دکتر لادن سیفی - جراح و متخصص زنان
تحریریه زندگی آنلاین : مراقبت‌های پس از سزارین شامل دو مرحله است. مراقبت‌های روز اول و دوم که در بیمارستان و توسط تیم درمانی انجام می‌شود و مراقبت‌های در منزل که باید به مدت 6 هفته صورت گیرد این مراقبت‌ها معمولاً توسط همسر و نزدیکان است و اگر شرایطی غیرعادی احساس شود، باید تیم درمانی در جریان قرار گیرد. در مدت 6 هفته حداقل دو بار مراجعه به پزشک یا تیم درمانی داشته باشد.
بیشتربخوانید:
مراقبت‌های پس از عمل در بیمارستان
کنترل سطح هوشیاری بررسی و اندازه‌گیری فشارخون که افت یا بالا رفتن نداشته باشد
شمارش تعداد نبض که تند یا کند نباشد،
تعداد تنفس میزان خونریزی واژینال و جمع شدن رحم اندازه‌گیری حجم ادرار کنترل محل بخیه از نظر خونریزی فعال یا هماتوم
کنترل استفراغ کنترل درد که هم برای راحتی زائو لازم است و هم به‌منظور جلوگیری از اثر درد بر تنفس، دفع ادرار در مواردی که سوند ادراری نگذاشته‌ایم.
با توجه به نیاز مراقبت دقیق در ساعات اولیه پس از سزارین لزوم نداشتن ملاقاتی و نداشتن همراه بیش از یک نفر و لزوم برقراری محیطی آرام، مشخص می‌شود.
چون حضور این افراد با رسیدگی تیم درمانی تداخل اثر دارد و به ضرر زائو تمام می‌شود، لذا لازم است سعی کنیم این قسمت از فرهنگمان را اصلاح کنیم و بلافاصله برای دیدن زائو به بیمارستان نرویم و این کار را موکول به ملاقات در منزل بعد از روز چهارم بکنیم.
معمولاً در 24 ساعت اول پس از سزارین به‌وسیله سرم مایعات کافی به بدن زائو می‌رسد و روز بعد رژیم مایعات شروع می‌شود. در طی این مدت اگر از نظر هوشیاری و خونریزی و فشارخون و نبض وضعیت تثبیت‌شده بود، می‌شود برای رفع خشکی گلو از خورده‌های یخ (ice chips) یا مایعات در همین حد کم استفاده کرد. یادمان باشد که به‌عنوان همراه، هیچ کاری را بدون اجازه و اطلاع پرسنل درمانی انجام ندهیم.
زائو باید در بستر حرکات دست، پا و تنه داشته باشد، چه خودش حرکت دهد و چه همراه با ماساژ پاها به جلوگیری از لخته شدن خون در رگ کمک کند. پایین آمدن از تخت باید با کمک پرسنل درمانی انجام شود تا از افت فشارخون و زمین خوردن جلوگیری شود. اگر زائو قادر بود چند متر راه برود، مایعات را تحمل کند و استفراغ نداشته باشد، دفع ادرار کافی و اجابت مزاج داشته و نیز خونریزی زیاد نبود، نیاز به مراقبت‌های تخصصی کم‌تر می‌شود و زائو ترخیص می‌گردد.
بیشتر بخوانید:
مراقبت‌های پس از عمل در منزل
پس از رفتن به منزل آرامش محیط لازم است و محیطی که برای زائو خوشایند باشد.
کلاً تماس با افراد زیاد توصیه نمی‌شود و حتماً باید از تماس با افرادی که تب‌خال لب و دهان دارند و یا حالت سرماخوردگی دارند، پرهیز شود.
بی‌حرکتی در این مرحله نیز مضر است، لذا افراد باید از ماندن در بستر به مدت بیش از ده ساعت در شبانه‌روز اجتناب کنند و حتماً در منزل راه بروند.
رژیم غذایی شامل ویتامین، مایعات و پروتئین کافی است. مصرف آب‌میوه تازه و تخم‌مرغ و شیر و دوغ و آب باید در برنامه تغذیه روزانه گنجانده شود. مصرف مواد پرچرب و پر قند و پر نشاسته مثل کاچی ممنوعیتی ندارد ولی برای ترمیم بافت، جبران خونریزی و حجم کافی به شیر نیاز بیشتری به ویتامین، مایعات و پروتئین هست تا به کاچی.
دوش گرفتن روزانه به‌صورت کوتاه‌مدت و به کمک همراه از روز دوم جراحی سزارین توصیه می‌شود. محل بخیه نیاز به لیف و صابون زدن ندارد، پس از دوش گرفتن محل بخیه به‌آرامی خشک شود.
بخیه‌ها نیاز به پانسمان – مالیدن آنتی‌بیوتیک یا کرم ندارند. شستشو با بتادین لازم نیست.
هرچه بخیه خشک باشد و هوا بخورد و تحت فشار چربی‌های پایین شکم نباشد زودتر خوب می‌شود چون هیدروکسی پرولین در بافت برای ترمیم و تبدیل شدن به کلاژن که عامل‌ترمیم بافت است نیاز به اکسیژن دارد لذا نباید روی بخیه را پوشاند.
اگر شکم افتاده و چاق است توصیه می‌شود با پارچه نخی یا شکم‌بند یا دست، شکم بالا نگه داشته شود که روی شکاف عمل نیفتد و محل بخیه، خشک باشد نه مرطوب و عرق کرده. اگر محل بخیه دچار درد و قرمزی و ورم یا ترشح شد باید به پزشک اطلاع داده شود.
فرد زائو باید هر روز دفع کافی ادرار و اجابت مزاج داشته باشد اگر اختلالی در این رابطه وجود داشت باید تیم درمانی را در جریان قرار داد.
از نظر خونریزی واژینال معمولاً هر روز به سمت کم شدن می‌رود اگر مشخصاً از حد روز دوم قاعدگی فرد بیشتر شد و ادامه داشت، باید به پزشک اطلاع دهند.
هر نوع احساس تب باید به‌وسیله درجه حرارت زیر زبانی ثبت شود اگر از 38 درجه سانتی‌گراد بیشتر بود و ادامه داشت علامت خطر است و ممکن است به دلیل آندومترویت حاصل از سزارین عفونت ادراری، عفونت زخم، ترومبوفلبیت و غیره باشد.
علائم درد و ورم و تغییر رنگ در پا به‌ویژه وقتی یک‌طرفه باشد زنگ خطر ترومبوفلبیت است که در پای چپ شایع‌تر است و اورژانس طب می‌باشد در عمل جراحی سزارین شانس این بیماری بیشتر از زایمان طبیعی می‌شود.
علائم سوزش یا درد حین ادرار کردن، درد ناحیه پهلو که نیاز به پیگیری فوری دارد که ممکن است نشانه عفونت اداری پس از سزارین مثلاً در اثر سونداژ مثانه باشد.
بیشتربخوانید:
با پیشرفت تکنیک‌های جراحی و بیهوشی و بهداشتی امروزه نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک پس از سزارین به‌طور روتین نیست به‌جز در مواردی که شانس عفونت بالا رفته، مثلاً پارگی کیسه آب به مدت طولانی و یا وجود بیماری زمینه‌ای و مواردی که متخصص زنان صلاح می‌داند.
مصرف مسکن در حد تخفیف درد، نه الزاماً برطرف کردن کامل درد، توصیه می‌شود به‌ویژه در مادران شیرده، ترجیح این است که مصرف مسکن زیاد نباشد.
مصرف قرص آهن باید ادامه یابد حداقل تا 6 هفته ضروری است. سپس بر اساس شیردهی مادر و اندازه‌گیری هموگلوبین خون تصمیم‌گیری شود.
در مراقبت‌های پس از سزارین باید بدانیم که حداقل تا 3 هفته فرد نباید مقاربت داشته باشد، پس از این مدت اگر شرایط روحی و جسمی تثبیت شده بود و خونریزی نداشت؛ می‌تواند تماس جنسی داشته باشد.
بیشتر خانم‌ها که سزارین می‌شوند جوان و سالمند و اگر مورد خاصی نداشته باشند، می‌توانند پس از 3 هفته به‌تدریج به زندگی معمول خود برگردند.
