فرادید؛طبیعی است که ما بخواهیم خبرهای خوش‌مان را با دیگران در میان بگذاریم، و امیدواریم که دوستان، خانواده و همکاران‌مان با شنیدن آنها، برای‌مان خوشحال شوند. بیشتر وقت‌ها واکنشی که در جواب تحویل می‌گیریم همان اظهارنظر هیجان‌زده و مثبتی است که انتظارش را داشتیم. اما گاهی هم کسی پیدا می‌شود که با تکان دادن سرش به ما حالی می‌کند که «خب فهمیدم، حالا از اتاقم برو بیرون» یا حتی واکنش کاملا منفی به خبرمان نشان می‌دهد. این‌جور وقت هاست که مثل بادکنکی که سوزن در آن فرو کرده باشند، همه ذوق و شوق‌مان خالی می‌شود و حسابی می‌خورد توی ذوق‌مان. اگر تجربه‌ی تلخ این چنینی داشته‌اید، بهتر است حواس‌تان باشد که همین بلا را سر بقیه هم نیاورید.
در این مقاله می‌خواهیم از چهار نوع واکنش مختلفی که انسان‌ها در مواجهه با خبرهای خوب نشان می‌دهند بگوییم و همچنین ببینیم چگونه می‌توان به خوشی ِ یک نفر دیگر واکنش سازنده و مثبت نشان داد.
چهار پاسخ گِیبل در مواجهه با خبرهای خوب
شِلی گِیبل (Shelly Gable) که استاد روانشناسی دانشگاه کالیفرنیا در سانتا بارباراست، چهار نوع واکنش محتمل را شناسایی کرد که افراد ممکن است در قبال خبرهای خوب دیگران نشان دهند: واکنش فعال-سازنده، منفعل-سازنده، فعال-ویرانگر و منفعل-ویرانگر.
خُب، فرض کنیم به همکارتان خبر ترفیع گرفتن‌تان را داده‌اید. چهار واکنش احتمالی که همکارتان نشان می‌دهد این‌ها هستند:
- فعال-سازنده: طرف صحبت‌تان مشتاق و علاقه‌مند است و واکنش حمایتگرانه‌ای نشان می‌دهد. مثلا ممکن است بگوید: «چه خبر عالی‌ای! برات خیلی خوشحالم! می‌خوای کمکت کنم وسایلتو جمع کنی؟»
- منفعل-سازنده: فرد مقابل‌تان به نظر برخورد مثبتی نشان داده اما جوابش به شما بی‌حس و حال است و سوال اضافه‌ای از شما نمی‌پرسد. مثلا می‌گوید: «چه خوب.» بدون هیچ علاقه و اشتیاقی.
- فعال-ویرانگر: در این سناریو، طرف صحبت‌تان خیلی پرانرژی می‌آید و خبر خوب شما را بی‌اهمیت جلوه داده و آن را دوباره تفسیر می‌کند، آن هم با تمرکز بر وجوه منفی قضیه. مثلا می‌گوید: «واقعا؟ به نظرم کارش خیلی بیشتر از کار الانته، لابد بدون اینکه حقوقت هم همونقدر زیاد بشه! تازه، بچه‌های اون قسمت خیلی حوصله‌سربرن! به نظر من که چندان خبر خوبی هم نیست.»
- منفعل-ویرانگر: این دفعه فرد مقابل‌تان اصلا واکنشی به خبر شما نشان نمی‌دهد یا حتی موضوع را عوض می‌کند. یک جواب رایج این است که: «آهان، باشه. راستی بگو کی رو تو راه دیدم!»
از این چهار واکنش، پاسخ فعال-سازنده، واکنشی است که تاثیر مثبتی دارد. این برخورد روابط شما را یک تکان اساسی می‌دهد وکیفیت آن را بالا می‌برد. شنیدن چنین جوابی به شما این حس را می‌دهد که تحویل گرفته شده‌اید و حکم تاییدی است بر این که آن واقعه‌ی خوبی که شما را خوشحال کرده، واقعا خوشحال‌کننده بوده است. از طرفی واکنش مثبت و همراه با توجه و علاقه، به تفاهم دوجانبه شکل می‌دهد و باعث می‌شود بین طرفین اعتمادی به وجود آید. بلاخره این که این نوع برخورد، اساس موفقیت‌های شخصی، کاری و تیمی را شکل می دهد.
هرچقدر تعاملات مثبت بیشتر می‌شوند، تاثیرشان از حد آن مکالمه اولیه فراتر می‌رود. داشتن حس مثبت به اطرافیان، شادی و اعتمادبه‌نفس را بالا می‌برد و از استرس و اضطراب می‌کاهد.
چطور در مواجهه با خبرهای خوب دیگران، واکنش مثبتی نشان دهیم؟
اگر انتظار دارید مردم به خبرهای خوب شما واکنش مثبتی نشان دهند، عادلانه است که خودتان هم در مقابل، همین احترام را به آنها بگذارید و ماهرانه جواب‌شان را بدهید. در ادامه این مقاله چند نکته‌ی مفید آورده‌ایم که می‌تواند در ارائه جوابهای فعال-سازنده به شما کمک کند.
- فعالانه گوش کنید و همدلی داشته باشید. بگذارید کسی که هیجان‌زده جلوی‌تان ایستاده بفهمد که شما توجه تمام و کمال‌تان به اوست. وسط حرفش نپرید و از آن دسته از علائم بدنی استفاده کنید که وجهه مثبت دارند: تماس چشمی برقرار کنید، لبخند بزنید و صاف بنشینید.
- نشان دهید که علاقه‌مندید. بعد از اینکه دوست‌تان خبر خوبش را به شما گفت، از او سوال بپرسید و جوابهای پرانرژی به او بدهید. مثلا می‌توانید بگویید «چه خبر مسرت‌بخشی. حتما خیلی خوشحال شدی!» «چه عالی! رئیست باید خیلی خوشحال شده باشه!» واکنش مثبت نشان دهید اما پیازداغ تعریف و تمجیدها را زیاد نکنید! وگرنه ممکن است ریاکار به نظر بیایید.
- اگر نمی‌توانید واکنش مثبتی نشان دهید، لااقل سازنده باشید. اگر در مورد خبری که می‌شنوید تردید و نگرانی‌‌ای دارید، بی‌اعتنا یا منفی نباشید. سعی کنید جواب باملاحظه و سازنده‌ای بدهید.
نکته:
تعامل مثبت در محیط کار برای همه سودمند است. وقتی روابط‌مان با همکاران و اعضای تیم‌مان مستحکم و خوب باشد، مشارکت‌مان در کار‌ها هم بیشتر می‌شود، اعتمادبه‌نفس بیشتری خواهیم داشت و خوشحال‌تر خواهیم بود. برای ساختن محیطی مثبت و حمایت‌گرانه، می‌توانید از قانون نسبت لوسادا استفاده کنید. این قانون می‌گوید که هرچه نسبت تعاملات مثبت به منفی در یک بازه زمانی بیشتر باشد، افراد خوشحال‌ترند و کارشان را نیز بهتر انجام می‌دهند. نظریه‌ی ساخت و گسترش نیز استراتژی‌هایی را برای افزایش هیجانات مثبت پیشنهاد می‌دهد. این نظریه که در روانشناسی مثبت‌گرا کاربرد دارد، اذعان می‌دارد که تاثیر هیجانات مثبت، فراتر از ایجاد حس خوب برای چند ثانیه‌ی کوتاه است و در بلندمدت، نیز باعث افزایش کارآیی و خلاقیت در حل مسئله می‌شود.
حالا اگر خبر خوبتان را به کسی گفتید که پشیزی اهمیت نداد، آن‌وقت چکار باید بکنید؟ خیلی دلسردکننده است که با آن همه ذوق و شوق پیش کسی بروید و در قبالش یک جواب بی‌انرژی بگیرید، ممکن است احساس کنید که حسابی توی ذوق‌تان زده‌اند. اما راه‌هایی هست که به کمک آنها می‌توانید با واکنش‌های منفی کنار بیایید.
در درجه اول، سعی کنید روحیه مثبت‌تان را حفظ کنید. نگذارید منفی‌بافی‌ها اعصاب‌تان را به هم بریزند و خیلی به خودتان نگیرید. روی خود خبر تمرکز کنید نه روی واکنش اطرافیان. تازه، شاید نفر بعدی که به او خبر می‌دهید خیلی بیشتر تحویل‌تان بگیرد.
سعی کنید خودتان را به جای طرف صحبت‌تان بگذارید. شاید در زمان نامناسبی خبر را گفتید، یا شاید نحوه خبر دادن‌تان مشکل داشته است. اگر از دید او به قضیه نگاه کنید، شاید بتوانید بفهمید که چرا او به اندازه شما خوشحال نشده. اما حواس‌تان باشد که تا کجا جلو می‌روید. اگر مخاطب‌تان باز هم بدون هیچ دلیل خاصی جوابهای منفعلانه و ویرانگر می‌دهد، آن گفتگو را بی‌خیال شوید.
سخن آخر اینکه حواس‌تان باشد که شاید داوری‌تان در مورد جواب طرف صحبت‌تان اشتباه بوده است، یا شاید حرفش را اشتباه متوجه شده‌اید. شاید او از شنیدن اخبار شما خیلی خوشحال شده باشد، ولی، چون ذاتا آدمی نیست که احساساتش را نشان دهد، در نتیجه تعریف و تمجیدی که تحویل شما می‌دهد نامحسوس‌تر بوده و کمتر از انتظارتان کف و سوت و هورا زده است.
