لوزه سوم و مشکلات ناشی آن (۱)

دکتر محسن نراقی؛ رییس انجمن تحقیقات راینولوژی

لوزه سوم یکی از قسمت‏های سیستم لنفاوی بدن است که جزو سیستم دفاعی محسوب می‏ شود و محل قرارگیری آن در ناحیه پشت بینی است. جایی که آن را به عنوان حلق بینی نام‏گذاری می ‏کنیم. لوزه‏ های معمولی قابل رویت در ناحیه حلق دهانی قرار گرفته اندولی لوزه سوم که در ناحیه حلق بینی است، در حالت عادی قابل دیده شدن با معاینه معمولی نیست.

لوزه‏ ها در حالت عادی جزو سیستم دفاعی بدن هستند و به همین خاطر هم هست که در معبر ورود هوا و غذا قرار دارند. لوزه سوم در مسیر راه هوایی تنفسی قرار گرفته و لوزه‏ هایی هم که در ناحیه حلق دهانی می‏ بینیم در مسیر ورود غذا هستند. بنابراین عوامل بیماری‏زا در مواجهه با این لوزه‏ ها قرار می‏ گیرند.

خود لوزه ‏ها می ‏توانند بزرگ شوند. این بزرگی لوزه‏ ها به قدری شایع است که صرف بزرگی آن‏ها را یک بیماری نمی‏ دانیم. بخصوص در کودکان 3 تا 6 سال به‌وفور لوزه سوم بزرگ می‏ شود. بزرگی لوزه سوم را تنها زمانی بیماری و غیر ‏طبیعی تلقی کرده و  اقدام به درمان می‏ کنیم که این بزرگی موجب علائمی شود و اثرات نامطلوبی بر سلامت بگذارد به طوری که بتواند راه تنفسی را هم مسدود کند. این موضوع در افراد مختلف ممکن است با درجات و شدت‌‌های متفاوت رخ دهد.

رشد غیر‌طبیعی لوزه سوم

رشد غیرطبیعی لوزه سوم سوراخ ‏های پشت بینی را تنگ کرده و موجب تنفس دهانی خواهد شد. این مهم‏ترین علامت بزرگی غیر‏طبیعی لوزه سوم است. وقتی تنفس مشکل پیدا کرد، ممکن است صدادار شود و خرخر در خواب نیز اضافه شود. گاهی این خرخر والدین را بیشتر نگران می‏کند در صورتی که حتی اگر خرخر هم وجود نداشته باشد، همین که تنفس از راه دهان صورت می‏ گیرد، یک امر غیر‏طبیعی است.

علاوه بر این مشکل چون لوزه سوم سوراخ‏های پشت بینی را می‏بندد، ترشح از بینی هم ممکن است بوجود آید. یک علامت مهم دیگر در این کودکان این است که صدایشان اغلب تودماغی می‏شود. تغییرات دیگری هم در این افراد ایجاد می‏ شود به طوری که در دراز‏مدت قیافه این کودکان به طوری تغییر می‏ کند که در اصطلاح پزشکی به آنها قیافه لوزه‏ سومی یا آدنوئید فیس می ‏گویند.

چهره کودکان گویای مشکلات مزمن آن‏هاست به قدری که ما وقتی به آن‏ها نگاه می‏ کنیم، تا حدی زیادی به شدت مشکل‌شان پی می‏ بریم. دهان این کودکان همیشه باز است. لب‏های بالایشان به طرف بالا برگشته و موجب نمایان شدن دندان‏های جلویی‏شان می‏ شود. گاهی کبودی زیر چشم ‏نیز دیده می شود.

تاثیر لوزه سوم بر سایر ارگان‌های بدن

علاوه بر مشکل تنفسی، لوزه سوم روی سایر قسمت‏های بدن و سایر ارگان‏ها هم تاثیر می‏گذارد. یکی از آن‏ها ارگان‏های مجاور با لوزه سوم است مانند عفونت‏های مکرر بینی، سینوس‏ها و گوش‏ها. در این کودکان غدد لنفاوی گردن در ناحیه زاویه فک بزرگ می‏ شود که این حالت در پاسخ به التهاب و عفونت‏ های طولانی لوزه‏ها است.

در اینجا به چند مورد از مشکلاتی که لوزه سوم زمینه‏ساز آن‏هاست اشاره می کنیم: یکی از آنها بیماری‏های گوش است. لوزه سوم در پشت بینی قرار دارد، چون مجرای شیپور استاش هم به پشت بینی باز می‏شود، التهاب لوزه سوم با بستن شیپور استاش باعث ابتلای گوش میانی به عفونت‏ های مکرر خواهد شد. در بسیاری از کودکان تجمع مایع در پشت پرده گوش ایجاد می شود. این مایع ممکن است مدت‏ها بماند و به درمان‏های دارویی هم پاسخ ندهد.

این کودکان همچنین ممکن است مستعد بیماری‏های مکرر گوش میانی شوند. مشکل دیگر، بیماری‏های بینی و سینوس‏های اطراف آن است. بینی این کودکان مدام ترشحات چرکی دارد. به‌طوری که خیلی اوقات والدین مجبورند مدام به آن‏ها آنتی‏بیوتیک بدهند. مشکل دیگر، اختلالات رشد فک و صورت این کودکان است.

بخصوص فک بالا. در این کودکان فک به صورت طبیعی رشد نمی‏کند. به طوری که مشکل فک بالا به صورت عمیق شدن کام بروز می‏کند. فک بالای این کودکان به صورتی است که رشد طولی آن صورت کودکان را دراز و کشیده می‏کند. همچنین این کودکان اختلال جفت شدن دندان‏ها را دارند و لثه آن‏ها نیز مشکل پیدا می‏کند. عارضه دیگر ناشی از لوزه سوم، اختلالات سیستم تنفسی تحتانی است که شامل لارنژیت مزمن و برونشیت می ‏شود.

طبیعی است وقتی هوا نمی ‏تواند از بینی رد شده و تصفیه و مرطوب گردد، از دهان وارد می شود و در نتیجه حنجره و ریه هم دچار التهاب و عفونت خواهد شد. نکته دیگر مربوط به سایر اثرات جسمی مثل کاهش اشتها است. کودک به خاطر تنفس از راه دهان، نمی ‏تواند همزمان هم تنفس کند و هم غذا بخورد برای همین کم اشتها شده و به دنبال آن کاهش رشد جسمی پیدا می‏ کند. همچنین سیستم ایمنی بدن این کودکان چون ضعیف‏تر می ‏شود، نسبت به عفونت‏ها حساس‏تر خواهد شد...

برای خواندن بخش دوم- لوزه سوم و مشکلات ناشی آن- اینجا کلیک کنید.