آیت الله سیدمحمود طالقانی در سال 1289 هجری شمسی در گلیرد طالقان به دنیا آمد. پدرش ابوالحسن علایی طالقانی فردی مومن و دیندار بود که نخستین استاد وی در فراگیری علوم دینی به شمار می آمد. طالقانی پس از گذراندن دروس مقدماتی در مدارس رضویه و فیضیه قم تا سال 1317 تحصیل را تا درجه اجتهاد ادامه داد. طالقانی در سال 1318 با انتشار اطلاعیه ای در اعتراض به سیاست های رضا شاه درباره کشف حجاب فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد، به دلیل همین اقدام زندانی شد و پس از آن چند بار دیگر نیز به دلیل اعتراضاتش به رژیم به زندان محکوم شد.
وی پس از شهریور 1320 با تاسیس کانون اسلام به تفسیر قرآن برای عموم مردم پرداخت تا جایی که گروه های مختلف دانشجویی برای شرکت در این جلسه ها شرکت می کردند. این چنین بود که وی با تشکیل این کانون عملاً به طور رسمی مبارزه خود را علیه رژیم طاغوت آغاز کرد. پس از کودتای 28 مرداد 1332 مرحوم طالقانی به مبارزات خود علیه رژیم ادامه داد تا اینکه ساواک وی را به جرم مخفی کردن نواب صفوی در خانه اش دستگیر کرد و بار دیگر به زندان انداخت اما این زندان کوتاه و موقتی بود و طالقانی به زودی آزاد و فعالیت دوباره را آغاز کرد. آیت الله طالقانی در سال 1338 به همراه میرزا خلیل کمره ای در کنفرانس بیت المقدس شرکت کرد و از طرف آیت الله بروجردی برای رساندن پیام ایشان به شیخ شلتوت راهی مصر شد. طالقانی در جریان نهضت ملی نفت مبارزات فراوانی داشت و نقش موثری در آن ایفا کرد. وی در تهران با روحانیون مدافع نهضت ملی و چهره هایی مانند مهدی بازرگان و سحابی همراهی کرد و در سال 1340 به جمع بنیانگذاران نهضت آزادی ایران پیوست.
آیت الله طالقانی به دنبال مبارزات و فعالیت های سیاسی در سال 1341 همراه با اعضای نهضت آزادی برای مدتی به زندان رفت و بار دیگر در سال 42 پس از قیام 15 خرداد دستگیر و به 10 سال زندان محکوم شد که البته در سال 1346 به دنبال عفو عمومی آزاد شد. مسجد هدایت در طول سال های 40 و 41 محل حضور صدها بلکه هزاران نفر از مشتاقان نهضت اسلامی بود، از این رو سخنرانی های آیت الله طالقانی همواره مورد استقبال مردم و جوانان بود.
آیت الله طالقانی که از سوی امام و انقلابیون به عنوان ابوذر انقلاب نامیده می شد، در نخستین ساعات سحرگاه نوزدهم شهریور سال 1358 پس از سال ها تلاش خستگی ناپذیر، فعالیت سیاسی و مبارزه با رژیم پهلوی در اثر سکته قلبی دارفانی را وداع گفت و به دیدار معبودش شتافت. پیکر آیت الله طالقانی همان روز در میان اندوه هزاران نفر از مردم تهران تشییع و طی مراسمی باشکوه در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.
براساس داده های سایت موسسه خانه کتاب، از زمان زندگانی آیت الله طالقانی تا شهریورماه سال 1394، 88 عنوان کتاب درباره آیت الله محمود طالقانی یا به قلم خود او منتشر شده که از این مجموعه 60 اثر چاپ نخست و 28 عنوان کتاب چاپ مجدد است. 88 عنوان اثر این حوزه نیز تالیفی است. ناشران تهرانی 76 عنوان و ناشران شهرستانی 12 عنوان کتاب در این زمینه منتشر کرده اند.
8 عنوان کتاب نیز در حوزه کودک و نوجوان به چاپ رسیده است. با نگاهی به مجموعه آثار منتشر شده می توان دریافت که کمترین آثار در دهه 60 یعنی زمانی که کمترین فاصله زمانی را با مرگ ایشان داشته منتشر شده است. این در حالی است که در دهه 80 و به ویژه 90 آثار بسیار بیشتری درباره شخصیت و اندیشه های مرحوم طالقانی به چاپ رسیده است.
نکته قابل ذکر دیگر، کمبود پرداخت عمیق به اندیشه ها و آثار وی است و بیشتر آثار منتشر شده درباره ایشان صرفاً زندگی نامه بوده و درباره آثار وی نیز کمتر نقد و یا شرحی نوشته شده است. در ادامه این گزارش گزیده ای از کتاب های منتشر شده با کلید واژه آیت الله طالقانی آمده است.
- پیک آفتاب: کارنامه و اندیشه نامه آیت الله سیدمحمود طالقانی
محمد اسفندیاری - شرکت سهامی انتشار - 692 صفحه - رقعی (گالینگور) - چاپ 1 سال 1393 - 1000 نسخه - 350000 ریال
- رساله ای در باب حکومت: طالقانی نظریه پرداز دموکراسی شورایی در جمهوری اسلامی ایران
محمد بسته نگار - صمدیه - 108 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1393 - 500 نسخه - 50000 ریال
- سید محمود طالقانی: نگاهی به زندگی و زمانه مرحوم آیت الله طالقانی
مینا چوپانی - میراث اهل قلم - 96 صفحه - پالتویی (شومیز) - چاپ 1 سال 1393 - 3000 نسخه - 26000 ریال
- چشمه ی جاری: درباره ی مسجد هدایت
سیدحسین یحیوی - کتاب قاف - 80 صفحه - جیبی (شومیز) - چاپ 1 سال 1392 - 1500 نسخه - 45000 ریال
- آیت الله طالقانی و گروه های سیاسی
علی کردی - مرکز اسناد انقلاب اسلامی - 296 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1392 - 1500 نسخه - 75000 ریال
- خاطرات مستند سیدهادی خسروشاهی درباره: آیت الله سیدمحمود طالقانی
سیدهادی خسروشاهی - کلبه شروق - 232 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1392 - 1000 نسخه - 50000 ریال
- سیدمحمود طالقانی: زندگی و شیوه قرآنی
ابوالفضل خوش منش - صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (سروش) - 300 صفحه - وزیری (گالینگور) - چاپ 1 سال 1392 - 140000 ریال
- آیت الله طالقانی
علی اصغر جعفریان - موسسه فرهنگی مدرسه برهان - 120 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 7 سال 1391 - 3100 نسخه - 31000 ریال
- روزی مردی برخاست: زندگی نامه ی داستانی حضرت آیت الله طالقانی
محمدرضا محمدی پاشاک - ویراستار: احمد بروجردی - شرکت انتشارات سوره مهر - 224 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 14 سال 1390 - 3000 نسخه - 35000 ریال
- تک درختی در کویر: روایتی داستانی از زندگی آیت الله سیدمحمود طالقانی
زهرا حیدری - ویراستار: محمدمهدی عقابی - سوره مهر - 136 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 3 سال 1390 - 2500 نسخه - 25000 ریال
- ابوذر انقلاب (سیری در زندگی و مبارزات آیت الله سیدمحمود طالقانی)
سعیده محتشمی پور - مرکز اسناد انقلاب اسلامی - 240 صفحه - پالتویی (شومیز) - چاپ 2 سال 1390 - 3000 نسخه - 27000 ریال
- آیت الله طالقانی و تفسیر پرتوی از قرآن
سیدمحمدمهدی جعفری - زیرنظر: اکبر ثقفیان - زیرنظر: علی اوجبی - خانه کتاب - 242 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 2 سال 1390 - 3000 نسخه - 48000 ریال
- مجموعه آثار (2): آیت الله سید محمود طالقانی (ره)
به اهتمام: موسی فقیه حقانی - موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران- شهرداری تهران- معاونت امور اجتماعی - 632 صفحه - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1390 - 5000 نسخه - 60000 ریال
- مجموعه آثار (1): آیت الله سیدمحمود طالقانی
به اهتمام: سیدهادی خسروشاهی - موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران- شهرداری تهران- معاونت امور اجتماعی و فرهنگی - 424 صفحه - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1390 - 5000 نسخه - 60000 ریال
- ابوذر انقلاب (سیری در زندگی و مبارزات آیت الله سیدمحمود طالقانی)
سعیده محتشمی پور - مرکز اسناد انقلاب اسلامی - 240 صفحه - پالتویی (شومیز) - چاپ 1 سال 1390 - 2500 نسخه - 22000 ریال
- طالقانی و دگرگونی تاریخ: پژوهشی در اسناد و اندیشه ها
سیدمحمدحسین میرابوالقاسمی - شرکت انتشارات قلم - 674 صفحه - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1389 - 1500 نسخه - 127000 ریال
- مجموعه مقالات همایش بررسی اندیشه های قرآنی و اقتصادی آیت الله سید محمود طالقانی
تهیه کننده: مرکز مطالعات قرآن - تهیه کننده: مرکز مطالعات اقتصادی دانشگاه مفید - دانشگاه علوم انسانی مفید - 434 صفحه - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1389 - 1000 نسخه - 55000 ریال
- آیت الله طالقانی
علی اصغر جعفریان - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی- انتشارات مدرسه - 120 صفحه - پالتویی (شومیز) - چاپ 6 سال 1389 - 1650 نسخه - 16000 ریال
- زندگینامه سیاسی آیت الله طالقانی
علیرضا ملائی توانی - ویراستار: لاله خاکپور - نشر نی - 496 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 2 سال 1389 - 1000 نسخه - 68000 ریال
- زندگی و مبارزات آیت الله طالقانی
تدوین: حشمت الله عزیزی - مرکز اسناد انقلاب اسلامی - 336 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1388 - 2000 نسخه - 30000 ریال
- طالقانی از نگاهی دیگر
اسدالله بادامچیان - مریم قاسم زاده - اندیشه ناب - 256 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1388 - 3000 نسخه - 37000 ریال
- زندگینامه سیاسی آیت الله طالقانی
علیرضا ملائی توانی - ویراستار: لاله خاکپور - نشر نی - 496 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1388 - 1100 نسخه - 68000 ریال
- آیت الله طالقانی
فاطمه طالقانی نژاد - فانوس دانش - 60 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1388 - 1200 نسخه - 10000 ریال
- تاریخ شفاهی مسجد هدایت
تدوین: جلیل امجدی - مرکز اسناد انقلاب اسلامی - 324 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 2 سال 1387 - 2000 نسخه - 25000 ریال
- طالقانی فریادی در سکوت: سیری کوتاه: در زندگی و اندیشه های بلند آیه الله طالقانی
سیدمحمدحسین میرابوالقاسمی - مقدمه: سیدمحمدمهدی جعفری - شرکت سهامی انتشار - 746 صفحه - (در2جلد ) - جلد 1 - وزیری (گالینگور) - چاپ 2 سال 1387 - 1500 نسخه - 275000 ریال
- آیت الله سیدمحمود طالقانی به روایت اسناد
تدوین: سلیمان حیدری - مرکز اسناد انقلاب اسلامی - 280 صفحه - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1386 - 2000 نسخه - 20000 ریال
- زندگی نامه- اندیشه ها و مبارزات آیت الله سیدمحمود طالقانی
تهیه کننده: گروه پژوهش های تاریخی شرکت انتشارات قلم - قلم - 100 صفحه - پالتویی (شومیز) - چاپ 2 سال 1385 - 1000 نسخه - 6500 ریال
- طالقانی سرود
محمدعلی صالحی - قاضی - 128 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1385 - 2000 نسخه - 12000 ریال
- آیت الله طالقانی ابوذر امام
علی محمدی - ویراستار: مهدی محدثی - نورالسجاد - 112 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1384 - 1500 نسخه - 6000 ریال
- روش ها و آرای قرآنی طالقانی
علی خوشگواری - قلم - 208 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1384 - 1100 نسخه - 20000 ریال
- بررسی تفسیر پرتوی از قرآن
گردآورنده: حسینعلی طاهری - زیرنظر: محمد سمیعی - صبح صادق - 86 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1384 - 2200 نسخه - 9000 ریال
- آیه ی رحمت: گفتارها و سروده هایی درباره ی مجاهد مصلح آیت الله سیدمحمود طالقانی
گردآورنده: سیدجواد میرسلیمی - ویراستار: محمد لامعی - رامند - 400 صفحه - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1384 - 4000 نسخه - 35000 ریال
- پیک آفتاب: پژوهشی در کارنامه زندگی و فکری آیت الله سیدمحمود طالقانی
محمد اسفندیاری - صحیفه خرد - 560 صفحه - وزیری (سلفون) - چاپ 1 سال 1383 - 2000 نسخه - 45000 ریال
- آیت الله سیدمحمود طالقانی
- مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات - 716 صفحه - (در3جلد ) - جلد 3 - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1382 - 3000 نسخه - 35000 ریال
- آیت الله سیدمحمود طالقانی
مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات - 740 صفحه - (در3جلد ) - جلد 2 - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1382 - 3000 نسخه - 37000 ریال
- زندگی نامه- اندیشه ها و مبارزات آیت الله سیدمحمود طالقانی
تهیه کننده: گروه پژوهش های تاریخی شرکت انتشارات قلم - قلم - 100 صفحه - پالتویی (شومیز) - چاپ 1 سال 1382 - 2000 نسخه - 5500 ریال
- آیت الله طالقانی
علی اصغر جعفریان - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی- انتشارات مدرسه - 120 صفحه - پالتویی (شومیز) - چاپ 1 سال 1382 - 5000 نسخه - 5500 ریال
- طالقانی فریادی در سکوت: سیری کوتاه: در زندگی و اندیشه های بلند آیه الله طالقانی
سیدمحمدحسین میرابوالقاسمی - مقدمه: سیدمحمدمهدی جعفری - شرکت سهامی انتشار - 940 صفحه - (در2جلد ) - جلد 2 - وزیری (گالینگور) - چاپ 1 سال 1382 - 1500 نسخه
- طالقانی فریادی در سکوت: سیری کوتاه: در زندگی و اندیشه های بلند آیه الله طالقانی
سیدمحمدحسین میرابوالقاسمی - مقدمه: سیدمحمدمهدی جعفری - شرکت سهامی انتشار - 742 صفحه - (در2جلد ) - جلد 1 - وزیری (گالینگور) - چاپ 1 سال 1382 - 1500 نسخه
- آیت الله سیدمحمود طالقانی
مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات - 608 صفحه - جلد 1 - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1381 - 3000 نسخه - 25000 ریال
- شورا و آزادی: بحثی در اندیشه سیاسی آیت الله طالقانی
علی شیرخانی - ویراستار: محمود حاتمی - آفتاب سبا - 400 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1381 - 3000 نسخه - 22000 ریال
- مصدق از دیدگاه طالقانی: سخنرانی آیت ا000 طالقانی در احمدآباد به مناسبت سالروز درگذشت دکتر مصدق
مقدمه: محمد بسته نگار - قلم - 32 صفحه - رقعی (گلاسه) - چاپ 3 سال 1379 - 2000 نسخه - 1500 ریال
- راهی که نرفته ایم: مجموعه مقالات برگزیده از بیست سال نشریه پیام هاجر درباره آیت الله سید محمود طالقانی
تهیه و تنظیم: مهدی غنی - مجتمع فرهنگی آیت الله طالقانی - 432 صفحه - رقعی (شومیز) - چاپ 1 سال 1379 - 3000 نسخه - 13000 ریال
- حکایت هایی از زندگی آیه الله طالقانی
گردآورنده: شعبانعلی لامعی - قلم - 288 صفحه - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1376 - 5000 نسخه - 8500 ریال
- طالقانی به روایت تصویر
موسسه اسلامی زنان - سروش - 52 صفحه - وزیری - چاپ 1 سال 1364 - 5000 نسخه - 120 ریال
- بابا محمود: زبان گویای حق
عباس یزدی - بنیاد - 27 صفحه - چاپ 1 سال 1363
- تبیین رسالت برای قیام به قسط
سیدمحمود طالقانی - بنیاد فرهنگی آیه الله طالقانی- انتشار - 95 صفحه - چاپ 1 سال 1360
- طالقانی و تاریخ
بهرام افراسیابی - سعید دهقان - نیلوفر - 557 صفحه - چاپ 1 سال 1360 - 450 ریال
- محاکمات و خاطرات پدر طالقانی به قلم و خط خودشان
بهرام افراسیابی - جنبش - 156 صفحه - رقعی - چاپ 1 سال 1359 - 10000 نسخه - 200 ریال
- طالقانی پدر مجاهدین
انجمن های دانشجویان مسلمان دانشگاهها و مدارس عالی - 390 صفحه - رقعی - چاپ 1 سال 1359 - 20 ریال
- بحران کردستان
سیدمحمود طالقانی - ناس - 32 صفحه - چاپ 1 سال 1359
- بابا محمود زبان گویای حق
عباس یزدی - بنیاد - 27 صفحه - چاپ 2 سال 1359
- طالقانی سنگری که مستضعفین از آن بر امپریالیسم ارتجاع شوریدند
زمان - سید جمال- مستضعفین - 59 صفحه - رقعی - چاپ 2 سال 1359 - 50 ریال
- آینده بشریت ازنظرمکتب ما
سیدمحمود طالقانی - سید جمال - 72 صفحه - چاپ 1 سال 1359
- مجموعه دو سخنرانی آیت الله طالقانی
حزب جمهوری اسلامی - 43 صفحه - چاپ 1 سال 1359
- طالقانی و آرزوهای آرزومانده
حسن توانایان فرد - ستاره آزادی - 30 صفحه - چاپ 1 سال 1359
- طالقانی نیم قرن مقاومت
ارشاد (بنیاد شریعتی) - 19 صفحه - چاپ 1 سال 1359
- از تاریخ بیاموزیم
سیدمحمود طالقانی - بی نا - 61 صفحه - چاپ 1 سال 1359 - 35 ریال
- ابوذر زمان آیت الله طالقانی
عبدالامیر فولادزاده - اعلمی - 40 صفحه - چاپ 1 سال 1359
- از آزادی تا شهادت
رسا - چاپ 2 سال 1359
- توحید از نظر اسلام
سیدمحمود طالقانی - پیام آزادی - 52 صفحه - چاپ 1 سال 1358
- پدر طالقانی: بیوگرافی- زندگی انقلابی- راه و رحلت مجاهد کبیر. ..
پرویز صبری - بی نا - 83 صفحه - چاپ 1 سال 1358
- زندگی و مبارزات مجاهد نستوه آیت الله طالقانی
اسکندر دلدم - زیرنظر: مجید عطائی - بهروز - 171 صفحه - چاپ 1 سال 1358
- خطبه های نماز جمعه و عید فطر
سیدمحمود طالقانی - مجاهدین خلق ایران - 55 صفحه - رقعی - چاپ 1 سال 1358 - 40 ریال
- آخرین خطبه و شرح زندگی و مبارزات مجاهد کبیر آیت الله طالقانی
سیدمحمود طالقانی - دانشگاه اهواز- انجمن دانشجویان مسلمان - 23 صفحه - جیبی - چاپ 1 سال 1358 - 15 ریال
- سخنرانی تاریخی آیت الله طالقانی بر مزار دکتر مصدق
سیدمحمود طالقانی - فرزاد - 32 صفحه - وزیری (شومیز) - چاپ 1 سال 1358
- عالم خلقت از نظر قرآن - بضمیمه خاتمیت و اجتهاد زنده و تربیت از نظر قرآن و پدیده دین
سیدمحمود طالقانی - ناصر - 64 صفحه - چاپ 2 سال 1358
- شهادت و شورا: خطبه های نماز جمعه آیت الله طالقانی
محمود طالقانی - بنیاد فرهنگی طالقانی قلم - 68 صفحه - چاپ 2 سال 1358
- آینده بشریت از نظر مکتب ما: متن کامل سخنرانی محمود طالقانی در جشن شعبان
سیدمحمود طالقانی - دانشگاه فردوسی - 72 صفحه - چاپ 1 سال 1358