دکتر منصوره پژمان‌منش : متخصص جراحی زنان زایمان و فلوشیپ نازایی
تحریریه زندگی آنلاین : تغییرات حوالی یائسگی و یائسگی عمدتاً مربوط به تغییرات هورمون‌های تخمدان می‌باشد. دوران قبل از یائسگی از 8-2 سـال قـبل از یـائسـگی شـروع می‌شود و تا یک سال پس از آخرین دوره پریود قـاعـدگـی طـول می‌کشد. در حقیقت یائسگی این‌طور تعریف می‌شود: قطع پریود ماهیانه به مدت یک سال .سن شروع یائسگی در بانوان در هر جامعه‌ای فرق دارد و در طیف سنی 55-45 سال ممکن است یائسگی رخ دهد. بیشترین عامل تعیین‌کننده سن یائسگی ، عامل ژنتیک هست. ولی به‌طور عموم حدود سن 50 سالگی اتفاق می‌افتد. از آنجائیکه سن یائسگی با بازنشستگی در یک بازه زمانی رخ می دهداین رخداد طبیعی می تواند پیامدهای روانی بازنشستگی را تشدید کند که باید مد نظرقرار گیرد.
بیشتر بخوانید:
تغییرات هورمونی دوران یائسگی :
تغییرات هورمون‌های زنانگی در دوران پیش از یائسگی ایجـاد می‌شود کـه بـا آزمایش‌های هـورمـونـی می‌توان شـروع آن را نشـان داد به‌طوری‌که زودرس‌ترین علامت یائسگی در آزمایش‌های ، افزایش هورمون FSH است.کاهش هورمون استروژن نیز پس‌ازآن ایجاد می‌شود و علت بسیاری از مشکلات وعلایم دوران یائسگی است.
علائم یائسگی :
علائم شایع ناشی از تغییرات هورمونی یائسگی شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن و درد هنگام مقاربت و اختلال در خواب است. اکثر خانم‌های یائسه با شکایت گرگرفتگی به متخصص زنان مراجعه می‌کنند.در صورت شدت این علائم ، با استفاده از درمان جانشینی هورمونی که در موارد غیرقابل‌تحمل برای مدت محدود توصیه می‌شود و نیز استفاده از داروهای گیاهی استروژن دار مانند سویا این علائم بهبود می‌یابند.
غربالگری‌های دوران یائسگی :
یائسگی دوران جدیدی از زندگی همه بانوان است و با توجه به بیماری‌ها و اختلالات مهمی که در این دوران ممکن است به وجود آید تمامی بانوان یائسه بایستی تحت نظر متخصص زنان بوده و ازنظر بیماری‌های مربوطه تحت غربالگری قرار گیرند. همچنین می‌توان با مراقبت‌ها و معاینات دوره‌ای از بسیاری عوارض و بیماری‌ها که در دوران یائسگی شایع هستند پیشگیری نمود.
بیشتربخوانید:
اختلالات و بیماری‌های شایع دوران یائسگی :
1- اختلالات غدد :
با افزایش سن عملکرد تیروئید کاهش می‌یابد و ممکن است علائم کم‌کاری تیروئید بروز کند. به همین دلیل باید فعالیت تیروئید در خانم‌های یائسه موردبررسی واقع شود. احتمال بروز بیماری دیابت یا قند بعد از سن 40 سالگی شایع است که باید از این نظر موردبررسی به‌طور دوره‌ای انجام شود.
2- تغییرات تناسلی ادراری در دوران یائسگی :
به دلیل کاهش استروژن در دوران یائسگی مخاط واژن نازک شده و باعث خارش، درد موقع مقاربت و تنگی واژن می‌گردد. آتروفی دستگاه ادراری تنـاسـلی بـاعـث ایجاد علائمی می‌شود که روی کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد و برای مثال دچار سوزش ادرار ، عفـونـت مـکرر در مثانه و مجرای ادرار و بی اختیاری می‌گردد. این مشکلات تا حدی با استفاده از استروژن‌های موضعی که به‌صورت کرم یا قرص واژینال تجـویـز می‌شود تـا حدی برطرف می‌شوند. درمان موضعی با استروژن باعث درمان و بهبود بی اختیاری استـرسی ادرار در 50 درصد موارد می‌شود. فعالیـت جنسی باعث بهبود جریان خون واژن و باعث تشدید اثرات درمانی استروژن می‌گردد.
نکته : نمایش نوین مانند کربوکسی تراپی برای خشکی و آتروفی واژن بسیار عالی هست که بی‌اختیاری و تکرر ادرار و نیز فعالیت جنسی را بهبود می‌بخشد و به‌طور سرپایی انجام می‌شود.
3- اختلالات خلق‌وخو در یائسگی :
یکی از علائم دیگر در دوران بعد از یائسگی اختلالات خلق‌وخو و افسردگی در این دوران است که با درمان دارویی قابل‌کنترل است.
4- بیماری‌های قلبی عروق در یائسگی:
در زنان یائسه میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های عروق قلبی سه برابر مرگ نـاشی از سرطان پستان و ریه است. سابقه فامیلی بیماری‌های قلب و عروق، فشارخون بالا، مصرف سیگار، بیماری قند، کلستـرول و چـربـی بـالای خـون و چاقی از این عوامل خطرساز می‌باشند.
5- پیشگیری از سرطان در دوران یائسگی:
خطر سرطان با افزایش سن در بیشتر سرطان‌ها افزایش می‌یابد و ازاین‌جهت در دوران یائسگی این مسئله باید موردتوجه بیـشتری واقع شود. در تمام خونریزی مای غیرطبیعی در دوران بعد از یائسگی باید سونوگرافی واژینال جهت بررسی ضخامت رحم و اندازه تخمدان‌ها، جهت رد سرطان رحم و تخمدان انجام شود.شایع‌ترین سرطان وابسته به جنس در زنان سرطان پستان است که از سن 50 سال به بالا افزایش می‌یابد.به این جهت توصیه می‌شود ماموگرافی از سن 40 تـا 50 سالگی دو سال یک‌بار و از 50 سال به بعد سالی یک‌بار انجام شود.
6- پوکی استخوان در یائسگی :
یکی از مشکلات دوران یائسگی کاهش توده استخوانی است به‌طوری‌که 20 سال اول بعد از یائسگی حدود 30 درصد کاهش توده استخـوانی ایجـاد می‌شود و این می‌تواند زمینه‌ساز شکستگی باشد. سابقه فامیلی پوکی استخوان، سابقه شکستگی ،افزایش سن، مصرف سیگار، سفیدپوست بودن و نژاد، کاهش استروژن، وزن پائین عوامل خطرساز شکستگی می‌باشند. سابقه شکستگی لگنی در مادر بخصوص بعد از 50سالگی، مصرف داروهای ضد صرع ، پرکاری تیروئید و کاهش توده استخوانی خطر شکستگی را بالا می‌برد.
پیشنهادات مراقبتی:
اندازه‌گیری تراکم استخوان در زنان یائسه و بالای 65 سال پیشنهاد می‌شود فواصل 5 سال یک‌بار احتمالاً کافی است. برای درمان پوکی استخوان ورزش در تمام گروه‌های سنی نیم ساعت سه بار در روز، مصرف کلسیم 1000 میلی‌گرم در دوران یائسگی و 1500 میلی‌گرم در دوران بـعد از یـائسـگی همراه با ویتامین دی توصیه می‌شود.در موارد شدید مصرف داروهای دیگری که جذب کلسیم را روی استخـوان افزایش می‌دهد توصیه می‌شود.
