نقش ریزمغذی‌ها در ریزش مو

سپیده حقی‌فر : کارشناس ارشد تغذیه

تحریریه زندگی آنلاین : یکی از سؤالات رایج در زمینه تغذیه، نقش رژیم غذایی و مصرف مکمل‌ها در پیشگیری و مدیریت مشکلات پوست و مو به خصوص ریزش مو می‌باشد، اما با توجه به حجم گسترده داده‌های موجود در این زمینه پاسخ به این سؤال چندان آسان نیست. پوست سر انسان دارای تقریباً 100 هزار فولیکول مو می‌باشد که 90 درصد از این تعداد در فاز آناژن و غیر ریزش قرار دارند. از این رو، برای تولید کارآمد موی سالم نیازمند ترکیبات ضروری نظیر پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. در چرخه طبیعی فولیکول‌های مو که دارای سرعت تقسیم بالایی هستند، ریزمغذی‌ها نقش مهمی را ایفا می‌کنند. با توجه به شیوع ریزش مو و نقش مهم آن در کیفیت زندگی افراد، مدیریت آن بسیار مورد توجه است. نقش تغذیه و رژیم غذایی در مدیریت ریزش مو حوزه‌ای پویا و در حال رشد است. در این مقاله یافته‌های موجود در زمینه نقش ویتامین‌ها و مواد معدنی از جمله ویتامین A، ویتامین B، ویتامین C، ویتامین D، ویتامین E، آهن، سلنیوم و روی در ریزش مو را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

 بیشتربخوانید:

روش های طبیعی برای رفع سفیدی مو

ویتامین A

ویتامین A گروهی از رتینوئیدهای محلول در چربی شامل رتینول، رتینال و استرهای رتینیل می‌باشد. عملکرد این ویتامین در بینایی، سیستم ایمنی و رشد و تمایز سلولی از جمله نقش‌های مهمی می‌باشد که در بدن بر عهده دارد. ویتامین A در رژیم غذایی به صورت ویتامین A پیش ساخته (از منابع حیوانی) و کاروتنوئیدها (از منابع گیاهی) می‌باشد. هر دو منبع ویتامین A برای عملکرد خود بایستی در بدن به فرم فعال تبدیل شوند. در اغلب موارد، داشتن یک رژیم غذایی متعادل تضمین‌کننده دریافت مقدار کافی ویتامین می‌باشد. بالاترین حد قابل تحمل برای کاروتنوئیدها وجود ندارد، اما دریافت مقادیر بالای ویتامین A پیش ساخته می‌تواند مسمومیت ایجاد کند. از این رو، در مصرف مکمل‌ها بایستی به فرم ویتامین و نسبت ویتامین A پیش ساخته و کاروتنوئیدها توجه کرد. به عنوان یک قانون کلی، دریافت بیش از حد مکمل ویتامین A باعث ریزش مو می‌شود. در مطالعه‌ای که برای بررسی اثرات ایزوترتینوئین طراحی شد، تغییرات مو و ریزش مو نیز مورد توجه قرار گرفت و کاهش در تعداد، حجم و درصد موهای فاز آناژن گزارش شد.

ویتامین‌های گروه B

ویتامین‌های گروه B شامل هشت ویتامین محلول در آب تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، پانتوتنیک اسید، پیریدوکسین، بیوتین، فولات و کوبالامین می‌باشند. مقدار توصیه شده روزانه این ویتامین‌ها از طریق یک رژیم غذایی متعادل قابل دستیابی است. از این 8 ویتامین تنها ارتباط کمبود ریبوفلاوین، بیوتین، فولات و ویتامین B12 با ریزش مو شناخته شده است.

عملکرد ریبوفلاوین در متابولیسم چربی‌ها و تولید انرژی شناخته شده است و کمبود آن که معمولاً به ندرت اتفاق می‌افتد، می‌تواند منجر به ریزش مو شود.

عملکرد ویتامین B7 در متابولیسم اسیدهای چرب، گلوکز و اسیدهای آمینه شناخته شده است.

اغلب بیوتین رژیم غذایی در پروتئین یافت می‌شود. دریافت بیوتین از غذای معمولی کفایت می‌کند و کمبود آن نادر است. با توجه به اینکه شواهدی از مسمومیت ناشی از بیوتین وجود ندارد، بالاترین حد قابل تحمل برای آن تعیین نشده است. با این حال، دریافت بالای بیوتین که می‌تواند در پی مصرف مکمل اتفاق بیفتد می‌تواند منجر به گزارش اشتباه نتایج آزمایشگاهی شود و تفسیر آن‌ها را با مشکل مواجه کند. از این رو، کارشناسان آزمایشگاه بایستی این نکته را مورد توجه قرار دهند.

بیشتربخوانید:

دلایل ریزش مو‌ها در حمام

20 خوراکی برای جلوگیری از ریزش مو

کمبود بیوتین به دلایل ژنتیکی یا اکتسابی نظیر مصرف تخم‌مرغ خام، اختلالات سوء جذب، بارداری، استفاده طولانی مدت از داروها از جمله آنتی بیوتیک‌ها و والپروئیک اسید روی می‌دهد که در این شرایط مکمل یاری بیوتین می‌تواند ریزش مو را متوقف کند.

فولات ویتامین محلول در آب است که عملکرد آن در سنتز اسیدهای نوکلئیک و متابولیسم آمینواسید‌ها شناخته شده است. با اینکه یک رژیم غذایی متعادل تأمین کننده مقادیر کافی فولات می‌باشد، کمبود آن در افراد مبتلا به اختلالات سوء‌جذب می‌تواند منجر به مشکلات مربوط به مو، پوست و ناخن شود.

نقش ویتامین B12 در عملکرد بهینه سیستم عصبی و تشکیل سلول‌های قرمز خون شناخته شده است. به علاوه، ویتامین B12 همراه با فولات به دلیل نقشی که در تولید سیستم اسیدهای نوکلئیک دارد، در فولیکول‌های مو حائز اهمیت است.

مطالعات اندکی تاکنون ارتباط بین سطح ویتامین B12 و ریزش مو را نشان داده است، اما در یک مطالعه شیوع بالای موتاسیون ژن MTHFR (ژن تنظیم کننده متابولیسم فولات و سنتز اسید نوکلئیک) در افراد دچار ریزش مو، این احتمال را مطرح کرد که موتاسیون ژن MTHFR می‌تواند در بروز ریزش مو نقش داشته باشد.

ویتامین D

ویتامین D، ویتامین محلول در چربی است که در سلول‌های پوستی سنتز می‌شود. ویتامین D به دست آمده از رژیم غذایی یا سنتز شده در پوست به فرم غیر فعال آن می‌باشد و بایستی در بدن تحت تأثیر فعالیت‌های آنزیمی به فرم فعال آن تبدیل شود. شواهد قوی از اثرات ضد التهابی ویتامین D به دست آمده است.

به علاوه، نقش مهم آن در حفظ سطح مطلوب سرمی کلسیم و فسفر شناخته شده است. نقش ویتامین D در فولیکول‌های مو در پی مشاهده ریزش مو در افراد مبتلا به اختلال ریکتز وابسته به ویتامین D مشخص شد. این بیماران در پی موتاسیون ژن VDR، نسبت به ویتامین D مقاوم هستند و کم‌پشتی و ریزش مو از علائم بالینی رایج در بین آن‌ها است.

 بیشتربخوانید:

درمان ریزش و تقویت مو به سبک هندی‌ها

ویتامین C

ویتامین C به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی می‌تواند از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌‌های آزاد جلوگیری کند. همچنین، نقش آن در سنتز کلاژن شناخته شده است. این ویتامین می‌تواند نقشی مهم در جذب روده‌ای آهن ایفا کند. از این رو، دریافت ویتامین C در افراد دچار ریزش مو (مرتبط با کمبود آهن) حائز اهمیت است.

  ویتامین E

بررسی نشانگرهای استرس اکسیداتیو و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان نشان دهنده عدم تعادل اکسیدان و آنتی‌اکسیدان در افراد دچار ریزش مو بوده است. با توجه به نقش آنتی‌اکسیدانی ویتامین E، ارتباط سطح سرمی و بافتی این ویتامین با ریزش مو مورد بررسی قرار گرفته، اما نتایج بدست آمده از مطالعات متناقض بوده است.

  سلنیوم

سلنیوم ریز مغذی ضروری در سنتز بیش از 35 پروتئین و آنزیم مهم است. کمبود سلنیوم معمولاً در میان افرادی که خاک محل زندگی آن‌ها فاقد سلنیوم باشد مشاهده می‌شود. ریزش مو یکی از علائم مشاهده شده در مسمومیت حاد یا مزمن سلنیوم است.

  روی

ماهی و گوشت قرمز منابع غذایی اصلی ریز مغذی ضروری روی می‌باشند. کمبود اولیه روی ناشی از عدم کفایت دریافت آن در پی مصرف رژیم غذایی با مقدار بالای غلات (شلاته شدن روی با فیتات) یا مقدار پایین دریافت گوشت و کمبود ثانویه به دنبال شرایطی که منجر به افزایش متابولیسم و دفع روی می‌شوند، رخ می‌دهد. ریزش مو شناخته شده‌ترین علامت کمبود روی می‌باشد که رویش مجدد موها در پی مکمل‌یاری روی اتفاق می‌افتد. با این حال، یافته‌های به دست آمده درباره ارتباط سطح روی و ریزش مو متناقض بوده و نقش مکمل‌یاری روی مورد بحث محققان است.

  آهن

کمبود آهن رایج‌ترین کمبود تغذیه‌ای شناخته شده در سطح جهان است. سطح فریتین سرم به عنوان نشانگر مناسبی برای ارزیابی وضعیت ذخایر آهن بدن مطرح است و در مطالعات ریزش مو مورد استفاده قرار می‌گیرد. تقریباً تمام این مطالعات نشان دهنده ارتباط بین ریزش مو و کمبود آهن در زنان مورد بررسی بوده‌اند.

خلاصه

ویتامین‌ها و مواد معدنی نقش مهمی در رشد و عملکرد طبیعی سلول‌ها ایفا می‌کنند. از این رو، به نظر می‌رسد کمبود این ریزمغذی‌ها می‌تواند در ریزش مو دخیل باشد. در این مقاله مطالعات موجود در زمینه نقش ویتامین‌ها و مواد معدنی و مکمل یاری آن‌ها در بهبود ریزش مو را مورد بررسی قرار دادیم. این مطالعات نشان می‌دهد مکمل‌یاری رژیم‌های غذایی که سطوح پایینی از ویتامین D دارند می‌تواند در بهبود ریزش مو نقش داشته باشد. همچنین مکمل‌یاری آهن در بیماران دچار کمبود آهن توصیه می‌شود. بایستی از کفایت دریافت ویتامین C در افراد دچار کمبود آهن اطمینان حاصل کرد. شواهد درباره مفید بودن مکمل روی، ریبوفلاوین، اسید فولیک و ویتامین B12 ناکافی است. مکمل‌یاری ویتامین E و بیوتین نیز در بهبود ریزش مو مورد تاکید نبوده است. ضمن اینکه، مکمل‌یاری بیوتین می‌تواند منجر به نتایج اشتباه آزمایشگاهی شود. یافته‌ها نشان دهنده ارتباط دریافت بسیار بالای ویتامین A و سلنیوم با ریزش مو است.