقی؛ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ فوق تخصص راینولوژی و جراحی اندوسکوپیک  بینی

بیماری‌های آلرژیک بیماری‌های متنوع و گوناگونی هستند که شیوع زیادی دارند. به عنوان مثال رینیت آلرژیک در برخی از جوامع حدود 20 درصد جمعیت را گرفتار خود کرده است. آلرژی یا حساسیت به صورت افزایش حساسیت و واکنش پاتولوژیک به عوامل محیطی یا موادی نظیر گرده‌ها، غذا و گرد و خاک در مقادیری بی‌تاثیر بر افراد طبیعی، تعریف می‌شود. بسیاری از بیماری‌های آلرژیک نتیجه استنشاق مواد توسط دستگاه تنفسی فوقانی است. Gell و Coombs واکنش‌های افزایش حساسیت را به چهار گروه طبقه‌بندی کرده‌اند.

متخصصان گوش، گلو و بینی اغلب با واکنش‌های آلرژیک تیپ I سر و کار دارند که معمولا در آسم برونشی، رینیت آلرژیک، کهیر، آلرژی غذایی و دارویی و واکنش‌های ناشی از نیش حشرات مشاهده می‌شود. آنتی‌ژن‌های استنشاق‌شده شامل گرده‌های گیاهی، زوائد حیوانات، قارچ‌های معلق در هوا، مواد زاید حشرات و گرد و غبار خانگی است.

در واقع مایت‌ها (House dust mite) که موجودات ذره‌بینی داخل گرد و خاک منزل هستند، آلرژی ناشی از گرد و خاک منزل را موجب می‌شوند. تماس با این آنتی‌ژن‌ها سبب بروز واکنش افزایش حساسیت وابسته به IgE تیپ I همراه با دگرانولاسیون ماست‌سل‌ها و آزاد شدن هیستامین و سایر مدیاتورهای فعال‌کننده عروقی می‌شود. واکنش‌های آلرژیک تظاهرات متعددی از نظر گوش، گلو و بینی دارد که در جدول زیربه طور خلاصه مورد بررسی قرار گرفته است.

رینیت آلرژیک

رینیت آلرژیک شایع‌ترین تظاهر آلرژی مجرای تنفسی فوقانی است. ممکن است فصلی یا دایمی باشد. رینت آلرژیک فصلی اغلب ناشی از گرده درختان، علف‌های هرز و چمن است، در حالی که رینیت آلرژیک دایمی اغلب ناشی از مایت گرد و خاک و زوائد حیوانات است. قارچ‌های معلق می‌توانند هر دو نوع رینیت آلرژیک را ایجاد کنند. حداکثر علایم رینیت آلرژیک فصلی بستگی به منطقه جغرافیایی دارد، ولی در فاصله بین اواخر بهارو اوایل پاییز رخ می‌دهند.

در معاینه بالینی، شاخک‌های بینی رنگ‌پریده یا کبود و ورم‌کرده همراه با پوشش مخاطی نازک و روشن است. گاه ممکن است شاخک‌ها قرمز و متورم باشند. بیماران ممکن است «چشم کبود آلرژیک» داشته باشند، تیره شدن زیر چشم‌ها در نتیجه استاز وریدی ناشی از التهاب آلرژیک ملتحمه، در بافت‌های نازک پلک‌هاست. ممکن است کودکان در قسمت تحتانی بینی، چین‌های افقی داشته باشند که به دلیل مالش مداوم و پیدایش اسکار متعاقب آن، در این ناحیه است. انسداد مزمن بینی در دوران کودکی، سرانجام منجر به تنفس دهانی و «قیافه آدنوئیدی» تیپیک می‌شود.

علایم رینیت آلرژیک عبارتند از: احتقان بین، آب‌ریزش آبکی بینی، عطسه، خارش بینی، التهاب ملتحمه، اشک ریزش، خارش کام و ترشحات پشت بینی. همچنین ممکن است بیماران احساس بی‌حالی و ضعف داشته باشند. تشخیص افتراقی شامل رینیت وازوموتور، رینیت دارویی، رینیت هورمونی، سرماخوردگی، سینوزیت و برخی ضایعات ساختمانی که منجر به انسداد بینی می‌شوند مانند انحراف تیغه بینی، هیپرپلازی آدنوئید، جسم خارجی بینی و تومورهای بینی و نازوفارنکس است. عوارض رینیت آلرژیک عبارتند از: افیوژن گوش میانی، سینوزیت، هیپرپلازی آدنوتونسیلار، هیپرپلازی لوزه‌های زبانی، گلودرد، پولیپ‌های سینوس‌های پارانازال و موکوسل...

برای خواندن بخش دوم- اختلالات آلرژیک- اینجا کلیک کنید.