د‌کتر ریحانه برکتین - متخصص نوزادان و کودکان
تحریریه زندگی آنلاین : غدد لنفاوی قابل لمس در کودکان شایع هستند، بزرگ شدن غدد لنفاوی به علت تکثیر اجزای طبیعی بافت لنفاوی، ارتشاح ناشی از عفونت و یا سلول‌های بدخیم می‌باشد. در اکثر بیماران یک شرح حال دقیق و یک معاینه فیزیکی کامل می‌تواند تشخیص مناسب را مطرح نماید.
بیشتربخوانید:
تشخیص
برای تشخیص سریع و صحیح لازم است ابتدا به سوالات زیر پاسخ داده شود.
ابتدا باید مشخص کرد آیا آن چیزی که لمس یا مشاهده می‌شود یک غده لنفاوی است یا خیر؟ توده‌های غیر لنفاوی مثل دنده گردنی، کیست‌های گردنی، تومور عضلانی، گواتر، آبسه تیروئید و یا التهاب تیروئید معمولا در گردن و به طور کم‌تر شایع در سایر محل‌ها ممکن است به وجود بیاید.
در مرحله بعد باید مشخص کرد آیا این غده لنفاوی بزرگ‌تر از حد عادی است یا خیر؟ در نوزادان غدد لنفاوی معمولا قابل لمس نیست. در کودکان و سنین بالاتر در هنگام التهاب حجم بافت لنفاوی آن غده افزایش می‌یابد، تا زمانی که غدد لنفاوی قابل لمس گردد. این اندازه برای غدد لنفاوی ناحیه زیر بغل و ناحیه گردن بیشتر از یک سانتیمتر و برای غدد لنفاوی ناحیه کشاله ران بیشتر از یک و نیم سانتیمتر می‌باشد. غدد لنفاوی با سایز کوچک‌تر معمولا قابل لمس نبوده و یا در رادیوگرافی مشاهده نمی‌شود.
مشخصات غده لنفاوی چیست؟
غدد لنفاوی عفونی معمولا دردناک و حساس بوده، پوست روی آن نیز گرم و قرمز می‌باشد. اگر در غده لنفاوی آبسه به وجود آید غده لنفاوی در لمس حالت مواد خواهد داشت. در عفونت‌های مزمن برخی از این علائم ممکن است وجود نداشته باشد. غدد لنفاوی مبتلا به تومور ممکن است سفت و یا غیر حساس بوده، ممکن است به صورت حالت حصیری بوده و یا ثابت و چسبیده به پوست یا ساختار زیرین خود باشد.
بیشتربخوانید:
آیا غدد لنفاوی به صورت تکی درگیر است یا به صورت منتشر؟
بزرگی غدد لنفاوی به صورت منتشر معمولا به علت بیماری‌های سیستمیک ایجاد می‌شود. شایع‌ترین این بیماری‌ها در گروه سنی کودکان عفونت‌های ویروسی می‌باشند. در این حالت معمولا یافته‌های فیزیکی غیر طبیعی در معاینه سایر قسمت‌های بدن وجود دارد، اما اگر غدد لنفاوی به صورت تکی درگیر شده باشد، معمولا به دلیل عفونت در آن و یا در محل تخلیه آن می‌باشد، مثلا بزرگی غدد لنفاوی ناحیه جلوی گوش به دنبال عفونت گوش یا بزرگی غدد لنفاوی ناحیه گردن به دلیل عفونت‌های حلق. در موارد عفونت به دلیل عوامل غیر باکتریایی، بزرگی غده لنفاوی در محل غیر معمول و یا سیر طول کشیده ممکن است یک مسیر تخلیه عفونت دیده شود. در هر حال در صورت وجود یک غده لنفاوی سفت و ثابت با یا بدون وجود علائم دیگر باید به فکر بدخیمی‌ها نیز بود.
درمــــان
ارزیابی و درمان بزرگی غدد لنفاوی با توجه به علت آن مشخص می‌گردد. در بسیاری از بیماران مبتلا به بزرگی غدد لنفاوی در ناحیه گردن یک شرح حال مشخص از عفونت ویروسی اخیر وجود داشته و در این صورت نیاز به مداخله ندارد، اما اگر به عفونت باکتریال مشکوک باشیم، درمان با آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مناسب لازم است، اما اگر شرایط بیمار بهبودی پیدا نکرد و بزرگی غده لنفاوی و تب تداوم پیدا کند، مصرف آنتی‌بیوتیک تزریقی ضرورت خواهد داشت. پس از یک یا دو روز علائم بیمار بررسی خواهد شد، اگر همچنان بهبودی مشاهده نگردد و یا علائم انسداد راه‌های هوایی وجود داشته باشد، سی‌تی‌اسکن در سونوگرافی پیشنهاد می‌شود. در صورت وجود چرک تخلیه آن و یا اگر بزرگ باشد جراحی نیاز می‌باشد. به منظور پیگیری روند درمان سایز غده لنفاوی قبل از شروع درمان باید ثبت گردد.
عدم کاهش اندازه غده لنفاوی طی 10 تا 14 روز نیاز به ارزیابی‌های بیشتر را مطرح می‌کند که شامل شمارش کامل سلول‌های خونی و افتراق آنها، اندازه‌گیری تیتر آنتی‌بادی‌های ویروس‌های مختلف، تست تشخیصی بیماری سل و رادیوگرافی قفسه‌سینه می‌باشد. اگر این بررسی‌ها تشخیصی نباشد، مشاوره با متخصص عفونی یا آنکولوژی لازم است. تب پایدار یا غیر قابل توجیه، کاهش وزن، تعریق شبانه، بزرگی غدد لنفاوی در ناحیه گردن، وجود توده در قفسه‌سینه، غدد لنفاوی سخت یا چسبیدن آن به بافت‌های اطراف همگی ضرورت بیوپسی یا به اصطلاح نمونه‌برداری را مطرح می‌کنند.
به طور خلاصه این که اگر اندازه غده لنفاوی بعد از دو هفته همچنان افزایش یابد، در طی 4 تا 6 هفته کاهش پیدا نکند و یا اگر طی 8 الی 12 هفته به اندازه طبیعی باز نگردد و یا علائم جدید ظاهر شود، بیوپسی لازم است.
تشخیص موارد خوش‌خیم از بدخیم ممکن است در ابتدا مشکل باشد. سخت بودن، دردناک نبودن، التهاب نداشتن، درگیری چند ناحیه، بزرگی کبد و طحال، تب، تعریق شبانه و یا کاهش وزن نشان‌دهنده اختلالات جدی‌تر و مهم‌تر می‌باشند. تداوم علائم و بزرگی غدد لنفاوی بیشتر از دو هفته در بعضی از مکان‌ها مثل قفسه‌سینه و یا شکم تعیین‌کننده بدخیمی است، کاهش رده‌های سلولی و برخی از اختلالات آزمایشی نیز در این صورت کمک‌کننده است، انجام سی‌تی‌اسکن برای تعیین درگیری سایر غدد لنفاوی و ارگان‌ها مفید است. نمونه‌گیری با سوزن یا برداشتن غده برای غدد سطحی می‌تواند به تشخیص کمک کند.
