آنفلوانزا چیست (۱)

دکتر مجید مرجانی و دکتر محمدرضا مسجدی

بیماری آنفلوانزا یک بیماری قدیمی بشر است که از زمان بقراط شناخته شد. گرچه عمدتاً آنفلوانزا یک سرماخوردگی شدید تصور می‌شود، در واقع عوامل ایجادکننده این دو بیماری کاملاً متفاوت هستند. سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است که توسط تعداد قابل توجهی از ویروس‌ها، از جمله رینوویروس‌ها و کروتاویروس‌ها ایجاد می‌شود؛ در حالی که آنفلوانزا توسط ویروس‌های خانواده آنفلوانزا ایجاد می‌گردد. هر دوی این بیماری‌ها در فصول سرد سال شایع‌ترند که علت آن بسته بودن محیط و تماس بیشتر افراد در مکان‌های بسته می‌باشد.

ویروس آنفلوانزا

ویروس آنفلوانزا این قابلیت را دارد که به تدریج دچار تغییر شود. همچنین از آنجا که علاوه بر انسان پرندگان و سایر پستانداران را مبتلا می‌کند، ویروس‌های نوع انسانی می‌توانند با ویروس‌های غیرانسانی تبادل مواد ژنتیکی داشته باشند که حاصل آن ویروس جدیدی است که ضمن ایجاد بیماری در انسان منجر به همه‌گیری می‌گردد.

لذا گرچه هر سال در فصول سرد موارد ابتلا به آنفلوانزا وجود دارد، در دوره‌های زمانی (گاهاً هر ده تا سی‌سال) همه‌گیری‌های وسیع در سرتاسر جهان رخ می‌دهد که اولی را آنفلوانزای فصلی و دومی را فرم پاندمیک می‌نامند. آنفلوانزا هم همانند سرماخوردگی مجاری تنفسی فوقانی را درگیر می‌کند؛ از این‌رو در بسیاری از موارد تشخیص آن از سرماخوردگی دشوار است و در واقع به صورت یک سرماخوردگی شدید بروز می‌‌کند.

در مقام مقایسه، در آنفلوانزا علائم عمومی شایع‌تر است. مثلاً بیماران از تب بالا، سردرد، دردهای عضلانی و استخوانی و گاه علائم گوارشی مانند اسهال، شکایت دارند. آبریزش بینی و عطسه در سرماخوردگی و سرفه‌های خشک در آنفلوانزا شایع‌تر است.

پیشگیری

 مرحله اول بالا بردن قدرت دفاعی بدن می‌باشد که یک اصل کلی در پیشگیری از کلیه بیماری‌های عفونی است. این مهم با تغذیه و استراحت مناسب به بهترین نحو تأمین می‌گردد.  جلوگیری از تماس با ویروس بیماری‌زا. به این منظور شستشوی مکرر دست‌ها بسیار کمک‌کننده است.

همچنین اجتناب از تماس نزدیک با فرد بیمار ضروری است. افراد مبتلا حداقل تا هفت روز پس از شروع علائم و یا 24 ساعت پس از قطع علائم، به خصوص تب (هر کدام که طولانی‌تر باشد) می‌توانند باعث انتقال بیماری شوند. استفاده از ماسک تا حد زیادی از انتقال بیماری جلوگیری می‌کند.  سومین روش پیشگیری که مکمل روش‌های دیگر است، تزریق واکسن آنفلوانزا می‌باشد. به علت تغییراتی که هر سال در ویروس آنفلوآنزا رخ می‌دهد، واکسن آن هم هر سال تغییر می‌کند. بهترین زمان جهت تزریق واکسن، ابتدای پائیز است و دو هفته پس از تزریق، تأثیر آن در بدن پدیدار می‌شود.

آنفلوانزای خفیف و شدید

از نظر شدت علائم بیماری می‌تواند از یک فرم خفیف (غیرقابل افتراق از سرماخوردگی) تا اشکال متوسط و گاه شدید بروز کند. موارد خفیف و متوسط بی‌خطر است و با درمان، استراحت و تغذیه مناسب بهبود می‌یابد. اما در موارد شدید که کمتر از 5 درصد می‌باشد، قسمت‌های تحتانی سیستم تنفسی و ریه‌ها درگیر می‌شوند که این موارد نیاز به درمان داروئی خاص خود دارند.

عفونت‌های باکتریایی

عارضه مهم دیگر آنفلوانزا این است که فرد را مستعد بیماری با عفونت‌های باکتریال می‌کند. در واقع خود آنفلوانزا بهبود می‌یابد؛ ولی بیمار دچار عفونت گوش میانی یا ریه‌ها (پنومونی) به علت سایر میکروب‌ها می‌گردد. آنفلوانزا معمولاً در کودکان و افراد بالای 50 سال شدیدتر است. همچنین کسانی که بیماری زمینه‌ای، به خصوص دیابت، نارسائی کلیه، نقص ایمنی، بیماری ایدز و انواع سرطان‌ها را دارند و همچنین در زنان حامله، بیماری شدیدتر بروز می‌کند و احتمال ایجاد عوارض بیشتر است. آنفلوانزا طی پنج تا هفت روز بهبود می‌یابد، اما در صورت بروز حالات زیر نشانه بیماری شدید بوده و باید سریعاً به پزشک مراجعه شود:

علائم

 احساس تنگی نفس، تنفس سطحی یا کوتاه  تب بالا  خواب آلودگی   درد قفسه سینه   درد گوش یا خروج ترشح چرکی از مجرای گوش  بیماری که بیشتر از 10 روز طول بکشد. 

هر چند ویروس آنفلوانزا درمان ضدویروسی خاص خود را دارد، به تجویز دارو در موارد خفیف و متوسط، نیازی نیست و باعث بروز مقاومت در سطح جامعه می‌شود. ولی در موارد شدید یا کسانی که نقص ایمنی دارند، شروع درمان، به خصوص در 48 ساعت اول، بسیار کمک‌کننده خواهد بود. از آنجا که آنفلوانزا یک بیماری ویروسی است، تجویز آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی و خوراکی تأثیری ندارد و فقط در مواردی توصیه می‌شود که یک عفونت باکتریال به بیماری آنفلوانزا اضافه شده باشد...

برای خواندن بخش دوم- آنفلونزا چیست- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- آنفلونزا چیست- اینجا کلیک کنید.