تشخیص استئوپروز (۲)

نحوه بررسی جواب سنجش تراکم استخوان

پس از انجام تراکم استخوان، به چند مورد باید توجه داشت.

BMD:

BONE Mineral Density  بر حسب گرم بر سانتی‌متر مربع ذکر می‌شود، به طور کلی BMD مشخص کننده میزان تراکم استخوان است که جرم استخوانی را نشان می‌دهد. در بررسی دانسیتومتری دو عدد دیگر نیز باید مورد توجه قرار گیرد، که شامل (Tscore) و (Zscore) است.

Tscore:

نشان دهنده تراکم استخوان فرد مورد مطالعه در مقایسه با افراد نرمال است.

Zscore:

تراکم استخوان فرد مطالعه با افراد هم سن و همجنس خودش است.موردی که در برخورد با تراکم استخوان نیاز داریم، عدد (Tscore) است.

نحوه بررسی بیمار با توجه به Tscore

برای تشخیص پوکی استخوان سه عدد مشخص شده است که نماینگر تقسیم‌بندی استاندارد است.

Tscore: (1-) تا صفر) که طبیعی تلقی می‌شود. یعنی اگر (Tscore) فرد مورد مطالعه بین صفر تا منهای یک باشد، تراکم استخوان وی طبیعی تلقی می‌شود.

Tscore: (5/2-) تا (1-) استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) محسوب می‌شود.Tscore کمتر از (2/5-) (از 2/6- به بعد) پوکی استخوان نامیده می‌شود.اگر فردی علاوه بر پوکی استخوان دارای شکستگی، در هر عضوی باشد، «استئوپروز شدید» (Severe osteoprosis) نامیده می‌شود.در خواندن جواب سنجش تراکم استخوان باید به عدد دیگری هم توجه کرد، که (Fracture Risk) است که حتما باید گزارش شود.

فاکتور خطر شکستگی در تصمیم‌گیری پزشک برای درمان بیمار اهمیت دارد، پزشک باید درمانی را توصیه کند که باعث کاهش خطر شکستگی شود. گاهی اوقات پزشک قادر به تغییر زیاد تراکم استخوان نیست، ولی با درمان مناسب می‌توان در جهت کاهش خطر شکستگی اقدام نمود، این مسأله از اهمیت زیادی برخوردار است.

البته ممکن است این عدد تناسب زیادی با تراکم استخوان نداشته باشد. گاه ممکن است تراکم استخوان (1- ) باشد ولی خطر شکستگی ستون فقرات (2/2) باشد، ولی اگر همین عدد (1-) به (2-) برسد، خطر شکستگی پنج برابر افزایش می‌یابد. و وقتی این عدد به (3-) برسد، خطر شکستگی به یازده برابر می‌‌رسد.

آیا سنجش تراکم استخوان برای همه افراد ضرورت دارد؟

واقعیت این است که ضرورتی برای سنجش تراکم استخوان در همه افراد وجود ندارد، زیرا هزینه بالایی را در بر دارد. بنابراین سازمان استئوپروز جهانی راهکارهایی را جهت سنجش پوکی استخوان ارائه نموده است.

 تمامی خانم‌های منوپوز و زیر 65 سالگی که دارای یکی از فاکتورهای خطر شکستگی استخوان مانند زمینه ژنتیکی، بیماری زمینه‌ای، لاغری و ... باشد، باید حتما تراکم استخوان را انجام دهند.

 همه خانم‌های 65 سال و بالاتر، حتی اگر فاکتور خطری نداشته باشند، باید سنجش تراکم استخوان انجام دهند.

نکته 1- در خانمی که دارای یکی از فاکتورهای خطر پوکی استخوان باشد و یا دچار منوپوز زودرس شده باشد، بنابر تصمیم پزشک باید سنجش تراکم استخوان انجام دهد. در افرادی که تراکم استخوان طبیعی باشد. تکرار سنجش زودتر از 2 سال، لزومی ندارد.

نکته 2- در بیمارانی که درمان استئوپروز را انجام می‌دهیم، بسته به وضعیت بیمار، سنجش تراکم استخوان هر یک سال تا یک سال نیم، توصیه می‌شود، تا برای ادامه درمان مناسب، تصمیم‌گیری بهتر‌ی انجام گیرد.

 خانم‌هایی که به هر علتی، تحت درمان استئوپروز قرار می‌گیرند و دارای پوکی استخوان ثابت شده هستند، حتما بایستی دارای یک تراکم استخوان پایه بوده و برای ارزیابی درمان هر یک سال و نیم تا دو سال یکبار سنجش تراکم استخوان را تکرار کنند.  در خانم‌هایی که تحت هورمون‌تراپی قرار می‌گیرند و استروژن دریافت می‌کنند، باید تراکم استخوان انجام گیرد.

 افرادی که روزانه بیش از 7/5 میلی‌گرم پردنیزولون دریافت می‌کنند. بایستی حتما از نظر پوکی استخوان مورد بررسی قرار گیرند.

 افرادی که دارای یکی از بیماری‌های زمینه‌ای، خصوصا هیپرپاراتیروئیدی هستند، حتما بایستی سنجش تراکم استخوان انجام گیرد.

برای خواندن بخش اول- تشخیص استئوپروز- اینجا کلیک کنید.