تحریریه پزشک امروز
با توجه به اهمیت و رشد روزافزون بیماری‌های کلیوی و همچنین بیماران دیالیزی بر آن شدیم تا از جزئیات دیالیز در کشور، هزینه‌های مربوط به آن و مسائل دیگر در این زمینه اطلاعاتی به دست آوریم. به همین دلیل به سراغ ناصر طبخی، کارشناس پرستاری بیمارستان لبافی‌نژاد رفتیم که از نظرتان می‌گذرد.
برای شروع لطفا یک تعریف جامع از دیالیز و انواع آن بفرمایید؟
دیالیز یکی از روش‌های درمانی در بیمارانی است که دچار نارسایی پیشرفته کلیه می‌باشند. در مواردی که کلیه به قدری کارایی خود را از دست می‌دهد که قادر به انجام وظایف خود، مثل تصفیه خون، دفع آب یا سموم اضافی از بدن نیست (در واقع، کلیه این افراد 10 تا 15 درصد از کار خود را انجام می‌دهد)، بیمار مجبور است برای ادامه حیات خود از روش دیگری به نام دیالیز استفاده کند.
دیالیز روشی برای تصفیه خون است، ولی نمی‌تواند کاملا جایگزین کلیه باشد و تمام کارهای آن را انجام دهد، کار دیالیز فقط دفع مواد زائد و آب اضافی است و مجموعا می‌توانیم بگوییم تنها 10 درصد از کار کلیه را انجام می‌دهد. در واقع، با دیالیز بیمار می‌تواند زنده بماند تا به مرحله پیوند کلیه برسد و در کنار آن باید مصرف دارو، مثل تزریق محرک خون ساز به صورت مصنوعی، مصرف ویتامین D خوراکی و ... نیز داشته باشد. دیالیز می‌تواند به دو صورت انجام شود، یکی دیالیز خونی و دیگری دیالیز شکمی. اکثر افرادی که به دلایل گوناگون نارسایی کلیه دارند (اولین و مهم‌ترین دلیل، دیابت و بعد فشار خون بالاست)، دیالیز خونی میشوند.
این دو روش چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟
در روش دیالیز خونی، به دستیابی عروق و خارج کردن حجم زیادی خون از بدن در هر دقیقه، نیاز داریم. ولی بعضی از بیماران به دلیل شرایط سنی، ابتلا به بیماری قلبی عروقی یا دیابت نمی‌توانند دیالیز خونی شوند؛ زیرا ممکن است جانشان به خطر بیفتد. این گونه افراد باید به روش شکمی دیالیز شوند.
در این روش، لوله‌ای بسته به نوع عمل، به طور موقت یا دائم در شکم بیمار قرار داده و مایعی داخل آن ریخته میشود و بعد بسته به نوع عمل، در زمان‌های مختلف لوله تخلیه شده و از طریق پرده‌‌ای به بیرون دفع می‌گردد. با این کار در اصل زندگی بیمار نجات می‌یابد و چون خون از بدن بیمار خارج نمی‌شود، از نظر تغییرات فشار خون مشکلی برای بیمار به وجود نمی‌آید.
از طرفی، در بعضی موارد بیمار نمی‌تواند هفته‌ای سه بار دیالیز شود در این حالت خود او در منزل می‌تواند به روش CAPD در چهار تا شش ساعت یکبار این مایع را وارد شکم و تخلیه کند. خوشبختانه وسایل این کار به طور رایگان در اختیار فرد قرار می‌گیرد. البته همان‌طور که اشاره کردم، بیماران معمولا دیالیز خونی میشوند و به طور معمول هفته‌ای سه بار و هر بار چهار ساعت مراجعه می‌کنند و دیالیز استاندارد هم معمولا 12 تا 15 ساعت در هفته است. ولی به هر حال، هیچ یک از این روش‌ها کار کلیه طبیعی را انجام نمی‌دهند.
به طور متوسط هزینه‌های دیالیز چقدر است؟
در کشور ما چون این بیماری جزء بیماری‌های خاص می‌باشد، درمان آن رایگان است و طبیعتا به بودجه عظیمی نیاز دارد. اگر فرض کنیم 18 هزار بیمار دیالیزی داریم که هر کدام از آنها در سال 756 جلسه دیالیز میشوند، هر بیمار 70 تا 100 هزار تومان هزینه دارد و این رقم بسیار بزرگی است. البته، هزینه دیالیز شکمی کمتر از هزینه دیالیز خونی است و پیوند کلیه از همه اینها کمتر است.
واقعیت این است که دیالیز نارسایی کلیه را درمان نمی‌کند. در مواردی که بیمار به هر دلیل دچار نارسایی حاد کلیه شده (مثل مصرف نوعی دارو، سکته قلبی، مسمومیت یا خونریزی و ...) ممکن است با دیالیز کلیه‌اش به اصطلاح برگردد؛ ولی در حقیقت دیالیز عامل برگشت کلیه او نبوده و فقط وضعیت را پایدار نگه داشته تا بیمار به زندگی عادی‌اش برگشته است.
بیمارانی هم که به صورت مزمن دچار نارسایی کلیه میشوند (مثلا به دلیل دیابت یا بیماران متابولی و ...) از طریق دیالیز فقط به حیات خود ادامه می‌دهند و در واقع کلیه به کار خود برنمی‌گردد. هنر پزشکان در مراحلی که بیمار دچار نارسایی مزمن کلیه شده این است که با دارو، درمان‌های تغذیه‌ای و حمایت‌هایی که از بیمار می‌کنند، بیماری را در این مرحله متوقف یا سرعت پیشرفت آن را کم کنند. نکته قابل توجه اینکه در نارسایی مزمن علائم بالینی وجود ندارد و این باعث میشود بیمار معمولا زمانی به پزشک مراجعه کند که کار از کار گذشته است...
برای خواندن بخش دوم- نارسایی کلیه و دیالیز - اینجا کلیک کنید.
