نگاهی به اهمیت تولید ملی حمایت ها و رفع موانع از آن

راهِ احیای اقتصاد

جهش تولید» عنوانی بود که رهبر انقلاب برای شعار سال 99 برگزیدند و با تأکید بر اینکه «جهش تولید در واقع از ابزارهای قدرت است.»[1] تصریح کردند: «جهش تولید خواهد توانست اقتصاد کشور را احیا کند.»[2] ایشان در ابتدای سال 1400 نیز با تأکید بر اینکه علی رغم برخی پیشرفت ها «آنچه در سال 99 هدف بود و جهش تولید نام گذاری شده بود، به صورت کامل صورت نگرفت.»[3] این سال را سالِ «تولید؛ پشتیبانی ها، مانع زدایی ها» نام گذاری کردند. اما حمایت از تولید و رفع موانع پیش روی آن چگونه صورت می گیرد؟ در اینجا به این موضوع پرداخته ایم.

اسلام به ما آموخته است که «لیس منّا من ترک دنیاه لأخرته و لا اخرته لدنیاه دنیا را برای آخرت نباید ترک کرد، همچنان که آخرت را نباید فدای دنیا کرد. در یک روایتی می فرماید اعمل لدنیاک کأنّک تعیش ابدا یعنی برنامه ریزی دنیا را فقط برای چندروزه زندگی خودت نکن؛ برای پنجاه سال برنامه ریزی کن.»[4] رسیدن به هر هدفی بدون برنامه ریزی ممکن نخواهد شد و مسائل اقتصادی از جمله مسئله تولید نیز همین گونه است. اگر می خواهیم که تولید جوری جهش پیدا کند که یک تغییر محسوسی در زندگی مردم به وجود بیاورد، در درجه اول این کار «احتیاج به برنامه ریزی دارد؛ سازمان برنامه به نحوی، مجلس شورا و مرکز تحقیقاتش به نحوی، قوه قضائیّه به نحوی، مجموعه های دانش بنیان به نحوی. مجموعه های جوان و مبتکر بحمدالله در کشور زیادند...اینها باید همه در برنامه ریزی ها شرکت کنند و این کار با برنامه ریزی ان شاء الله پیش برود.»[5]

سرمایه گذاری اساس کار است

«برای جهش تولید اساس کار، سرمایه گذاری است.»[6] و از طرفی «سرمایه گذاری در کشور ما سال ها است که اختلال پیدا کرده.»[7] با توجه به اینکه «از ویژگی های سیاست های اقتصاد مقاومتی مردم محوری است»[8] برای حل این مشکل «خود مردم می توانند نقش ایفا کنند؛ چه آنهایی که سرمایه دارند و این سرمایه را در راه مثلاً بعضی از داد و ستدها و سوداگری های بی مورد مصرف می کنند می توانند این ها را در راه تولید مصرف کنند، چه کسانی که می خواهند کمک کنند به دیگران»[9] «تجربه هم به ما نشان می دهد و معارف اسلامی هم تأکید می کند که هر جا مردم می آیند دست خدا هم هست»[10] البته مسئولان بایستی برای این ها «برنامه ریزی کنند تا هرکسی بداند که با یک سرمایه کم چطور می شود به تولید کشور کمک کرد؛ یعنی همه خیال نکنند که بایستی میلیاردی سرمایه داشته باشند تا بتوانند در تولید وارد بشوند.»[11]

برطرف کردن موانعِ درونی

تا وقتی که موانع از سر راه تولید برداشته نشود تولید ملی آن جهش لازم را نخواهد کرد. این موانع آنقدر آزار دهنده اند که رهبر انقلاب از آن به عنوان صخره ای در برابر تولید یاد کردند. گاهی ممکن است برخی مسئولان کشور «به ذهنشان بگذرد که خب موانع [تولید] در اختیار ما نیست، مثلاً تحریم خارجی است؛ بله، بعضی از موانع این جوری است و تحت اختیار ما نیست...لکن بسیاری از موانع هم موانعی است که در درون کشور است و این ها به جد موجب مانع شدن از تولید و موجب جلوگیری از جهش تولید است؛ این ها را می شود برطرف کرد.»[12]

برخی از مهم ترین موانع تولید عبارت اند از: «کیفیت پایین برخی کالاهای داخلی نسبت به خارجی، تمایل برخی به خرید کالای خارجی، وجود کالای قاچاق در کشور، وارداتی که به تولید داخلی آسیب می رساند، تفاخر به برندهای خارجی، تغییرات مکرر در قوانین اقتصادی، ضعیف بودن فرهنگ کار و فرار از کارهای سخت و وجود مفاسد اقتصادی»[13] و «مقرّرات زائد و غیر لازم و دست و پاگیر، یا کمک نکردن بانک ها و نظام بانکی»[14] نگاهی به این فهرست به ما نشان می دهد که «هم سرمایه گذار، هم کارگر، هم مصرف کننده، هم دستگاه های متولّی دولتی...باید همه باهم همکاری کنند تا این صخره بزرگ را از سر راه حرکت کشور بردارند.»[15]

تولید بدون مشوق نمی شود

«سرمایه گذاری در امر تولید احتیاج دارد به مشوّق»[16] در حال حاضر برای تولید «نه آنچنان مشوّقی وجود داشته و نه در مورد هزینه های تولید فکری شده»[17] از جمله حمایت هایی که می تواند از تولید صورت گیرد «مشوّق های قانونی یا کمک کردن به وارداتی که تولید متوقّف به آنها است؛ [مثلاً] بعضی از موارد تولید ما، احتیاج به مواد اوّلیّه دارد که باید از خارج بیاید یا مثلاً برخی از ماشین آلات و امثال این ها که بایستی به این ها کمک بشود و تسهیل بشود.»[18]

باید «کار تولیدی تشویق بشود. امروز نقدینگی در کشور به حدّ خیلی زیادی رسیده؛ این نقدینگی می تواند بلا باشد، مایه تورّم باشد، به هرجایی هجوم بکند مثل سیل ویران گری کند، همین نقدینگی اگر هدایت بشود به سمت تولید، می تواند مثل یک دریاچه یا مثل یک استخر، رحمت الهی باشد»[19] در سوی دیگر «یک کمک عمده برای تولید این است که قدرت خرید مردم بالا برود»[20] فرض کنید یک کالای با کیفیت ایرانی «تولید شد و تقاضای مردمی وجود نداشت» خب طبیعی است که در آن صورت «تولید شکست می خورد؛ یعنی قدرت خرید مردم [مهم است] که این همان مسئله ارزش پول ملّی است»[21] پشتیبانی دیگر از تولید قطع دست واسطه ها در اقتصاد است. بسیاری از اوقات به جای اینکه تولیدکننده از زحمتی که کشیده سود ببرد «متأسّفانه این سود را دلال ها و واسطه ها و این دست های وسط و سودجو می برند»[22] «اگر دست واسطه های بی مورد قطع بشود، کمک زیادی به تولید خواهد شد»[23]

ارتقای کیفیت کالاهای داخل

اگر اقتصاد ما جهش کمّی تولید داشته باشد اما «جهش کیفی نداشته باشیم، پیش نخواهیم رفت؛ یعنی اگر جهش کیفی وجود نداشته باشد، در بحث مصرف داخلی هم در می مانیم»[24] «مسئله مرغوبیت و کیفیت و استحکام [کالاهای تولید داخل] خیلی مهم است. اگر چنانچه جنس تولید داخلی، این خصوصیات را داشته باشد، به طور طبیعی تمایل پیدا می شود.»[25] اما اگر خریدار داخلی بعد از خرید جنس ایرانی ببیند که «محصول داخلی کیفیت ندارد، به طور طبیعی کشانده می شود به سمت محصول خارجی»[26] آن وقت اگر این اتفاق بیفتد دیگر معلوم نیست که «دولت هم بتواند جلوگیری کند. باید کاری کنیم که مصرف کننده داخلی قانع بشود به اینکه این کیفیت، کیفیت مطلوبی است...»[27]

تولید برای معیشت

باید بدانیم که کشور ما با حرکت معمولی به جایی نخواهد رسید «جهش لازم است، حرکت مضاعف لازم است؛ و زمینه این حرکت مضاعف خوشبختانه در کشور وجود دارد. عناصر بسیار خوبِ مبتکر، جوان های آماده به کار، جوان های تشنه کار در کشور وجود دارند، می توانیم از وجود این ها استفاده کنیم و تولید را به معنای واقعی کلمه جهش بدهیم، و جهش تولید خواهد توانست اقتصاد کشور را احیا کند.»[28] اگر کسانی که دست اندرکار اقتصاد کشور هستند جوری عمل کنند که تولید جهش پیدا کند آن وقت قطعاً «یک تغییر محسوسی در زندگی مردم ان شاء الله به وجود می آید».[29] و آن وقت است که «غصه بزرگ معیشت مردم» رفع خواهد شد.

پی نوشت ها:

[1] بیانات مقام معظم رهبری 3 / 1 / 99

[2]بیانات مقام معظم رهبری 17 / 2 / 99