در اینجا مقدمه‌ای کوتاه درمورد قلیان، خطرات آن برای سلامتی و تاثیرات مخرب مصرف آن ارائه می‌کنیم.
قلیان چیست؟
• قلیان یک لوله آبی است که برای کشیدن تنباکو از طریق آب سرد استفاده می‌شود. تنباکو در کاسه‌ای که در بالای آن قرار می‌گیرد و از طریق زغال‌هایی که روی کاسه تنباکو قرار داده می‌شود، داغ شده و دود از طریق آب که در پایین آن قرار دارد، فیلتر می‌شود.
• تنباکوی مورد استفاده برای قلیان، تنباکویی مرطوب و چسبناک است که در عسل و شیره خیسانده می‌شود.
• تنباکوهای قلیان طعم‌های مختلفی دارند مثل سیب، هلو، نارگیل، انبه، نعناع و توت‌فرنگی.
باورهای نادرست و واقعیات مربوط به قلیان
باور 1: ازآنجا که تنباکوی قلیان از طریق آب فیلتر می‌شود، کلیه مواد مضر آن تصفیه می‌شود.
واقعیت 1: کشیدن تنباکو از طریق آب مواد شیمیایی سرطان‌زای آن را تصفیه نمی‌کند. این دود می‌تواند به اندازه دود سیگار اثر مخرب بر بر ریه و قلب داشته باشد.
باور 2: استنشاق دود قلیان ریه‌ها را نمی‌سوزاند به همین دلیل مضر نیست.
واقعیت 2: دود قلیان وقتی استنشاق می‌شود، ریه‌ها را نمی‌سوزاند زیرا از طریق آبی که در پایین آن قرار دارد خنک می‌شود. بااینکه دود خنک می‌شود اما هنوز هم حاوی مواد سرطان‌زایی است که برای بدن مضر است.
باور 3: کشیدن قلیان سالم‌تر از کشیدن سیگار است.
واقعیت 3: دود قلیان به همان اندازه دود سیگار مضر است. قلیان به طریقی متفاوت دود تولید میکند: دود سیگار از سوختن تنباکو ایجاد می‌شود، درحالیکه دود قلیان از طریق گرم شدن تنباکویی که در کاسه‌ای بالای آن قرار دارد از طریق زغال تولید می‌شود. محصول نهایی یکسان است—دود، که حاوی مواد سرطان‌زا است.
باور4: کشیدن قلیان به اندازه کشیدن سیگار اعتیادآور نیست زیرا نیکوتین در خود ندارد.
واقعیت 4: تنباکوی قلیان هم مثل تنباکوهای معمولی حاوی نیکوتین است. درواقع، در یک جلسه 60 دقیقه‌ای قلیان، فرد در معرض حجم دودی 100 تا 200 مرتبه بیشتر از یک سیگار قرار می‌گیرد.
باور 5: تنباکوی گیاهی قلیان سالم‌تر از تنباکوی معمولی است.
واقعیت 5: این هم مثل کشیدن سیگار گیاهی یا “طبیعی”، فرد را در معرض مواد سرطان‌زا قرار می‌دهد.
بررسی محتوای گمراه‌کننده:
77 درصد از بسته‌هایی که از لبنان جمع‌آوری شدند درصد قطران را 0%، 28 درصد آن محتوای نیکوتین را 5/.% و 36 درصد 0٫05% اعلام کردند. از محصولاتی که از سایر کشورها جمع‌آوری شد، 77% محتوی قطران را 0%، 54% محتوی نیکوتین را 5/.% و 25% 0٫05% اعلام کرده بودند. این یافته‌ها آشکارا نشان از اطلاعات گمراه‌کننده این بسته‌ها دارد.
تاثیرات قلیان بر سلامت انسان
مصرف قلیان آشکارا نشان داده است که تاثیراتی جدی بر دو عضو حیاتی بدن به نام ریه‌ها و قلب دارد. سرطان ریه، سرطان مری، بیماری ریوی انسدادی مزمن، آمفیزم، پایین بودن وزن تولد نوزاد، افزایش حملات آسم و ذات‌الریه برخی از خطرات مربوط به کشیدن قلیان هستند.
سایر خطراتی که در دود سیگار مشاهده نشده است بیماری‌های عفونی است که از استفاده اشتراکی شلنگ قلیان و افزودن الکل یا داروهای روان‌گردان به تنباکوی قلیان می‌باشد. دود قلیان حاوی صدها فلز سنگین مثل ارسنیک، کوبالت، کروم و سرب می‌باشد. با مصرف متوسط قلیان، دود تولیدشده از یک لوله تقریباً نیکوتین و قطران برابر با 20 سیگار در خود دارد. تحقیقات همچنین نشانداده است که پس از 45 دقیقه استفاده از هوای منقضی‌شده، مونوکسید کربن، نیکوتین پلاسما و ضربان قلب به شدت بالا می‌رود.
جدی‌ترین تاثیرات مضر
استفاده از قلیان درکنار سرطان ریه با افزایش احتمال ابتلا به سرطان دهان و مثانه نیز همراه است.
همچنین شواهدی وجود دارد که اعلام میکند قلیان می‌تواند میزان اسپرم را در مردان کاهش دهد.
مصرف‌کنندگان مداوم قلیان عملکرد ریه‌ای تقریباً 25% پاینتر از آنهایی که قلیان نمی‌کشند دارند. یک تحقیق نشان داده است که کشیدن قلیان خطر ابتلا به سل ریوی را افزایش می‌دهد.
کودکان مخصوصاً بیشتر درمقابل تاثیرات مضرف قلیـان آسیب‌پذیر هستند.
اگر در محلی باشند که در آن قلـیان کشیده می‌شود، احتمال ایجاد عفونت‌های ریوی، آسم و سندرم مرگ ناگهانی کودک در آنها افزایش می‌یابد.
کشیدن قلیان چطور بر میزان اسپرم مردان تاثیر می‌گذارد:
کشیدن قلیان می‌تواند تحرک و طول‌عمر اسپرم را کاهش داده و موجب تغییرات ژنتیکی شود که بر بچه تاثیر می‌گذارد. ازآنجاکه قلیـان حاوی فلزات سنگینی چون آرسنیک، کروم، سرب و کوبالت است، اینها موجب کاهش تولید اسپرم می‌شوند.
کشیدن قلیان چه تاثیراتی بر زنان باردار و جنین دارد:
ازآنجا که لوله قلیان حاوی میکروارگانیسم‌های عفونی زیادی است و زنان باردار سیستم ایمنی ضعیفی دارند، احتمال گرفتن بیماری بیشتر خواهد بود. قلیـان هم مانند سیگار می‌تواند احتمال وضع‌حمل پش از موعد، مرده به دنیا آمدن نوزاد و سایر مشکلات را افزایش دهد. همچنین می‌تواند بر رشد جنین نیز تاثیر منفی داشته باشد. نوزادانی که در معرض دود تنباکو قرار دارند بیشتر در خطر مرگ در رختخواب هستند. نوزادان و کودکانی که در دود تنفس می‌کنند، معمولاً بیشتر دچار سرماخوردگی، آسم و عفونت‌های گوش می‌شوند. دود قلیـان غلظت اکسیژن را در بدن مادر کاهش داده و نهایتاً موجب تنگی نفس جنین شده و او را به سمت مرگ می‌کشاند.
کشیدن قلیان چه ضررهایی برای سلامتی دارد:
• اگر فویل آلومینیومی که در قلـیان استفاده می‌شود کیفیت خوبی نداشته باشد، با زغال در حال سوختن واکنش داده و موادسرطان‌زایی تولید میکند که موجب سرطان می‌شود.
• میزان دی‌اکسیدکربن که از طریق قلـیان استنشاق می‌شود درمقایسه با سیگار بسیار بالا است و این مسئله باعث می‌شود که کشیدن یک قلیان برابر با 7 تا 10 سیگار باشد.
• افرادیکه قلیـان می‌کشند باید از این واقعیت مطلع باشند که دود قلیـان چون از آب رد می‌شود و مرطوب است مدت زمان بیشتری در ریه‌ها می‌ماند. برخی میکروب‌ها، عمدتاً باکتری‌هایی که موجب سل می‌شوند، در لوله قلـیان وجود دارند.
قلـیان مسئله‌ای همه‌گیر:
• یکی دیگر از جنبه‌های نگران‌کننده قلیـان این است که سابقاً در کشورهایی مثل پاکستان و هند توسط افراد سالخورده‌ای که در روستاها زندگی می‌کردند استفاده می‌شد اما اخیراً بیشتر در مناطق شهری مورد استفاده قرار می‌گیرد. رستوران‌های شهری زیادی آن را برای مشتریان خود سرو می‌کنند.
• آنهایی که به طور مرتب از قلیـان استفاده می‌کنند، کم‌کم دچار اعتیاد به آن می‌شوند.
• کشیدن قلیـان برای جوانان مسئله‌ای هیجان‌انگیز، مدُ روز و لذت‌بخش به نظر می‌رسد.
حرام یا حلال بودن استعمال تنباکو چه از طریق سیگار و چه از طریق قلـیان؟
اسنادی از آیات مختلف قرآن
ازآنجا که دود برای سلامتی ما ضرر دارد، ازاینرو چیزهایی که تاثیرات مضر بر سلامت ما داشته باشند، در اسلام نهی می‌شوند.
• “و خودتان را نکشید. مطمئناً الله مهربان‌ترین است. و کسی که اینکار را با خشونت و بی‌عدالتی انجام دهد، او را به آتش خواهیم افکند که همواره برای الله آسان است.” (قرآن، 4:29)
• “و خودتان را به سمت نابودی نکشانید.” (قرآن 2:195)
• “براساس تحقیقات و مطالعات جدید، لوله می‌تواند رسانه خوبی برای کشاندن باکتری‌هایی که موجب بیماری‌های عفونی مثل هپاتیت A می‌شود باشد که به راحتی وقتی قلیـان توسط چندین نفر استفاده می‌شود انتقال می‌یابد.” بیان شده توسط متخصصین پزشکی
• ماریا آنتونیا، یک شهروند امریکایی می‌گوید، “قلیـان تاثیر بدی بر کودکان دارد زیرا آنها را به سمت استفاده از سیگار و قلیان می‌کشاند.”
• براساس توصیه‌ها سازمان بهداشت جهانی، یک جلسه یک ساعته عادی قلیـان فرد را در معرض حجم دودی 100 تا 200 مرتبه بیشتر نسبت به سیگار قرار می‌دهد. دود تنباکو حتی بعد از اینکه از آب رد می‌شود هنوز حاوی سطح بالایی از ترکیبات سمی مثل مونوکسیدکربن، قلزات سنگین و موادشیمیایی سرطان‌زا است.
هوشیاری اجتماع:
• نیاز به آموزش فوری در رابطه با خطرات مصرف قلیـان وجود دارد.
• متخصصین مذهبی و سازمان‌های غیردولتی باید جلو آمده و مردم را در رابطه با مضرات قلیـان آگاه کنند.
• سیمنارهای ویژه‌ای در مدارس و دانشگاه‌ها در رابطه با خطرات استفاده از قلیـان باید برگزار شود.
• دولت می‌بایست رستوران‌ها را برای سرو قلیـان به مشتریان محدود کند.
نتیجه‌گیری:
قلیـان باعث می‌شود جوانان نتوانند از اوقات فراغت خود خلاقانه استفاده کنند و به کارهای مفید بپردازند و کسانیکه تصور می‌کنند قلیان در مقایسه با سیگار بی‌ضرر است، باید از این تفکر اشتباه خود بیرون آیند.
