وزوز کردن گوش (۱)

دکتر علی‌اصغر پیوندی؛ متخصص گوش و حلق و بینی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

وزوز گوش، صدای غیرطبیعی است که در گوش یا درون سر درک می‌شود، بدون اینکه با منابع خارجی ایجادکننده صدا ارتباطی داشته باشد. وزوز معمولا به صورت صدای زنگ، وزوز یا همهمه بیان می‌شود که می‌تواند حمله‌ای، دائمی، ضربان‌دار یا یکنواخت و یا در بعضی از بیماری‌ها همراه با کاهش شنوایی باشد. وزوز گوش به دو نوع تقسیم می‌شود.

1) نوعی که علاوه بر بیمار، پزشک نیز با کمک روش‌هایی می‌تواند آن را بشنود (عینی)

2) نوعی که فقط خود بیمار می‌شنود(ذهنی) که این نوع شایع‌تر از نوع عینی است.

وزوز گوش ذهنی

از آنجا که هیچ یافته قابل درکی از این صدا توسط پزشک وجود ندارد، لذا شدت آن قابل ارزیابی نبوده و علل آن عموما ناشناخته است اما طبق بعضی نظریه‌ها برخی از اختلالات (از جمله آسیب الکتروفیزیولوژیکی در حلزون گوش، عصب هشتم مغزی و یا سیستم عصبی مرکزی) می‌توانند جزو علل آن باشند.

اختلالات گوش

بیش از 90 درصد موارد وزوز گوش، ناشی از اختلالات گوش می‌باشد و در راس آنها اختلالات زیر قرار دارند:

جرم گوش: وجود سرومن در مجرای خارجی گوش از علل ناشایع ایجاد وزوز گوش است و منجر به مبهم شنیده شدن صدا نیز می‌گردد. وزوز گوش در این موارد فرکانس پایین داشته (ممکن است متناوب باشد)، با پاک کردن مجرا از بین می‌رود.

اوتیت میانی: اوتیت میانی حاد ممکن است منجر به وزوز گوش ضربانی شود که با بهبودی اوتیت، وزوز گوش نیز از بین می‌رود. (اوتیت میانی مزمن به ندرت وزوز گوش ایجاد می‌کند).

تروما: صدمات آکوستیک، تغییرات فشار جوی و ضربات مستقیم به گوش نیز می‌توانند عامل وزوز گوش باشند.

پیرگوشی: در پیرگوشی به طور شایع وزوز مشاهده می‌شود که فرکانس بالایی دارد.

اتواسکروز: وزوز گوش در اغلب بیماران وجود دارد که می‌تواند همراه یا بدون کاهش شنوایی باشد.

علل قلبی – عروقی

علل قلبی – عروقی دومین علت شایع وزوز گوش است. تقریبا یک‌سوم بیماران مبتلا به وزوز شدید گوش یک یا چند اختلال قلبی – عروقی دارند. 75 درصد این بیماران دارای فشارخون بالا هستند که در غالب موارد با درمان فشارخون، وزوز گوش آنها نیز رفع می‌شود.

سایر موارد این گروه عبارتند از

کم‌خونی، وزوز گوش ثانویه، افزایش بازده قلبی و آرتریواسکروز شدید و منتشر. در کلیه این موارد وزوز گوش معمولا ضرباندار است.

اختلالات نورولوژیک یا ضربه به سر

اختلالات نورولوژیک یا تروما (شامل هر نوع شکستگی جمجمه یا آسیب‌های غیرنافذ به سر) در 5 تا 10 درصد موارد منجر به وزوز گوش می‌شوند. شکستگی جمجمه می‌تواند وزوز گوش همراه با کاهش شنوایی (معمولا حسی – عصبی) نسبت به فرکانس‌های بالا ایجاد کند. در این موارد در صورت از هم گسیختگی استخوانچه‌های گوش، کاهش شنوایی هدایتی نیز دیده خواهد شد. متعاقب آسیب ناشی از تکان‌های شدید سر به عقب و جلو در تصادفات رانندگی، معمولا چند روز تا چند هفته پس از تصادف، وزوز گوش ایجاد می‌شود.

عوارض فارماکولوژیک

5 تا 10 درصد وزوز گوش ذهنی (مخصوصا بیشتر در افراد مسن) ناشی از عوارض دارویی است که مهم‌ترین آنها آسپیرین می‌باشد. داروهای دیگر شامل داروای ضدالتهابی غیراستروئیدی، آنتی‌بیوتیک‌ها (خصوصا آمینوگلیکوزیدها)، ضدافسردگی‌ها و آرامبخش‌ها هم می‌توانند وزوز گوش ایجاد کنند.

در این موارد وزوز گوش قبل از کاهش شنوایی شروع شده و زنگ خطر آن است و در صورت ادامه مصرف دارو می‌تواند منجر به کاهش شنوایی شود؛ لذا باید با پیدایش وزوز گوش دارو قطع شود، زیرا کاهش شنوایی ناشی از مصرف داروها در بسیاری از موارد غیرقابل برگشت است. لازم به ذکر است بیشترین عوارض جانبی آمینوگلیکوزیدها زمانی است که همراه با دیورتیک‌ها استفاده شوند.

بیماری‌های دندان

بیماری‌های دندان و یا هر اختلالی در مفصل گیجگاهی فکی می‌تواند وزوز گوش را تشدید کند. در این حالت احساس پری و فشار در گوش و حساسیت روی مفصل تمپوروماندیبولر وجود دارد.

اختلالات متابولیک

اختلالات متابولیک به عنوان یک عامل نسبتا ناشایع وزوز گوش محسوب می‌شوند. هیپرتیروئیدیسم (احتمالا ثانویه به افزایش فشار مایع گوش داخلی)‌ در 4 درصد موارد موجب وزوز گوش آزاردهنده و مشکل‌آفرین است. وزوز گوش در این افراد ضرباندار، حمله‌ای و با فرکانس پایین می‌باشد. در این موارد بیماری تیروئید معمولا آشکار و علامت‌دار بوده و تشخیص آن مشکل نیست.

هیپرلیپیدمی مخصوص وقتی همراه با کاهش شنوایی حسی – عصبی زیاد و کم شونده یا سرگیجه باشد، می‌تواند عامل وزوز گوش باشد. بیماران عموما باید رژیم غذایی کم‌چربی داشته باشند. کمبود ویتامین نیز به عنوان عامل وزوز گوش گزارش شده، ولی بسیار نادر است.

علل سایکولوژیک

عوامل سایکولوژیک ممکن است عامل به‌وجودآورنده یا تشدیدکننده وزوز گوش باشند. استرس نیز بر شدت وزوز گوش می‌افزاید.

وزوز گوش عینی

این نوع وزوز گوش با گوشی یا بدون استفاده از آن توسط پزشک نیز شنیده می‌شود و منشاء عروقی، مکانیکی، عضلانی یا نئوپلاستیک دارد.

علل عینی وزوز گوش

-  نئوپلاسم‌های گوش میانی

- هیپرتانسیون

- ارتویواسکروز

- شنت‌های شریانی وریدی

- تنگی شریان کاروتید

- حلقه‌های شریانی

- آنوریسم‌ها

- مولتیپل اسکلروز

- هیپرتانسیون خوش‌خیم داخل مغزی

- موقعیت غیرطبیعی بولب جوگولر

- گشادی یا بازماندن شیپور استاش

- میوکلونوس نرم کام

- اسپاسم ایدیوپاتیک عضله رکابی

- اختلالات مفصل گیجگاهی فکی

- اختلالات مهره‌های گردنی

- مالفورسیون شریانی – وریدی

ارتباط بین شریان اکسیپیتال و سینوس عرضی، شریان کاروتید داخلی با عروق ورتبرال یا شریان مننژیال میانی و شریان سطحی خاره‌ای بزرگ می‌توانند باعث وزوز گوش (معمولا خفیف) شوند. تشخیص آن بر اساس MRI و آنژیوگرافی بوده و علائم به قدری شدید می‌شوند که نیاز به درمان داشته باشند...

برای خواندن بخش دوم- وزوز کردن گوش- اینجا کلیک کنید.