ابراهیم انتظاری فیزیوتراپیست
ارگونومی از دو واژه «ارگو» به معنی کار و «نوموس» به معنی قاعده و قانون تشکیل شده است. از طریق دانش ارگونومی، روابط میان انسان با ماشین و محیط بررسی می‌شود و به این ترتیب، گروهی از متخصصان علوم مختلف از جمله مهندسین، روانشناسان، پزشکان، فیزیولوژیست‌ها و فیزیوتراپیست‌ها می‌کوشند تا با ایجاد تغییرات مناسب در محیط و بهینه‌سازی ابزار کار و روش‌ها (طراحی و ساخت وسایل و دستگاه‌هایی که به وسیله آنها، کار به صورت آسان‌تر، راحت‌تر و موثرتر انجام می‌گیرد)، ماشین را به طریقی در خدمت انسان قرار دهند که به آرامش و امنیت کارگر و حداکثر بهره‌وری بیانجامد و از حوادث مختلف در محیط کار و منزل کاسته شود. این موارد از طریق تطبیق ویژگی‌های انسان با شرایط محیط کار حاصل می‌گردد.
دانش ارگونومی به انسان این امکان را می‌دهد تا بتواند به بهترین نحو در شرایط مختلف و با ابزار و امکانات محیطی کار کند. امروزه ارگونومی به طراحی وسایل و سیستم‌هایی می‌انجامد که به افزایش و بهبود سلامت روانی و کارآمدی بیشتر انسان منجر می‌شود.
اهداف ارگونومی
1- افزایش کارآمدی و بهبود کیفیت کالاهای تولید شده.
2- کاهش استرس و خستگی کارگران، افزایش ایمنی محیط کار و ارتقای کیفی زندگی کارگران. در صورت برقراری رابطه مناسب و منطقی بین خصوصیات جسمانی و روانی کارگر با شرایط محیط کار بازدهی و رضایت شغلی افزایش خواهد یافت.
محل کار بایستی به نحوی طراحی شود که اغلب افراد قادر باشند در کمال ایمنی وظایف خود را انجام دهند. همچنین باید در طراحی آن نکاتی مانند استفاده از قدرت و میزان کشیده شدن عضلات و توانایی بینایی در نظر گرفته شود.
نحوه طراحی و ساخت فضای محیط کار می‌تواند بر روی میزان کارآیی افراد و چگونگی انجام وظیفه آنها تاثیر بگذارد. دفتر کار بایستی طوری طراحی شود که افراد حداقل حدود 122 سانتی‌متر از یکدیگر فاصله داشته و به راحتی قادر به تغییر وضعیت (Posture) وضعیت خود باشند.
برای افرادی مانند اپراتورهای کامپیوتر که در حالت نشسته به فعالیت می‌پردازند، حداقل فضای موردنیاز در جلوی اپراتور، 25×25 سانتی‌متر می‌باشد که برای اجتناب از خستگی عضلات شانه، اشیاء باید از این فاصله برداشته شوند. همچنین برای افزایش توانایی reach توصیه می‌شود 6/7 سانتی‌متر به فضای کار در جلوی اپراتور اضافه شود. صندلی نیز باید دارای تکیه‌گاه ساعد بوده و برای افراد مختلف (با قدهای متفاوت) قابل تنظیم باشد. پهنای نشیمنگاه صندلی هم باید 81 سانتی‌متر باشد. همچنین افراد باید از زیرپایی استفاده نمایند.
ارتفاع مناسب صندلی، بستگی به نوع فعالیت دارد، در بیشتر فعالیت‌های دستی از قبیل نوشتن بهتر است ارتفاع صندلی به گونه‌ای تنظیم شود که میز هم سطح آرنج قرار گیرد. در صورت انجام فعالیت‌هایدقیق یا ضرورت دارد سطح کار بالا آورده شود تا به چشم‌ها نزدیک‌تر گردد. محل نشستن باید به صورتی باشد که با تغییر ارتفاع صندلی و یا زیرپایی بتوان آن را تنظیم نمود. اگر امکان استفاده از زیرپایی نیست، می‌توان ارتفاع سطح کار را کمی پایین‌تر آورد.
برای شغل‌هایی که نیازمند حرکات ظریف انگشتان و ساعد دست می‌باشند، ممکن است لازم باشد سطح کار را کمی بالا ببریم و از نگهدارنده ساعد استفاده نماییم. در فعالیت‌های ایستاده نیز باید تا حد امکان برای کاهش حرکاتی مانند کشیدگی‌های شدید، خم شدن، چرخیدن و... تلاش نمود.
