سونوگرافی ریه و نقش آن در تشخیص ویروس کرونا

تحریریه زندگی آنلاین : بیماری عفونی COVID-19 یا سندرم تنفسی حاد 2 توسط کرونا ویروس جدیدی ایجاد شده است. ویژگی‌های این بیماری از قبیل نرخ سرایت بسیار بالا، انتقال سریع، علائم بالینی زودهنگام، شیوع جهانی و نرخ مرگ و میر بالای آن؛ موجب شده است تا سازمان بهداشت جهانی، بیماری کرونا ویروس جدید کووید-19 را به عنوان یک پاندمی معرفی کند.

همانند سایر بیماری‌های اپیدمی کروناویروس نظیر سارس و مرس، عمدتاً باعث آسیب ریوی مانند ذات‌الریه و ایجاد سندرم زجر تنفسی (ARDS) می‌شود. این عوارض ممکن است منجر به آسیب رساندن به سایر اندام‌های بدن و انعقاد داخل عروقی در گروه خاصی از بیماران شوند.

بخش‌های رادیولوژی نقش مهمی در تشخیص زودهنگام، مدیریت مناسب و پیگیری بیماران مبتلا به کروناویروس دارند. رادیوگرافی و سی تی اسکن قفسه سینه اصلی‌ترین روش‌های تصویربرداری برای ارزیابی کووید-19 هستند. با این حال سونوگرافی نیز به دلیل قابلیت حمل و عدم پرتودهی به بیماران، در روند تشخیص و درمان کرونا ویروس نقش دارد.

 بیشتربخوانید:

موج دوم کرونا شدیدتر از موج اول است

علاوه بر این‌ها، سونوگرافی می‌تواند ارگان‌ها و سیستم‌های مختلفی ازجمله قلب، عروق خونی، کلیه‌ها و ... که ممکن است در اثر کووید-19 دچار آسیب شده باشند را ارزیابی کند.

سونوگرافی می‌تواند به راحتی در کنار تخت بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه انجام شود و از حمل و نقل بیمار به خارج از بخش ICU جلوگیری کند. این موضوع باعث تشخیص زودهنگام بیماری و جلوگیری از انتشار آن به سایر بخش‌ها می‌شود.

انواع روش‌های تصویربرداری در تشخیص کرونا ویروس کووید-19

سی تی اسکن قفسه سینه نقش اساسی در تشخیص و ارزیابی ذات‌الریه ناشی از کرونا ویروس کووید-19 دارد. امروزه پروتوکل‌های سی تی اسکن به منظور تخمین میزان آسیب ریه به کار می‌روند.

تصاویر اولیه سی تی اسکن بیماران مبتلا به کرونا ویروس جدید کووید-19، می‌توانند ناهنجاری‌های ریه را قبل از بروز علائم بالینی بیماری و یا حتی آزمایش‌های تشخیصی نشان دهند. استفاده از سی تی اسکن ریه در بیماران بدحال مبتلا به کروناویروس که دچار هایپوکسمی و همودینامیک هستند، با محدودیت زیادی روبرو است. مساله دیگر عدم قابلیت انجام سی تی اسکن در بخش مراقبت‌های ویژه است.

سونوگرافی ریه به عنوان تکنیکی برای تصویربرداری از سطح ریه در دهه‌های اخیر توسعه یافته است و برای بررسی نارسایی حاد تنفسی ریه توصیه می‌شود. در بخش اورژانس و مراقبت‌های ویژه از سونوگرافی ریه برای تشخیص زودهنگام پنومونی (ذات‌الریه) استفاده می‌شود. سونوگرافی ریه یک تکنیک تصویربرداری با حساسیت بالا در تشخیص است که به عنوان یک راه‌کار تشخیصی جایگزین به جای رادیوگرافی یا سی تی اسکن قفسه سینه به کار می‌رود.

نتایج سونوگرافی ریه در ارزیابی ذات‌الریه یا سندرم زجر تنفسی بزرگسالان (ARDS) به نتایج سی تی اسکن و رادیوگرافی قفسه سینه شباهت دارد. سونوگرافی دارای مزایایی از قبیل سهولت استفاده در بخش مراقبت ویژه، تکرارپذیری، عدم پرتوگیری بیمار و هزینه پایین است.

بیشتر بخوانید:

این تصورات غلط را درباره کرونا دور بریزید

سونوگرافی ریه چیست و نتایج آن چگونه تفسیر می‌شود؟

سونوگرافی ریه بر پایه آنالیز امواج فراصوت اکوژنیک و تمایز آرتیفکت‌های ناشی از آن‌ها، انجام می‌شود. برای انجام سونوگرافی ریه، بیمار باید بر روی تخت دراز بکشد. سپس پزشک رادیولوژیست، پروب دستگاه سونوگرافی را به ژل آغشته می‌کند و بر روی قفسه سینه بیمار قرار می‌دهد. تفسیر تصاویر سونوگرافی از پاتولوژی‌های مختلف ریه، عمدتاً با سنجش نسبت گاز به مایع بافت پارانشیم ریه و بافت‌های بینابینی حاصل می‌شود. بافت‌های پاتولوژیک مختلف، نسبت‌های گاز-مایع متفاوتی دارند که باعث تمایز تصاویر آن‌ها می‌شود. طبقه‌بندی بافت‌های پاتولوژیک ریه به شرح زیر است:

خط A: در بافت ریه با تهویه نرمال، آرتیفکت‌های معکوس موسوم به خط A به موازات خط پلور (ریه) دیده می‌شوند. خط پلور، انعکاس اکوی ریه است. در ریه سالم این خط صاف و منظم است و ضخامت آن کمتر از 0.5 میلی‌متر است. در خط A نرمال، نسبت گاز-مایع حدود 0.98 است

خط B: زمانی که محتوای مایع در بافت ریه افزایش پیدا کند و تهویه به صورت جزئی انجام گیرد، آرتیفکت‌ بلند موسوم به خط B ایجاد می‌شود.

 خط B عمود بر خط پلور قرار می‌گیرد. خط B همچنین به عنوان مشخصه سندرم بینابینی ریه در نظر گرفته می‌شود. در این موقعیت نسبت گاز-مایع حدود 0.95 است. افزایش بیشتر محتوای مایع منجر به ناپدید شدن کامل گاز می‌شود. در این حالت سونوگرام بافت ریه شبیه به اندام‌های جامد مانند کبد و طحال می‌شود. در این حالت نسبت گاز-مایع در حد 0.1 است. با ترشح بیشتر مایعات، پلورال افیوژن شدید مشاهده می‌شود و نسبت گاز-مایع ممکن است به صفر برسد. در این حالت تنفس بیمار قطع می‌شود.

بیشتر بخوانید:

ناقلان بدون علامت» کرونا چه کسانی هستند؟

سونوگرافی ریه در بیماران مبتلا به کرونا ویروس کووید-19

به طور معمول در بیماری‌های محیطی ریه، سونوگرافی می‌تواند با سنجش تغییرات نسبت گاز-مایع، بیماری‌های ریوی شامل التهابات بینابینی، آدم آلوئولار (alveolar edema)، توده‌های متراکم زیرجلدی ریه (subpleural consolidation) و تومورها را مشخص کند. درجه تغییر نسبت گاز به مایع در ریه را می‌توان با استفاده از تجزیه و تحلیل نیمه کمّی از چگالی و توزیع خطوط B به انواع نرمال، متوسط، شدید و متراکم طبقه‌بندی کرد.

ذرات کرونا ویروس SARS-CoV-2 طی فرایند تنفس از طریق مسیرهای هوایی وارد ریه می‌شوند و می‌توانند وارد برونشیول‌ها و آلوئول‌ها شوند. بنابراین ضایعات ناشی از کووید-19 معمولاً در قسمت‌های انتهایی ریه دیده می‌شوند. در تصاویر سی تی اسکن ریه‌ بیماران مبتلا به کووید-19، کدورت‌های شیشه‌ای (ground glass opacity) در قسمت‌های محیطی ریه دیده می‌شوند.

سونوگرافی می‌تواند انتشار و توزیع ضایعات کووید-19 را با چگالی خط B و نقاط متراکم توده‌ای در مراحل مختلف بیماری مشخص کند. اخیراً در چندین مطالعه، هم‌‌پوشانی زیادی در نتایج سونوگرافی و سی تی اسکن بیماران مبتلا به کووید-19 دیده شد. زمانی که منابع پزشکی با محدودیت مواجه هستند و نمی‌توان از سی تی اسکن برای تعداد بالای مراجعین در طول دوره شیوع بیماری استفاده کرد، سونوگرافی می‌تواند برای تشخیص زودهنگام و سریع بیماری مورد استفاده قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:

معجزه داروی فشار خون در درمان کرونا

سونوگرافی ریه در تشخیص کرونا ویروس چه محدودیت‌هایی دارد؟

زمانی ضایعات ریه با سونوگرافی قابل رویت هستند که ریه دچار آدم یا توده‌های متراکم (consolidation) شده باشد. در صورتی که ضایعات به پلور نرسیده باشند، مرکز ضایعه با سونوگرافی قابل تشخیص نیست. در نتیجه در این موارد نمی‌توان به نتایج سونوگرافی استناد کرد و نتایج آن با سی‌تی‌اسکن هم‌خوانی ندارد.

با توجه به اینکه خط B و توده‌های متراکم از علائمی هستند که در بسیاری از بیماری‌های ریوی دیده می‌شوند، سونوگرافی به تنهایی برای تشخیص دقیق کروناویروس کافی نیست. بنابراین برای تشخیص کروناویروس COVID-19 اغلب به اطلاعات سایر روش‌های تصویربرداری، علائم بالینی و تست‌های آزمایشگاهی نیاز است.

مواردی نظیر چاقی و آمفیزم‌های زیرجلدی باعث تضعیف امواج صوتی می‌شوند و بر روی کیفیت تصویر به خصوص در نواحی عمیق‌تر، اثر می‌گذارند.

هرگونه هم‌پوشانی با کتف، دنده‌ها یا پانسمان می‌تواند بر روی تصاویر سونوگرافی اثر بگذارد.

سونوگرافی تستی است که به عملکرد اپراتور (پزشک رادیولوژیست) وابسته است. تجربه رادیولوژیست و همکاری وی با سایر پزشکان در تفسیر تصاویر سونوگرافی اثر می‌گذارد.

به طور کلی سونوگرافی یک روش تصویربرداری ارزشمند در بخش مراقبت‌های ویژه برای تشخیص و تصمیم‌گیری‌های درمانی است. استفاده از سونوگرافی در بخش مراقبت‌های ویژه می‌تواند دقت تشخیص را بالا ببرد و امکان ارزیابی بیماری را در همان زمان فراهم کند. این روش قابلیت‌های گسترده‌ای دارد و هزینه کمتری برای مداخلات خاص ایجاد می‌کند.

منبع: https://www.vitrinmed.com