مریم تقی‌زاده
مقدمه
استفاده از گفتار برای برقراری ارتباط ویژگی منحصر به فرد انسان‌ها است. زمانی که گفتار وجود نداشته باشد یا دچار آسیب شده باشد، ضایعه اثرات عمیقی بر روی فرد و خانواده می‌گذارد. یکی از مخرب‌ترین و ناراحت‌کننده‌ترین ناتوانی‌ها، آفازی است. بسیاری از مردم درباره آفازی اطلاع چندانی ندارند و شاید اصلا این اصطلاح را نشنیده باشند، مگر آنکه یکی از اعضای خانواده یا دوستان دچار آن شده باشند.
آفازی چیست؟
آفازی، فقدان نسبی یا کامل استفاده از زبان است که ممکن است به دنبال سکته، صدمه به سر و یا دیگر بیماری‌های عصب شناختی به وجود آید. در بیشتر افراد، ضایعه به قسمت‌هایی در نیمکره چپ مغز وارد می‌شود. آفازی اغلب به طور ناگهانی رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، آفازی به دنبال یک سکته به وجود می‌آید که در اثر آن مرکز زبان در مغز دچار آسیب می‌شود. افراد مبتلا، مشکلاتی را در صحبت کردن و درک زبان گفتاری تجربه می‌کنند. برخی دیگر ممکن است مشکلاتی در خواندن، نوشتن و ریاضیات هم داشته باشند. اگرچه علائم و نشانه‌ها ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد، اما آنچه که در تمام بیماران آفازی ثابت است، مشکلات و محرومیت‌هایی است که افراد مبتلا و خانواده‌هایشان در برقراری ارتباط دارند.
علل ایجاد آفازی چیست؟
عمده‌ترین دلایل شامل سکته، ضربه به سر، تومور مغزی، عفونت‌های مغزی و دیگر بیماری‌های عصب شناختی می‌باشد.
چه کسی می‌تواند به آفازی مبتلا شود؟
آفازی ممکن است در افراد با سن، جنس، نژاد یا ملیت‌های متفاوت رخ دهد. هر فردی می‌تواند دچار آفازی شود، اما بیشترین افرادی که دچار آفازی می‌شوند، در سنین متوسط و بالا هستند (یعنی افراد مسن). این اختلال در زنان و مردان به طور یکسان تاثیر می‌گذارد و شغل و تحصیلات فرد، تاثیری در ایجاد این اختلال ندارد.
شیوع آفازی چگونه است؟
تخمین زده شده است که سالانه نزدیک به 80000 نفر در دنیا دچار آفازی می‌شوند. در ایالات متحده آمریکا، سالانه حدود یک میلیون نفر دچار این اختلال می‌شوند.
عوامل موثر در ایجاد آفازی چیست؟
از جمله این عوامل می‌توان به تنش و استرس بالا، بیماری دیابت، کلسترول بالا، فشارخون بالا، مصرف سیگار و مصرف زیاد موادی مانند الکل، چربی، نمک و... اشاره نمود.
انواع آفازی کدامند؟
آفازی انواع گوناگونی دارد که ما در اینجا به چند نمونه از مهمترین و متداول‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
آفازی بروکا: نام دیگر آن «آفازی بیانی» می‌باشد. در این نوع آفازی، فرد مبتلا می‌داند که چه می‌خواهد بگوید، اما قادر نیست کلمات را بیان کند، الگوی گفتاری فرد با تلاش و تقلا همراه است، فرد می‌تواند فکر کند اما نمی‌تواند حرکات گفتاری را برای بیان افکارش سازماندهی کند، درک کلمات به طور جزئی آسیب دیده است. در این افراد فلجی یا ضعف در اندام‌های سمت راست بدن مشاهده می‌شود.
آفازی ورنیکه: نام دیگر آن «آفازی درکی» است که به وسیله مشکل در درک زبان گفتاری و لغات نوشتاری مشخص می‌شود. افراد دارای آفازی ورنیکه می‌توانند صداها را بشنوند و لغات نوشتاری را ببینند، اما نمی‌توانند آنها را درک کنند. فرد بدون هیچ تلاش و تقلایی صحبت می‌کند و معمولا گفتارش خالی از معنی است.
آفازی گلوبال: در این نوع آفازی، فرد تقریبا به طور کامل توانایی عملکردی استفاده از گفتار و زبان را از دست داده است و شدیدا در صحبت کردن، درک کلمات و جملات، خواندن و نوشتن مشکل دارد.
آفازی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آفازی معمولا در ابتدا توسط پزشکی که فرد به واسطه آسیب مغزی به او مراجعه کرده است، تشخیص داده می‌شود که این پزشک اکثر اوقات یک متخصص مغز و اعصاب است. در این مورد، پزشک از آزمون‌هایی استفاده می‌کند که طی آن فرد باید یکسری دستورات را انجام دهد، به سوالات پاسخ دهد، نام اشیا را بگوید و صحبت کند. اگر پزشک مشکوک به آفازی شود، فرد به یک متخصص گفتار و زبان (گفتار درمانگر) ارجاع داده می‌شود
مشخصه‌های زبانی افراد مبتلا به آفازی چیست؟
ممکن است در بیان احساسات و افکارش مشکل داشته باشد، ممکن است از درک گفتار یا نوشتار افراد دیگر ناتوان باشد، اغلب مطالبی را در موقعیت‌های خاص و به طور خود به خودی بیان می‌کند که هیچ معنی خاصی ندارند، اغلب پس از بیان چند کلمه مکث می‌کند تا برای بیان کلمات بعدی فکر کند، اغلب اوقات زمانی که دو نفر با سرعت با هم مکالمه می‌کنند، گیج می‌شود، ممکن است در درک برنامه‌های رادیو و تلویزیون مشکل داشته باشد، توانایی فرد از روزی به روز دیگر متفاوت است، قبل از شروع آفازی، فرد در مورد وقایع و اتفاقات روزمره حافظه خوبی داشته، ولی در حال حاضر حافظه وی ضعیف است،
معمولا به آسانی خسته می‌شود، ممکن است علاقه خود را به برخی فعالیت‌هایی که قبل از شروع مشکل به آن ها علاقه‌مند بوده، از دست بدهد، بدون هیچ دلیل واضحی می‌خندد و یا گریه می‌کند، ممکن است نسبت به گذشته توجه بیشتری به جزئیات زمان داشته باشد، ممکن است کلمات نوشتاری با حروف بزرگتر را آسان‌تر از حروف کوچک‌تر بخواند، ممکن است ضعف در عضلات صورت داشته باشد که به آبریزش از دهان منجر شود، ممکن است احساس وابستگی بیشتری نسبت به گذشته داشته باشد...
برای خوانن بخش اول- آفازی و مشکلات خانواده ها - اینجا کلیک کنید.