تحریریه زندگی آنلاین- گروه سلامت
معده از اجزای داخلی بدن است که از اهمیت فراوانی برخوردار است.، این عضو عضلانی و حجیمی از لوله گوارش به شکل لوبیا است که از بالا به مری و از پایین به اولین دوازدهه یا اثنی عشر که قسمت ابتدایی روده باریک است متصل می‌شود.
معده همسایگان متعددی دارد و البته بسته به این‌که معده پر باشد یا خالی، این همسایگان تغییر می‌کنند. در بالای معده، پرده دیافراگم قرار دارد که به واسطه آن، معده از قلب و ریه جدا می‌شود.
در سمت چپ و بالایی معده هم طحال حضور دارد. در سمت راست فوقانی معده، کبد نشسته است. وقتی معده خالی است، کولون (روده بزرگ) عرضی نیز در بالای معده قرار می‌گیرد. سطح پشتی معده با قسمت بالای کلیه چپ، غدد فوق کلیوی و لوزالمعده مجاور است.
مواد ترشح‌شده به درون معده عبارت‌اند از: موسین (که با تشکیل لایه‌ای قلیایی از دیواره معده در برابر شیره اسیدی معده محافظت می‌کند)، اسید کلریدریک، فاکتور داخلی معده (که باعث جذب ویتامین B12 می‌شود)، چند آنزیم پروتئاز که به طور کلی پپسینوژن خوانده می‌شوند و باعث تجزیه پروتئین‌ها به اسید‌آمینه می‌شوند و گاسترین که باعث تحریک سلول‌ها برای ترشح اسید می‌شود.
به خاطر تولید اسید هیدروکلریک در معده محدودهpH آن بین 1 تا 4 است که بستگی به نوع جاندار، غذای درون معده، زمان آن در طول روز و مصرف دارو دارد. اسید معده توسط سلول‌های جداری معده ترشح می‌شود.
هورمون گاسترین، تحریک عصب پاراسمپاتیک (استیل کولین) و هیستامین بر میزان ترشح اسید مؤثر هستند. برخی از سلول‌های معده همچنین برای حفاظت از مخاط آن اسید را معکوس ترشح می‌کنند. فاکتور داخلی نیز در معده ترشح می‌شود و با اتصال به ویتامین B12 نقش مهمی در جذب این ویتامین دارد.
هضم غذا، که وظیفه اصلی معده است، به دو شکل مکانیکی و شیمیایی انجام می‌شود
هضم مکانیکی
هضم مکانیکی توسط عضلات معده و حرکات منظم و مستمر آن صورت می‌گیرد. حرکت این عضلات بعد از ورود غذا به معده آغاز می‌شود و بر دو نوع است:
حرکات دودی‌شکل و حرکات موضعی. حرکات دودی معده شبیه حرکات سایر قسمت‌های دستگاه گوارش است. غذا در طول لوله گوارش به وسیله توالی مداوم انقباضات عضلانی، یا همان حرکات دودی، به جلو رانده می‌شود.
برای راندن لقمه غذا به جلو، عضلاتی که در پشت توده غذایی قرار دارند منقبض می‌شوند، در حالی که عضلات جلوی توده غذایی، شل می‌شوند. عملکرد این لایه عضلانی غیر ارادی است و توسط دستگاه عصبی خودکار، هورمون‌ها و پیام‌های شیمیایی موضعی کنترل می‌شود.
اما حرکت موضعی در یک نقطه از معده آغاز و سپس به نقاط دیگر منتقل می‌شود. حرکات معده سبب ترشح شیره معده از دیواره‌ها و مخلوط شدن غذا با این شیره می‌شود و این یعنی هضم بهتر غذا. انقباضات دیواره معده، غذا را با آنزیم‌های گوارشی و اسیدکلریدریک مخلوط و آن را به یک توده نیمه‌مایع تبدیل می‌کند.
هضم شیمیایی
سه ماده مختلف توسط سلول‌های معده ترشح می‌شود که به هضم شیمیایی کمک می‌کند. اسید کلریدریکِ ترشح‌شده باعث می‌شود آنزیم پپسینوژن فعال و تبدیل به پپسین شود. پپسین هم به نوبه خود پروتئین‌ها را به اجزای کوچک‌تر تجزیه می‌کند.
در هر لیتر شیره معده حدود 2 گرم اسید کلریدریک و 1 گرم کلرورهای سدیم، پتاسیم و منیزیم، سولفات‌ها و فسفات‌های قلیایی خاکی وجود دارد. یکی از مواد آلی شیره معده، موسین است که از مخاط معده در برابر آنزیم‌ها محافظت می‌کند.
احتمال ایجاد زخم معده ناشی از اختـلال در ترشـح موسیـن یا غیر فعال شدن آن توسط آنزیم‌های موسیناز و لیزوزیم است. آنزیم پپسین از سلول‌های اصلی دیواره معده به صورت پپسینوژن غیر فعال ترشح می‌شود.
سلول‌های اصلی دیواره معده نیز آنزیم رنین را ترشح می‌کنند. این آنزیم در مجاورت یون کلسیم، روی شیر اثر می‌کند و موجب انعقاد آن می‌شود و آن را در اختیار پپسین قرار می‌دهد...
برای خواندن بخش دوم -معده را بیشتر بشناسیم- اینجا کلیک کنید.
