نگاهی به عوارض مکمل های ورزشی (۱)

دکتر محمد علیمرادی؛ دکترای داروسازی، دانشجوی دکترای تخصصی تغذیه

ورزشکاران در رشته های مختلف ورزشی گاهی برای بالا بردن آمادگی بدنی خود، افزایش توان و انرژی موجود، افزایش حجم عضلات و عضله سازی، کاهش حجم چربی بدن جهت تفکیک عضلات و ایجاد زیبایی و تناسب جسمانی اقدام به مصرف انواع مکمل‌ها و داروهای مرتبط با خواسته خود می‌کنند که این ترکیبات به موازات اثرات مطلوب و قابل مشاهده بر بدن افراد مصرف کننده دارای عوارض زیادی می‌باشند که برخی از این عوارض در کوتاه مدت خود را نشان داده و برخی تنها با گذشت زمان مشخص می‌شوند.

ورزشکاران مصرف کننده مکمل‌ها و داروها یا به دلیل نیاز جسمانی به این مکمل‌ها و یا با تفکر رسیدن به اندام و عضلات شگفت انگیز بدون زحمت و ورزش زیاد اقدام به مصرف می‌کنند که در هر دو صورت ممکن است درگیر عوارض جانبی آنها شوند.

هرچند که امروزه با افزایش اطلاعات و آگاهی ورزشکاران مصرف این مکمل‌ها کاهش یافته است اما همچنان سطح مصرف حاضر هم تاحدودی نگران کننده است.

مکمل‌ها به دو دسته مکمل‌های تغذیه ای و دارویی تقسیم می‌شوند.

در مورد مکمل‌ها و مواد دارویی استفاده شده توسط ورزشکاران نگرانی‌هایی که وجود دارد مربوط به مواد تشکیل دهنده و ترکیبات موجود در مکمل (خالص نبودن مواد موثره یا اضافه کردن ماده ناخالص به همراه ماده موثره که یکی از انواع تقلبات در مکمل‌های غذایی غیرمجاز بوده و کیفیت نداشتن ماده مؤثره که باعث افت مقدار ماده مؤثره در طول زمان پایداری محصول می شود) و نیز مربوط به سلامت این مواد و تاریخ انقضای صحیح این ترکیبات می‌باشد.

اکثر مکمل‌های ورزشی که به صورت غیرمجاز و قاچاق وارد کشور می‌شوند و در باشگاه‌های ورزشی و بین ورزشکاران توزیع می‌شوند، به احتمال زیاد حاوی مواد غیرمجاز و مواد دوپینگی و نیروزای آسیب رسان هستند که این ترکیبات نتوانسته اند حداقل‌های استاندارد و تأییدیه‌های بین‌المللی را اخذ کنند و به همین دلیل استفاده از آنها تهدیدی برای سلامت ورزشکاران به حساب می‌آید.

علاوه بر این، از جمله موارد نگران کننده دیگر که بارها توسط متخصصان امر هشدار و تذکر داده شده است مربوط به وجود مواد سمی در برخی از مکمل‌هاست.

در واقع وجود مواد سمی یا باقیمانده حشرات به همراه مواد مؤثره (در خصوص فراورده‌های گیاهی) و همچنین جدید بودن فرآورده و فقدان اطلاعات کافی به جهت سالم و ایمن بودن مصرف آن از نظر ایجاد بیماری یا آسیب‌دیدگی نیز در خصوص برخی از مکمل‌ها (مخصوصا انواع بدون تاییدیه وزارت بهداشت یا سازمان جهانی غذا و دارو  FDA) مطرح است.

ورزشکاران برای رسیدن به شرایط جسمانی مورد نظر خود از مکمل‌ها و داروهای مختلفی مانند انواع مکمل‌های پروتئینی و کربوهیدراتی، کراتین، انواع چربی سوزها، داروهای ادرارآور، هورمون های استروییدی، هورمون رشد، انسولین، استروئیدهای آنابولیک و ... استفاده می کنند که هر کدام عوارضی را به همراه دارند.

در قسمت‌های مختلف در مورد انواع مکمل‌های پرمصرف توضیح می‌دهیم.

داروهای ادرارآور

بسیاری از ورزشکاران هنگام نزدیک شدن زمان مسابقات ورزشی جهت کاهش وزن و قرارگیری در رنج وزنی مطلوب از داروهای ادرارآور جهت کاهش وزن استفاده می‌کنند.

این داروها سبب دفع آب بدن شده و تعادل طبیعی مایعات را به هم می‌زنند و در نتیجه افت وزن می‌شوند.

این داروها مصرف درمانی دارند و در صورتی که در دوز درمانی از سوی پزشک تجویز شوند عوارض جانبی آنها کم و قابل کنترل است.

در ورزشکارانی که میزان زیادی از این داروها را مصرف می‌کنند، عوارضی مانند دردهای عضلانی، خستگی مفرط، ناتوانی در تنظیم دمای بدن، کمبود پتاسیم بدن و تغییر ریتم ضربان قلب، افت فشار خون، خستگی مغزی، بی خوابی، بی‌حالی، خشکی پوست رخ می دهد.

برای خواندن -نگاهی به عوارض مکمل های ورزشی (2)- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن -نگاهی به عوارض مکمل های ورزشی (3)- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن -نگاهی به عوارض مکمل های ورزشی (4)- اینجا کلیک کنید.