سید وهاب‌الدین رضوانی؛ کارشناس ارشد تغذیه
بالای 50 سال با متوسط ضربان قلب 80 ضربه در دقیقه (که سرعت متوسط قلب است) ضربان قلب برابر 2/1 بیلیون می‌شود.
جالب است که قلب‌مان با افزایش سن تغییر می‌کند. هر چقدر سن بالا می‌رود، قلب سازگارتر می‌شود.
این سازگاری قلب را در معرض بیماری و دیگر مشکلات قرار می‌دهد.
حداکثر مقدار سرعت قلب، انقباض ماهیچه قلب (توانایی فیبرهای ماهیچه قلب برای انقباض) و مقدار خونی که از قلب به سمت بدن می‌آید (که حجم ضربه‌ای نامیده می‌شود)، با افزایش سن کاهش می‌یابد.
در کل: بدون برنامه‌های پیشگیرانه، با افزایش سن، قلب شما به سادگی نمی‌تواند در آینده خوب عمل کند.
در اینجا آمارهایی وجود دارد
- 40 درصد مرگ و میر افراد 65 تا 74 ساله، ناشی از بیماری‌های قلبی است. برای کسانی که بالای هشتاد سال هستند، این آمار به 60 درصد می‌رسد.
- در دهه بیست زندگی، حداکثر سرعت قلب همراه با بکارگیری توان بین 180 تا 200 ضربان در هر دقیقه است. در هشتاد سالگی این مقدار به 145 ضربه می‌رسد.
- در سن بیست سالگی قلب می‌تواند 3/5 تا 4 برابر ظرفیت استراحتی قلب خون را پمپ کند، اما در هشتاد سالگی این مقدار به 2 برابر ظرفیت، کاهش می‌یابد.
شما می‌توانید به وسیله ورزش، کنترل فشار خون، کاهش استرس عاطفی و رژیم غذایی، با بسیاری از این تغییرات مقابله کنید یا آنها را کاهش دهید.
بالا بردن توان کاری قلب یکی ازعوامل اصلی ادامه ورزش یا شروع ورزش بعد از چهل‌سالگی است.
هنگامی که فشار خون افزایش می‌یابد، قلب با پمپ کردن سخت‌تر سازگار می‌شود. به دلیل اینکه با افزایش سن، سرخرگ‌ها (رگ‌هایی که خون حاوی اکسیژن را از قلب دریافت می‌کنند و به بدن می‌رسانند) سفت‌تر می‌شوند و قابلیت انعطاف‌شان کاهش می‌یابد.
این سفت‌تر شدن و کاهش انعطاف‌پذیری، فشار خون را افزایش می‌دهد. پژوهشگران مشاهده کردند که دیواره بطن چپ قلب با افزایش سن ضخیم‌تر می‌شود.
در این حالت، با وجود مقاومت سرخرگ‌های انعطاف‌ناپذیر، قلب با قدرت بیشتری خون را پمپ می‌کند.
با وجود این سازگاری‌ها، قلب در معرض آسیب بیشتری قرار می‌گیرد. سرخرگ‌ها کم‌توان‌تر می‌شوند و نمی‌توانند مقدار خونی را که از طریق آنها پمپ می‌شود، تغییر دهند.
به همین دلیل فشار خون افراد مسن ممکن است بیشتر از افراد جوان باشد.
با افزایش سن، توانایی قلب برای پاسخ سریع به پیام‌های شیمیایی که از مغز می‌آید، کاهش می‌یابد؛ در نتیجه بدن قادر نخواهد بود که به مدت طولانی یا هنگام جوانی به‌شدت به ورزش ادامه دهد.
این افت کارایی و تنگی نفس که در نتیجه کار کم به وجود می‌آید، نشان‌دهنده این است که خون حاوی اکسیژن با سرعت کافی در بدن جریان ندارد، زیرا ریه‌ها در تلاشند که اکسیژن بیشتری از طریق تنفس به دست آورند. قلب سالم هفتاد ساله، 30 درصد نسبت به قلب بیست ساله سلول کمتری دارد.
هنگامی که سلول‌های قلب می‌میرند، بقیه سلول‌ها باید منبسط شوند و رشد کنند تا بتوانند در تماس با یکدیگر باشند؛ به همین دلیل سلول‌های قلبی افراد مسن معمولاً تا 40 درصد بزرگ‌تر از افراد جوان است.
اینها به نظر بد می‌آیند، ولی این‌گونه نیست. ورزش می‌تواند قلب شما را جوان‌تر و کارآمدتر نگه دارد. تناسب اندام بیشتر، میانگین ضربان قلب را در حال استراحت کاهش می‌دهد، زیرا در این صورت قلب کارایی بیشتری دارد و می‌تواند حجم خون بیشتری را در هر ضربان پمپ کند.
این به آن معنا است که حتی در سن پدران مان نیز در صورت انجام ورزش، قلب در شکل و وضعیت مناسب حفظ می شود.