استفاده از نظریه بازی برای یافتن هوش فرازمینی

 

فرادید؛ امروزه مطالعه ما در مورد منشا حیات، جستجوی ما در فضا و همچنین علم نجوم، همه و همه ما را به یک پنداشت فرازمینی از حیات رهنمون می‌کند. موضوعی که تاکنون صرفا در حیطه داستان‌های علمی، تخیلی بوده است. واژه «فرازمینی» توجه ما را به سوی آثار و فیلم‌هایی نظیر جنگ کیهان و فیلم‌های دیگری از این نوع معطوف می‌کند. با شنیدن این واژه غالبا موجودات آرام یا غول دهشتناک که نیروی خارق‌العاده دارند، می‌اندیشیم. از همه مهمتر این که به آن‌ها دست کم هوشی در سطح هوش خودمان نسبت می‌دهیم.

 

معمولا هنگامی که موجودات فرازمینی را به تصویر می‌آوریم، فراموش می‌کنیم که احتمالا آن‌ها به درجه تمدن و هوش ما نرسیده‌اند. گذشته از کاوش‌های فضایی، که توسط زیست شناسی، فیزیک و شیمی تاکید می‌شود، تنها روش یافتن اشکال پیشرفته حیات که ممکن است در ورای جو زمین حادث شده باشد، آن است که با برداری در جستجوی علامت‌هایی باشیم که احتمالا موجودات فرازمینی می‌فرستند. اخترشناسان از پشت تلسکوپ‌های رادیویی غول‌پیکر و الکترونیکی خود به دنبال این علامت‌ها هستند.

به گزارش فرادید؛ اخترشناسی به نام ایمون کرینز (Eamonn Kerins) با همراهی دانشگاه منچستر، رویکرد جالبی برای جست‌وجوی هوش فرازمینی موجود در سیارات دیگر با استفاده از «نظریه بازی» توسعه داده است. او مقاله‌ای در توصیف ایده‌هایش نوشته و پیش‌نویس آن را در آرشیو (arXiv) منتشر کرده است.

 

رویکرد فعلی در مورد پیدا کردن حیات هوشمند در سیارات دیگر اساسا دوشاخه است: از یک سو، شامل رصد آسمان‌ها و یافتن سیگنال‌هایی از فضا می‌شود که احتمالا توسط موجودات هوشمند تولید شده‌اند. از سویی دیگر، رصد آسمان به منظور یافتن شاهدی برای سیارات فراخورشیدی است که به نظر می‌رسد قابل سکونت باشند. کرینز (Kerins) یک راه برای گزارش هر دو رویکرد در یک جست‌وجوی سامان‌یافته منطقی برای یافتن هوش فرازمینی را استفاده از بخشی از منطق ذاتی نظریه بازی پیشنهاد می‌کند.

کرینز (Kerins) با اشاره به این نکته آغاز می‌کند که به‌نظر می‌رسد دلیل آن‌که دانشمندان روی زمین هنوز سیگنال‌هایی از حیات روی دیگر سیارات کشف نکرده‌اند، این‌است که آن‌ها نیز هیچ سیگنالی نمی‌فرستند! دانشمندان هراس دارند تا با ارسال سیگنال، توجه دشمنان را جلب کنند. او در ادامه اضافه می‌کند که اگر دیگرانی، خارج از زمین وجود داشته باشند، شاید آن‌ها نیز مثل ما در حال شنیدن باشند. این نکته به پارادوکس SETI منجر می‌شود که در آن همه در حال شنیدن‌اند، اما هیچ‌کس، سیگنالی نمی‌فرستد؛ بنابراین این سوال پیش می‌آید که چطور چنین پارادوکسی را می‌تواند حل کرد. او اشاره می‌کند که نظریه بازی (game-theory) پیشنهاد می‌دهد که هر دو طرف باید موافق باشند طرفی که دسترسی بیشتری به اطلاعات دارد، باید همان طرفی باشد که اول (زودتر) به دیگری، سیگنال می‌فرستد.

 

کرینز (Kerins) همچنین اظهار می‌دارد که هر دو طرف در این شرایط سعی دارند از مفهومی که او «اطلاعات مخرج مشترک» (common-denominator information) می‌نامد، به منظور تصمیم‌گیری در مورد این‌که آیا به هدف، سیگنالی ارسال کنند، استفاده نمایند. او می‌گوید، چنین اطلاعاتی باید به شکلی باشند که برای هر دو طرف، قابل تشخیص باشند؛ همچنین کار ارسال و دریافت این سیگنال‌ها باید با چیزی بسیار ساده مثل قدرت سیگنال عبور (میزان نور ستاره که توسط یک سیاره هنگام عبور از مقابل ستاره‌اش، سد می‌شود) شروع شود. به ادعای کرینز چنین سیگنالی به راحتی قابل اندازه‌گیری بوده و مستقل از هر شکل حیات است که ممکن است بر سیاره مورد نظر وجود داشته باشد. این رویکرد همچنین گستره پژوهش‌ها را به جست‌وجوی آن سیاراتی که نسبت به ستاره‌شان، در یک صفحه قرار می‌گیرند و برعکس، کاهش می‌دهد.

او در ادامه این‌طور نتیجه‌گیری می‌کند که پیگیری چنین رویکردی مبتنی بر داده‌هایی که در حال حاضر در دسترس‌اند، گستره تحقیقات را تنها به یک سیاره فراخورشیدی (K2-155d) محدود می‌کند. او پیشنهاد می‌کند به دلیل آن‌که این سیاره در مقایسه با دیگر سیارات، قابل رویت‌تر است، ما اولین کسانی هستیم که یک سیگنال را ارسال می‌کنند و سپس در انتظار تماشا یا شنیدن هر پاسخی می‌مانند.

 

نظریهٔ بازی با استفاده از مدل‌های ریاضی به تحلیل روش‌های همکاری یا رقابت موجودات منطقی و هوشمند می‌پردازد. نظریهٔ بازی، شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی است که در علوم اجتماعی و به ویژه در اقتصاد، زیست‌شناسی، مهندسی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، علوم رایانه، بازاریابی، فلسفه و قمار مورد استفاده قرار می‌گیرد. نظریهٔ بازی در تلاش است تا بوسیلهٔ ریاضیات، رفتار را در شرایطِ راهبردی یا در یک بازی که در آن‌ها موفقیتِ فرد در انتخاب کردن، وابسته به انتخاب دیگران می‌باشد، برآورد کند.

نظریهٔ بازی تلاش می‌کند تا رفتار ریاضی حاکم بر یک موقعیت راهبردی (تضارب منافع) را مدل‌سازی کند. این موقعیت، زمانی پدید می‌آید که موفقیتِ یک فرد وابسته به راهبرد‌هایی است که دیگران انتخاب می‌کنند. هدفِ نهاییِ این دانش، یافتنِ راه‌بردِ بهینه برای بازیکنان است.

در ابتدا نظریهٔ بازی معادل با بازی مجموع-صفر بود، که در آن سود (یا زیان) یک شرکت‌کننده، دقیقاً متعادل با زیان‌های (یا سودهای) سایر شرکت کنندگان می‌باشد و بازیکن‌ها چیزی را به دست می‌آورند که بازیکن دیگری آن را از دست داده باشد.

امروزه نظریهٔ بازی یک واژه مادر برای علومی که به تحلیل رفتار منطقی متقابل انسان‌ها، حیوانات و رایانه‌ها می‌پردازند می‌باشد.


منبع: phys.org