مشمشه بیماری مشترک بین انسان و دام (۱)

تحریریه دنیای سلامت

مشمشه که از جمله بیماری‌‌های مهم مشترک بین انسان و دام است، یکی از بیماری‌های باکتریایی مُسری خطرناک است که اغلب سبب ابتلا  تک‌سمی‌ها می‌‌شود. این بیماری به شدت کشنده و از اهمیت بالایی در جمعیت‌های اسب برخوردار است.

علایم بیماری

 در انسان با علائمی از قبیل تب، دردهای عضلانی و مفصلی، ذات‌الریه، وجود چرک در خون، سلولیت با ندول‌های دردناک در پوست و مخاط بینی به همراه ترشحات چرکی قابل مشاهده است. اگر بیماری به موقع درمان نشود در عرض 3 هفته به مرگ می‌انجامد.

شکل‌های بیماری

 این بیماری به دو شکل حاد و مزمن نمایان می‌گردد:

در شکل حاد بیماری: تب بالا، سرفه، آب ریزش بینی همراه با انتشار سریع زخم‌هایی روی مخاط بینی و همچنین ندول‌هایی بر روی پوست قسمت تحتانی دست‌ها و یا شکم بروز می‌نماید. مرگ در اثر سپتی سمی ظرف چند روز اتفاق می‌‌افتد.

در شکل مزمن بیماری: فرم مزمن بیماری در حیوانات به سه نوع بالینی مشاهده می‌گردد؛ در این حالت از بیماری علایم بستگی به محل‌هایی قابل پیش‌بینی که ضایعات در آن‌ها شکل گرفته اند خواهد داشت.

عامل بیماری

 عامل بیماری باکتری گرم منفی غیرمتحرک فاقد کپسول و غیر‌هاگزا به نام سودومناس مالئی (Pseudomonas mallei) است که گاهی در مراجع جدید به نام بورخولدریا مالئی (Burkholderia mallei) نیز نامیده شده است.

 دوره کمون بیماری

در انسان 1 تا 4 روز و در حیوانات از چند روز تا چند ماه متغیر می‌باشد.

 اپیدمیولوژی

 سودومناس مالئی یک انگل اجباری است که به سهولت توسط نور، حرارت و ضدعفونی کننده‌های معمولی از بین می‌رود و به نظر نمی‌‌رسد در یک محیط آلوده بیش از شش هفته باقی بماند. اسب‌‌ها، قاطرها و الاغ‌ها از گونه‌‌های معمول درگیر با این انگل هستند. حیواناتی که تغذیه بدی دارند و یا در محیط نامناسب نگهداری می‌‌شوند از حساسیت بیشتری برخوردار هستند.

انسان نیز در زمره جانداران حساس به این عامل عفونی است که معمولا بیماری در انسان منجر به مرگ می‌شود. حیوانات آلوده و یا حاملینی که در ظاهر سالم هستند و از بیماری جان سالم بدر برده‌‌اند عمده‌‌ترین منابع عفونت به شمار می‌‌آیند. نحوه انتشار آلودگی بدان صورت است که آسیب‌ها و ضایعات ریوی (آبسه‌مانند) پاره شده و عامل بیماری به درون برونشیول‌ها راه یافته و موجب عفونی شدن مجاری تنفسی فوقانی می‌‌گردد که در نتیجه سبب دفع ارگانیسم از بینی و دهان خواهد شد.

انتشار بیماری اغلب از طریق بلع مواد غذایی آلوده با منشا ذکر شده اتفاق می‌‌افتد که در این زمینه آبشخورهای مشترک آلوده، نقش بسزایی خواهند داشت. تماس مستقیم پوست با پوست آلوده و وسایل تیمار مانند غشو، اگرچه می‌‌تواند خطرآفرین باشد لیکن به ندرت ایجاد بیماری پیشرونده می‌‌کند.

همچنین انتشار بیماری از طریق استنشاقی نیز می‌تواند اتفاق بیافتد اما این شکل آلودگی احتمالا تحت شرایط طبیعی نادر است. از آنجا که اخیرا پرورش و نگهداری اسب به‌ویژه به صورت متراکم در حال رشد است و جابه‌جایی دام‌ها در این شرایط بیش از گذشته و به مقاصد مختلف صورت می‌گیرد، بروز و شیوع بیماری مشمشه در این جمعیت‌ها دور از انتظار نیست.

در چنین شرایطی میزان مرگ و میر بسیار بالا خواهد رفت و در تعداد کمی از حیوانات که به ظاهر بهبود می‌یابند(حاملین) بیماری ابقاء می‌‌یابد و به ندرت ممکن است حیوانات به‌طور کامل بهبود یابند. گوشتخوارانی همانند شیر ممکن است با خوردن گوشت آلوده به بیماری مبتلا شوند. همچنین آلودگی در گوسفند و بز نیز دیده شده است.

با وجودی که انسان‌ها به بیماری خیلی حساس نیستند اما از طریق جراحات پوستی ممکن است به بیماری، به شکل گرانولوماتوز و پیسی مبتلا شوند. مرگ و میر موردی از میزان بالایی برخوردار است. به‌طور کلی کسانی که از اسب نگهداری می‌کنند و در ارتباط مستقیم و تنگاتنگ با اسب‌ها هستند و به‌ویژه دامپزشکانی که بدون دقت عمل لازم اقدام به کالبدگشایی حیوانات آلوده می‌کنند در معرض خطر قرار دارند...

برای خواندن بخش دوم- مشمشه بیماری مشترک بین انسان و دام- اینجا کلیک کنید.