دکتر مریم تقی‌زاده‌قهی؛ دستیار تخصصی داروسازی بالینی
یکی از چالش‌های پیش رو در مسیردرمان، انتخاب مناسب‌ترین و مؤثرترین روش دارو درمانی که در عین حال بهینه نیز باشد، در مورد هر بیمار است.
نظر به تغییرات مکرر علوم پزشکی و دارویی در کنار داشتن اطلاعات تخصصی دارویی روز، تسلط بر انواع داروها و فرآورده‌های دارویی موجود از نظر تفاوت‌های اثر بخشی، عوارض، روش مصرف، شکل دارویی و مقدار دارو در هر شکل، امری ضروری است.
از دیگر سو به دلیل تعدد شرکت‌های تولیدکننده دارو در داخل و خارج از کشور و تفاوت‌های موجود در تولیدات آنها از هر دارو به لحاظ کیفیت و قیمت، در نظر گرفتن این موارد برای اتخاذ تصمیم درست در دارودرمانی هر بیمار اجتناب ناپذیراست. گاهی به دلیل محدودیت‌های مالی سیستم درمانی، بدون در نظر داشتن قیمت فرآورده‌های مختلف یک دارو و همچنین هزینه‌های چند روش دارو درمانی قابل انتخاب، نمی‌توان درمانی موثر، مناسب و بهینه پایه‌ریزی کرد.
در صورت محدودیت منابع مالی، در بین چند انتخاب دارو درمانی، انتخابی ارجح است که با وجود کارایی و اثرات نسبتا مشابه و عوارض و تداخلات نسبتا کم، کمترین هزینه ممکن را بر سیستم تحمیل کند. از سوی دیگر، در صورت نبود محدودیت‌های مالی، جدیدترین، بهترین، کم عارضه‌ترین و با کیفیت‌ترین فرآورده دارویی یا روش دارو درمانی موجود را می‌توان شناسایی و انتخاب کرد.
امروزه در نظام سلامت برخی کشورهای دنیا برای اشراف کامل بر این اطلاعات و همچنین داشتن مهارت‌های تخصصی دارو درمانی، داروسازانی در زمینه تخصصی داروسازی بالینی (Clinical Pharmacy) که یکی از چند زیر شاخه تخصصی داروسازی است، تربیت شده‌اند که می‌توانند مشاورانی مطمئن و دقیق برای گروه درمانی بخصوص پزشکان محسوب شوند.
به بیان دیگر پس از حصول تشخیص بیماری توسط پزشک، یک متخصص داروسازی بالینی می‌تواند با به کارگیری اطلاعات و مهارت‌هایش به انتخاب بهترین داروی متناسب با شرایط و امکانات کمک کند.
بعلاوه داشتن آگاهی کامل از تازه‌های درمان در کنار ارزیابی آنها با نگاهی حرفه‌ای و تخصصی است که می‌تواند به کارگیری منطقی و اصولی داروهای جدید را ضمانت کند. رخ دادن این مهم بدون حضور متخصصان داروسازی بالینی دشوار و تاحدی بعید می‌نماید.
به بیانی دیگر، این تعامل میان پزشک و داروساز متخصص است که به تعیین بهترین انتخاب‌های درمانی و به کارگیری اصولی آن منجر می‌شود. همچنین این تعامل موجب می‌شود دستورالعمل‌های دارو درمانی برای بیماری‌ها و مشکلات شایع در هر مرکز درمانی تهیه شوند و روند تهیه و توزیع دارو نیز براساس نیازها و شرایط، تنظیم و برنامه‌ریزی شود.
همچنین از آنجا که چگونگی مصرف دارو در یک مرکز درمانی در راستای تحقق اهداف نظام سلامت و درمان نیازمند ارزیابی است، طرح پروژه‌هایی برای بررسی مصرف داروها و فرآورده‌های دارویی مختلف در هر مرکز درمانی یا بیمارستانی امری ضروری است.
طراحی، اجرا و بررسی نتایج این ارزیابی‌ها و همچنین برنامه‌ریزی‌های بعدی براساس این نتایج، شاید جز با حضور داروسازانی متبحر در زمینه دارودرمانی قابل انجام نباشد.
از دیگر سو، یکی از چالش‌های دارو درمانی در تجویز داروهایی چون فنی توئین، آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزیدی، دیگوکسین، ونکومایسین و.... رخ می‌نماید. برخی از این داروها موارد مصرف مهم و خاصی داشته و گاهی با توجه به نوع بیماری، شرایط بیمار و امکانات موجود، غیر از آنها انتخاب بهتری وجود ندارد.
از آنجا که هر یک از این داروها دارای خصوصیات فارماکوکینتیک به نسبت پیچیده‌ای هستند، در صورت تجویز آنها بر اساس مقدار دوزهای کلی موجود در منابع نمی‌توان از رسیدن به اهداف درمان مطمئن بود...
برای خواندن بخش دوم- چالش‌های دارو درمانی از منظر داروسازی بالینی- اینجا کلیک کنید.
