دیسک کمر یکی از بیماری های ناتوان کننده شایع است که نسبت به گذشته بیشتر شده است، خیلی از مردم به ویژه جوانان از این مشکل رنج می برند. دیسک کمر مثل گودی کمر یا قوس کمر از جمله بیماری های ستون فقرات است. بسیاری از افراد از اینکه بیرون زدگی دیسک کمر داشته باشند بسیار نگران هستند. در این مطلب شما را با روش های تشخیص دیسک کمر و درمان آن آشنا می کنیم.
تشخیص بیماری دیسک کمر
دیسک بین مهره ای با بالارفتن سن و یا بر اثر برخی موارد کمبود مایع پیدا کرده و خشک می گردد به همین جهت فشردگی دیسک اتفاق می افتد که امکان دارد باعث خرابی و متلاشی شدن حلقه ی خارجی دیسک شده و هسته و یا داخل حلقه بیرون زده و از مکتم خود خارج گردد. این موضوع باعث برجسته شدن دیسک شده که به آن دیسک کمر گفته می شود. افرادی که دچار دیسک کمر می شوند به طور معمول با ایستادن یا حرکت کردن احساس درد می نمایند که بعد از کمی استراحت ممکن است دردشان کمتر شود. این بیماری ممکن است بر اثر مشکلات ارثی نیز به وجود آید. سبک زندگی، نشستن های خیلی طولانی، نشستن نامناسب، ورزش اشتباه و رانندگی طولانی مدت نیز می تواند از دلایل دیسک کمر باشد.
تشخیص دیسک کمر با استفاده از روش هایی امکان پذیر است که در آن دیسک کمر تحت عنوان منبع درد قابل شناسایی است. در ادامه با روش های دیسک کمر آشنا می شویم.
بررسی کردن سابقه پزشکی و نشانه های خاص
مراحل تشخیص دیسک کمر در حالت معمول با توجه به سابقه پزشکی و بررسی نشانه های بیمار شروع می شود. بررسی نشانه ها و علائم عبارتست از :
- محل درد: در این حالت محل درد مشخص شده و محدودیت درد در ناحیه کمر بررسی می شود. همچنین میزان انتشار درد به بازوها یا پاها نیز بررسی می گردد.
- توضیح و وصف احساس درد: درد دیسک کمر ممکن است به صورت تیز مثل چاقو و به همراه سوزش کم یا دائمی باشد که توسط بیمار بیان می شود.
- چگونگی افزایش درد: از بیمار درباره افزایش درد سوال پرسیده می شود که در زمان های خاص و یا قرار گرفتن در حالت های مختلف و در انجام درمان ها آیا میزان درد کاهش یافته و یا افزایش می یابد؟
اطلاع از سابقه پزشکی بیمار به طور کامل می تواند در تشخیص و نوع بیماری کمک کرده و آن را شناسایی کند. سابقه پزشکی به اطلاعاتی در رابطه با مشکلات بیمار و تشخیص های قبل و همچنین روش های درمان قبلی بیمار باشد. همچنین مطالبی در رابطه با نوع ورزش و تغذیه و مدل خواب بیمار علاوه بر سابقه پزشکی بیمار شناسایی می شود.
معاینه فیزیکی بیمار
بیمار برای تشخیص دیسک کمر و نوع درد مورد معاینات فیزیکی نیز قرار می گیرد که عبارتند از:
- لمس بدن بیمار: لمس برخی از قسمت ها توسط پزشک به تشخیص بیماری کمک می کند. مثلا با فشار بر روی یک قسمت از کمر و بیشتر شدن درد می تواند نشانه ی حساسیتی باشد که بخاطر دیسک ایجاد شده است.
- انجام آزمون های حرکتی: پزشک آزمون هایی را بر روی بیمار انجام می دهد که محدوده ی حرکت ستون فقرات را بررسی می نماید. این حرکت ها می تواند شامل خم کردن گردن یا نصف بالاتنه به طرف جلو یا عقب و یا به طرفین باشد. همچنین با بالابردن یک پا و بدتر شدن درد نشان دهنده فتق دیسک در قسمت ستون فقرات پایین کمر است.
- تست قدرت عضلانی: انجام معاینه عصبی برای ارزیابی قدرت عضلانی و بررسی کردن فشردگی ریشه عصب دیسک مبتلا صورت می گیرد. این آزمون قدرتی بوده و نگه داشتن بازوها و یا پاها به جلو یا به دو طرف بدن را شامل می شود تا اعضاء مختلف بدن نسبت به لرزش و رعشه و آتروفی عضلانی بررسی شوند. آتروفی همان از دست دادن یا کاهش توده عضلانی است.
- آزمون واکنش غیر ارادی یا تست رفلکس: تحریک در ریشه عصبی ممکن است باعث ایجاد واکنش هایی در پاها یا بازو شود. تست رفلکس همان ضربه به قسمت های مشخص شده با کمک چکش است. بدن ممکن است نسبت به این ضربات واکنشی نداشته باشد و یا ضعیف باشد که نشان دهنده فشردگی ریشه عصب در ستون فقرات است.
بعضی از آزمون ها در معاینه فیزیکی مثل سابقه پزشکی می تواند پزشک را در تشخیص و درمان بیماری دیسک کمر کمک کند.
آزمایشات لازم برای تشخیص بیماری
ممکن است برای تشخیص درست و نهایی و همچنین بدست آوردن اطلاعات بیشتر درباره بیماری دیسک کمر پزشک برای بیمار یکسری از آزمایشات را درخواست نماید. از جمله این آزمایشات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سی تی اسکن یا میلوگرام: با استفاده از سی تی اسکن، از بدن بیمار تصویری به ثبت خواهد رسید که کامپیوتر آن را تبدیل به نمایی چند گانه از ستون فقرات تبدیل خواهد کرد. در برخی موارد در هنگام سی تی اسکن یک آزمایش میلوگرام برای بیمار نیز انجام می پذیرد. در طی این آزمایش محلول رنگی خاصی به داخل ناحیه های مربوطه تزریق می گردد تا پزشک جزئیات بیشتری از ستون فقرات داشته باشد.
- MRI: تصویر برداری MRI، ارزیابی دقیق و حساسی است از ساختار عصب های ستون فقرات که توازن و نوع قرارگیری ارتفاع و مقدار آب و نمای کلی دیسک را بررسی می کند.
- دیسکوگرام: هنگام تشخیص عمل جراحی برای بیمار برای تعیین کردن دیسک کمر درد آزمایش دیسکوگرام انجام خواهد شد. این آزمایش به این صورت است که مایعی رنگی به داخل دیسک تزریق می شود تا با توجه به فشار اضافی آن درد دیسک خود را نشان داده و دقیقا مشخص شود.
نتایج بدست آمده از انجام آزمایشات به تنهایی برای تشخیص بیماری دیسک کمر کافی نمی باشند. برای بدست آوردن دلیل اصلی درد باید نتایج فیزیکی و نتایج آزمایشات بدست آمده از MRI با هم مورد بررسی قرار گرفته و همخوانی داشته باشند. در این صورت است که پزشک می تواند یک برنامه درمانی مناسب تجویز نماید.
درمان دیسک کمر
در مراحل اولیه تشخیص و درمان دیسک کمر فرد باید استراحت کافی و کامل داشته باشد منظور از استراحت چند ماهه نیست بلکه در ابتدا استراحت مطلق به اندازه سه روز و سپس استراحت نسبی و همچنین انجام دادن فعالیت های روزانه طبق دستورات پزشک و توانبخش انجام می پذیرد.
زمان جراحی بیمار
در تشخیص دیسک کمر اگر فقط درد داشته باشد باید به صورت طبی درمان شود. یعنی وقتی که درد کمر و یا درد سیاتیک بدون نقص عصبی باشد درمان طبی کافیست. درمان طبی همان استراحت و استفاده از داروهای ضد التهابی و ضد درد است. بیمار امکان دارد بعد از یک هفته استراحت تقریبا 80 درصد از مشکلش حل شود و دردش کمتر گردد پس بعد از آن باید خیلی احتیاط کرده و خم نشود و همچنین اجسام سنگین بلند نکند. بعد با انجام ورزش هایی مثل شنا عضلات خود را تقویت کرده و ستون فقرات خود را محکم نگهداری کند.
اما اگر دیسک کمر ایجاد درد در قسمت های تحتانی و گزگز و کرختی و بی حسی را به همراه داشته باشد و قدرت عضلات کم شود بیمار باید به سرعت تحت عمل جراحی قرار بگیرد و پزشک برای او تشخیص جراحی را می دهد.و تکه اضافه دیسک از بدن بیمار خارج شود. بعد از عمل جراحی سلول های دیسکی باقی مانده بازسازی شده و دیسک بازسازی می شود. اما این دیسک هیچوقت هم اندازه دیسک های بالا و پایین خود نخواهد شد و کمتر خواهد شد.
