فاطمه مهدی پور
خواب بعدازظهر برای حافظه مفید است
پژوهش‌های متعددی نشان داده است که چرت بعدازظهر تأثیر مثبتی روی حافظه دارد. میپرسید چرا؟ به خاطر اینکه چرت کوتاه به ذهن انسان نظم بخشیده و به مغز استراحت میدهد. حافظه با تبادلات بین نرون‌ها (سلول‌های عصبی) ساخته میشود و در طول خواب این رابطه دوباره شکل میگیرد.
وقتی خود را از خواب نیمروزی محروم میکنید، سلول‌های عصبی اشباع میشوند و قابلیت‌های خود را از دست میدهند. ناسا پژوهش‌هایی انجام داده و با تجزیه و تحلیل اثرات چرت بعدازظهر روی حافظه، اثرات خواب نیمروزی را روی عملکرد بهتر حافظه به اثبات رسانده است. نتایج این پژوهش علمی حاکی از آن است قدرت ذهنی به یادسپاری و افرادی که بعدازظهر چرت کوتاهی میزنند، به میزان 34 درصد افزایش مییابد. در واقع چرت کوتاه حداقل نیم‌ساعته، بین ساعات 14 الی 16 بعدازظهر، برای «بازیابی و بازسازی توانمندیهای ذهنی» کافی است.
تأثیر چرت بعدازظهر روی آلزایمر
پژوهشگران با مشاهده تأثیرات مثبت خواب نیمروزی روی بهبود حافظه، به دنبال بررسی تأثیرات آن در مقابله با بیماری آلزایمر برآمدند و به این نتیجه رسیدند که خواب کوتاه با آلزایمر مقابله میکند. دکتر دی دیه کوژی در این رابطه میگوید: «خواب نیمروزی فرایند به خاطر سپردن را بهبود میبخشد و باعث میشود نرون‌ها با نظم بیشتری کارهای خود را انجام دهند؛
از این‌رو تأثیر خوبی در مقابله با آلزایمر دارد» همچنین، خواب نیمروزی با محافظت از نرون‌ها، سرعت «پیشرفت بیماری» را کند میسازد. تأثیر خواب بعدازظهر روی بیماری آلزایمر همچنان موضوع پژوهش‌های علمی است. نتیجه مطالعات گوناگون نشان میدهد که بین کیفیت خواب و بیماری آلزایمر رابطه‌ای وجود دارد.
براساس پژوهشی که در سال 2000 روی 337 بیمار مبتلا به آلزایمر در ژاپن انجام گرفت، خواب کوتاه‌مدت (کمتر از نیم‌ساعت) تأثیرات پیشگیرانه روی این بیماری دارد (برعکس، چرت‌های طولانی مدت میتواند احتمال ابتلا به آلزایمر و علائم آن را افزایش دهد). البته در این مورد پژوهش‌های بیشتر و گسترده‌تری باید انجام شود.
خواب بعدازظهر به هضم غذا کمک میکند
خوابیدن بعد از صرف ناهار باعث میشود که بدن صرفاً روی عملکرد دستگاه گوارش متمرکز شود. به همین دلیل است که بعد از غذا بدن تحریک میشود و ما به ناگاه احساس خواب‌آلودگی میکنیم. دکتر دیدیه کوژی میگوید: «بدن برای هضم بهتر غذا نیاز به خواب دارد و موادی به نام نروهورمون ترشح میکند که نیاز به خواب را تشدید میکند».
به طور طبیعی بدن ما بعد از صرف غذا فعالیت‌های دیگر خود را رها میکند تا انرژی خود را روی هضم غذا متمرکز سازد. به این ترتیب چرت زدن بهترین کمک برای هضم غذاست. البته توجه داشته باشید که بلافاصله بعد از صرف غذا نخوابید. بهترین زمان برای خواب نیمروزی 15 دقیقه بعد از خوردن ناهار است و کمتر از نیم ساعت خواب برای داشتن گوارشی مطلوب و کسب انرژی دوباره جهت انجام کارها کافی است.
خواب بعدازظهر برای قلب مفید است
یک پژوهش آمریکایی که در سال 2000 روی نزدیک به 1000 نفر انجام گرفت، نشان داده است احتمال ابتلا به مشکلات قلبی عروقی در افرادی که بعدازظهر میخوابند جدیتر است. اما دکتر دیدیه کوژی توضیحاتی ارائه میدهد که مشخص میکند در این پژوهش افرادی که دچار آپنه خواب بوده‌اند، به حساب نیامده‌اند.
مبتلایان به این بیماری 5 الی 7 برابر بیشتر از سایرین در معرض بیماریهای قلبی- عروقی قرار دارند. پژوهشگران متوجه شدند اگر تعداد افرادی را که دچار آپنه خواب و مستعد بیماریهای قلبی- عروقی بوده‌اند نادیده بگیرند، خواب نیمروزی به استراحت فیزیکی بدن کمک میکند و تأثیر مثبتی روی سلامت بقیه افرادی که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، داشته است.
خواب بعدازظهر باعث خوش‌خلقی میشود
خواب نیمروزی با آرامشی که به مغز و بدن میدهد، تأثیر خوبی روی خلق و خوی افراد میگذارد. زمانی که انسان خسته است، بداخلاق، کم‌طاقت و عصبی میشود؛ اما چرت کوتاه در طول روز باتریها را شارژ میکند و باعث میشود که فرد قبراق و سرحال به فعالیت روزانه خود ادامه دهد. دکتر دیدیه کوژی میگوید: «بدن در طول شب کاملاً شارژ میشود؛ پس برای اینکه در طول روز نیز سرحال باشید، کمی بخوابید»! سعی کنید بین ساعت 1 تا 4 بعدازظهر استراحت کوتاهی داشته باشید تا سرحال، پر انرژی و خوش‌اخلاق روز را به شب برسانید.
چگونه بخوابیم؟
دکتر دیدیه کوژی میگوید: «نحوه خوابیدن افراد متفاوت است. برخی در وضعیت‌های ناراحت یا مکان‌های پر سر و صدا به راحتی میخوابند؛ اما بهتر است جای راحتی را برای خواب انتخاب کنید. اگر برایتان امکان دارد، دراز بکشید، کفش‌هایتان را در آورید، کمربندتان را باز کنید و راحت باشید! در حد امکان اتاق، کم‌نور و دور از هیاهو باشد». البته همه چیز به انتخاب و راحتی افراد بستگی دارد. برخی به تشک راحت نیاز دارند و برخی دیگر به یک صندلی هم اکتفا میکنند.
آیا لازم است هر روز بعدازظهر بخوابیم؟
به عقیده دکتر کوژی افراد میتوانند بسته به فشار کاری و خستگی روزانه، بعدازظهر چرت کوتاهی بزنند؛ اما توجه داشته باشید اگر در طول روز خسته نشده‌اید، خواب نیمروزی بیهوده خواهد بود و ممکن است در خواب شبانه‌تان اختلال ایجاد کند. برای افراد شاغل اغلب بسیار دشوار است که در محل کار بخوابند. در این صورت تا جایی که امکان دارد از بقیه فاصله بگیرید و در محلی آرام اندکی استراحت کنید.
آیا همه به خواب نیمروزی احتیاج دارند؟
دکتر کوژی در جواب این سؤال میگوید: «تاکنون خلاف این امر ثابت نشده است. خواب تنها مختص انسان نیست؛ کرم خاکی، مگس و تمام موجودات زنده میخوابند. خواب عملکردی برای احیا و بازسازی توان فیزیکی و روحی است که نیروی از دست رفته در مدت بیداری را ترمیم میکند.» البته برخی افراد نیاز چندانی به خواب احساس نمیکنند و برعکس برخی دیگر حقیقتاً به خواب بیشتری نیاز دارند. در واقع، ساعت درون ما نیاز و مدت خواب را تعیین میکند. با این حال در همه موارد خواب برای بدن لازم است.