تک یافته‌ها
تک یاخته‌ها، ارگانیزم‌های میکروسکوپی هستند که می‌توانند به صورت آزاد و یا به صورت انگل در طبیعت زندگی کنند. آنها در بدن انسان تکثیر شده و عفونت‌های شدیدی را بوجود می‌آورند.
نقل و انتقال تک یافته‌ها که در روده انسان زندگی می‌کند به افراد دیگر از طریق مدفوعی- دهانی صورت می‌گیرد (مثلاً از طریق غذا یا آب آلوده) تک یاخته‌های که در خون یا بافت انسان‌ها زندگی می‌کند از طریق یک حامل به میزبان دیگری منتقل می‌شوند (مثلاً از طریق نیش حشرات).
کرم‌ها
کرم‌ها ارگانیزم‌های چندسلولی و بزرگی هستند که حتی با چشم عادی (بدون میکروسکوپ) نیز دیده می‌شوند. همانند تک‌یافته‌ها، کرم‌ها نیز به صورت آزادانه و یا به صورت انگل در طبیعت یافت می‌شوند.
3 گروه اصلی کرم‌ها: کرم‌های پهن کرم‌های برگی شکل کرم‌های گرد
عفونت‌های انگلی
عفونت‌های انگلی هم در نواحی گرمسیری و هم در نواحی سردسیری باعث بروز بیماری‌های مختلفی می‌شوند. از این میان، مالاریا از دیگر عفونت‌های انگلی خطرناک‌تر است و سالانه حدود 1 میلیون نفر در سرتاسر دنیا جان خود را در اثر مالاریا از دست می‌دهند. بطوری که کودکان بیشترین آمار کشته شدگان را به خود اختصاص داده‌اند.
حیوانات
گربه‌ها، سگ‌ها و سایر حیوانات خانگی نیز می‌توانند ناقل انگل‌ها به انسان باشند و رعایت بهداشت فردی و عمومی می‌تواند این خطر را به حداقل برساند. بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان زئونوز (Zoonose) نام دارند. بیماری‌های زونوتیک که از طریق انگل‌ها به وجود می‌آیند علائم جدی و شدیدتری دارند و سبب ایجاد اسهال، درد شدید عضلانی، تب و بسیاری از علایم می‌شوند.
اگر حیوانات اهلی به انگل مبتلا شده باشند، مصرف محصولات آنها باعث سرایت بیماری‌شان به انسان می‌شود. انگل‌هایی مثل کریپتوسپوریدیوم و تریشینلا از جمله این انگل‌ها هستند.
معمولاً گوشت پخته نشده خوک باعث انتقال انگل تریشینلا به انسان می‌شود. بر خلاف تصور عموم در اکثر بیماری‌های انگلی، خود انگل وارد بدن نمی‌شود بلکه تخم کرم و یا کیست انگل منتقل می‌شود. سپس تخم یا کیست انگل وارد دستگاه گوارش بدن ما شده و یا در آنجا و یا در دیگر ارگان‌ها بالغ شده و ایجاد بیماری می‌کنند.
روش‌های تشخیصی انگل‌ها
1-روش لام مستقیم: بهترین و سریعترین روش مشاهده تخم کرم‌ها، تروفوزوئیت و کیست تک یاخته‌ها است. در این روش از بیمار نمونه گیری شده و زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شود. گاهی برای کنتراست بهتر می‌توان نمونه را با لوگل رنگ آمیزی نمود. 2- روش شناورسازی 3- روش کشت 4- روش‌های ایمنی
علایم و نشانه‌های وجود انگل
آبریزش از دهان به ویژه به هنگام خواب. لب‌های بیمار در شب‌ها، تر و رطوبتی و در روزها خشک است؛ به نحوی که بیمار ممکن است با زبان خود لب‌هایش را به تناوب‌تر کند. اختلالات عصبی از جمله پرخاشگری و عصبانیت یا حالات شبیه به افسردگی. سایش دندان‌ها بر روی هم(دندان قروچّه)، به ویژه در هنگام خواب.
خمیازه کشیدن، حرف زدن و یا فریاد کشیدن در خواب. حالت تهوع به ویژه به هنگام غذا خوردن. بعضی بیماران اشتهای بسیار کمی دارند و بعضی به عکس پرخور می‌شوند. دسته دوّم معمولا گرسنگی زودرس و مکرر دارند. لاغری بدون دلیل حتی علیرغم پرخوری ظاهری.
تشنگی و عطش بدون دلیل. دردهای مبهم شکمی. وجود عرق سرد و بدبو. سیاهی متغیر و کم و زیاد شونده دور چشم. خارش مقعد: این علامت معمولا ویژه کرم‌های مقعدی ریز(اکسیور) است. گاهی به دلیل تغذیه انگل از مواد غذایی موجود در روده، بیمار مبتلا به کم خونی می‌شود. علامت‌هایی مثل اسهال غیرقابل توجیه و مزمن و یا دفع سریع مواد غذایی از دستگاه گوارش بعد از تغذیه هم می‌توانند ناشی از وجود انگل‌های گوارشی باشند.
درمان بیماری‌های انگلی
بهترین زمان مصرف داروهای ضدانگل، در وقت خالی بودن شکم است. اگر در کنار استفاده از داروهای ضدانگل، داروهای مسهل هم به بیمار داده شود اثر درمان بسیار بیشتر خواهد شد. بسیاری از داروهای ضدانگل، می‌توانند اثرات نامطلوبی روی جنین داشته باشند.
لذا مادران باردار باید حتما با مشورت پزشک باتجربه نسبت به استفاده از این داروها اقدام کنند. درمان انگل باید تا مدّتی پس از رفع علایم بالینی ادامه پیدا کند تا تخم‌های انگل موجود در دستگاه گوارش نیز نابود و دفع شوند. به نظر می‌رسد سه هفته، زمان مناسبی برای اکثر انگل‌هاست.
بهتر است که درمان انگل در هر خانواده به صورت دسته جمعی انجام شود و کسانی نیز که فاقد علامت هستند، مدّتی از داروهای ضدانگل استفاده کنند.
نکات بهداشتی که در کم شدن میزان ابتلا به انگل‌ها موثرند:
پرهیز از مصرف غذاهای بلغم‌زا و رطوبتی به ویژه در طول دوره درمان. رعایت بهداشت فردی از جمله شستشوی دست‌ها به ویژه پس از استفاده از توالت. عدم استفاده از غذاهای ناسالم خارج از خانه. ضدعفونی کردن مناسب سبزی‌ها. استفاده از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی.
برای خواندن بخش اول- انگل‌های بیماری‌زا و انواع آنها- اینجا کلیک کنید.
