در اکثر موارد پس از عفونت اول، میکروارگانیسم باقی می‌ماند و در موارد نادری باکتری به طور کامل محو خواهد شد. در این مرحله پاسخ ایمنی IgM کاهش و IgG افزایش می‌یابد. معمولا تبدیل قابلیت IgM به IgG 23-22 روز بعد از ابتلا صورت می‌گیرد. این نوع پاسخ ایمنی (IgG) مادامی که باکتری به طور کامل و یا ناقص ریشه‌کن شود در بدن فرد وجود خواه داشت.
در افراد عفونی شده‌ای که علائم بالینی واضح ندارند، ناخوشی‌های تحت بالینی دیده شده است و نتیجه نهایی عفونت بستگی به عوامل بیماریزای دیگر و یا اختصاصات جسمی فرد مبتلا دارد.
در بررسی اخیر نشان داده شد که در یک دوره زمانی خاص، کودکی بدون علائم بالینی واضح بیش از دو سال دچار آسیب مخاطی معده بوده است، در حالی که این مدت علائم بالینی از خود نشان نداده بود.
تشخیص
بیشتر بیمارانی که در آزمایش‌های تشخیصی هلیکوباکترپیلوری شرکت می‌کنند افرادی هستند که سابقه زخم معده داشته و در گذشته هیچ‌گاه دارویی جهت درمان عفونت هلیکوباکترپیلوری دریافت نکرده یا افرادی با سابقه لنفوم مخاط گوارش بوده‌اند. امروزه در بیمارستان‌ها اغلب آزمایش‌های تشخیص هلیکوباکترپیلوری بر روی بیمارانی انجام می‌شود که از درد شکمی پیوسته شکایت دارند و معاینات بالینی لزوم بکارگیری این روش‌های تشخیصی را تایید می‌کند. هر بیمار پس از آزمایش‌های متعدد و اطمینان از مثبت بودن جواب عفونت بایستی تحت درمان قرار گیرد.
تاکنون دو روش برای تشخیص وجود هلیکوباکترپیلوری معرفی شده است که عبارتند از:
- روش آندوسکوپی و آزمایش‌های جانبی یا روش تهاجمی (Invasive)
- روش‌های غیرآندوسکوپیک یا غیرتهاجمی (Non-Invasive)
معمولا همراه با عمل آندوسکوپی آزمایش‌های تکمیلی دیگری مانند آزمایش اوره آز سریع، آزمایش میکروسکوپی بافت نمونه‌برداری شده و همچنین کشت انجام می‌شود.
آزمایش‌هایی که در آنها از آندوسکوپی استفاده نمی‌شود شامل انواع روش‌های سنجش آنتی‌بادی علیه هلیکوباکتر و نیز آزمایش تنفسی اوره آز (UBT) است.
گاهی نیز روش‌های تشخیص هلیکوباکتر را به شکل دیگر به دو دسته تقسیم می‌کنند:
دسته اول روش‌هایی که مستقیما وجود میکروارگانیسم در آنها آزمایش می‌شود؛ نظیر هیستولوژی، کشت و واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) و دسته دوم روش‌هایی که به طور غیرمستقیم حضور باکتری به وسیله سنجش یکی از فرآورده‌‌های متابولیکی باکتری نظیر آنزیم اوره آز و یا سنجش میزان پاسخ هومورال میزبان به عفونت، مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
در انتخاب آزمایش مناسب جهت تشخیص توجه به این نکته بسیار ضروری است که آیا بیمار قبل از آزمایش آندوسکوپی شده یا به وسیله آنتی‌بیوتیک‌ها بیسموت یا مهارکننده‌های پمپ پروتونی مورد درمان قرار گرفته است یا نه. هر کدام از این موارد تاثیر جدی در نتیجه آزمایش خواه داشت.
آزمایش تنفسی (UBT) حساسیت 98-90 درصد و ویژگی 90-85 درصد داشته که در آن اوره با کربن نشاندار 13 یا 14 از طریق خوراکی به بیمار داده می‌شود. اوره پس از تجزیه آنزیمی به وسیله اوره از میکروارگانیسم به آمونیاک و دی‌اکسید کربن تبدیل می‌شود که در آن کربن نشاندار از طریق ریه‌ها دفع و سپس میزان Co2 نشاندار بازدمی اندازه‌گیری می‌شود. از نظر هزینه، آزمایش تنفسی (UBT) به مراتب گران‌تر از آزمایش سرولوژی است.
روش‌های دقیق سرولوژی حساسیت 95-91 درصد و ویژگی 92-85 درصد می‌باشد و هزینه کمی برای انجام آزمایش لازم است. در آزمایش‌های سرولوژیک، تشخیص عفونت فعال امکان‌پذیر نیست، چرا که یک بیمار می‌تواند حتی پس از گذشت سه سال از بهبودی و ریشه‌کن شدن باکتری تیتر آنتی‌بادی بالایی علیه هلیکوباکتر پیلوری داشته باشد.
هر دو آزمایش سرولوژی و آزمایش تنفسی (UBT) از جمله روش‌های تشخیصی سریع و تقریبا ارزان‌قیمت و با سهولت استفاده برای مصرف‌کنندگان است. این دو آزمایش را می‌توان با یک بار مراجعه بیمار انجام داد.
اساس روش‌های تهاجمی که جهت تشخیص هلیکوباکترپیلوری به کار گرفته می‌شوند، مبتنی بر بیوپسی بافت معده از طریق آندوسکوپی است. قطعات بیوپسی که از مناطق مشکوک به دست آمده است، می‌تواند برای کنترل وجود باکتری، کشت داده شده یا برای مطالعات بافت‌شناسی و پاتولوژیک از آن برش تهیه شود و یا برای مشاهده میکروارگانیسم‌های احتمالی از آن تهیه و سپس در زیر میکروسکوپ مطالعه گردد. لازمه انجام این آزمایش، انجام عمل پرهزینه آندوسکوپی است.
امروزه سعی می‌شود جهت تشخیص هلیکوباکترپیلوری از روش‌های سریع، غیرتهاجمی و ارازن استفاده شود تا بتوان سیر ریشه‌کنی عفونت را بهتر از قبل پیگیری کرد.
چگونگی انتخاب روش تشخیص
در انتخاب روش تشخیص هلیکوباکترپیلوری در فرد مشکوک دقت آزمایش، قیمت و نیز مصرف احتمالی آنتی‌بیوتیک یا داروهای مهارکننده پمپ پروتونی و یا ترکیبات بیسموت توسط بیمار قبل از تشخیص بسیار مهم است. هچنین بروز تظاهرات بالینی خاص نیز می‌تواند در نتیجه آزمایش تاثیر جدی بگذارد.
برای خواندن بخش اول- آشنایی با هلیکوباکتر پیلوری- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- آشنایی با هلیکوباکتر پیلوری- اینجا کلیک کنید.
