دکتر لعبت گرانپایه؛ متخصص جراحی عمومی
آبسه اطراف مقعد شرایط حاد و اورژانسی است که غالبا در زمینه فیستول‌های مقعدی اتفاق می‌افتد. عوامل دیگری از قبیل جسم خارجی، تروما، بدخیمی‌ها، تابیدن اشعه، نقص در سیستم ایمنی عفونت‌های فرصت‌طلب، سل، بیماری‌های التهابی روده (مانند کرون) و در نهایت شقاق مقعد مستعدکننده ایجاد آبسه می‌باشند.
همچنین به دنبال دستکاری‌ها و جراحی مقعد (مثل عمل فیشر) ممکن است آبسه اتفاق بیفتد. منشا اکثر آبسه‌‌های اطراف مقعد با تئوری کریپتوگلاندولار توجیه می‌شود که عفونت غدد مترشحه موکوس در کریپت‌های کانال آنال و کریپتیت ناشی از آن، سرمنشا تشکیل آبسه است.
آبسه و فیستول بیشتر در مردان اتفاق می‌افتد (نسبت 3 به1) و دو‌سوم بیماران در دهه سوم یا چهارم زندگی خود به سر می‌برند و این‌گونه آبسه‌ها بیشتر در بهار و تابستان شیوع بیشتری دارد.
انواع آبسه‌ها
آبسه‌ها به چهار گروه پری‌آنال، ایسکیورکتال، اینتراسفنکتریک و سوپرالواتور تقسیم می‌شوند که در صورت عدم تشخیص و درمان صحیح منجر به فیستول می‌گردند.
آبسه پری‌آنال
این آبسه معمولا با توده متورم، قرمز و دردناک اطراف مقعد مشخص می‌شود و شایع‌ترین فرم آبسه اطراف مقعد نیز می‌باشد (45-40 درصد) که معمولا درد اطراف مقعد حین دفع و نشستن وجود دارد ولی تب و لکوستیوز معمولا نیست و در صورت موفقیت در انجام پروکتوسیگوئیدوسکوپی نکته خاصی به دست نمی‌آید. درمان این بیماران، درناژ آبسه است که باید هر چه سریع‌تر صورت گیرد.
به طور معمول مصرف آنتی‌بیوتیک لزومی ندارد و تنها برای افرادی که پروتز دریچه‌های قلبی، نقص سیستم ایمنی و یا همراه آبسه سلولیت وسیع یا بیماری زمینه‌ای دیابت دارند، تجویز می‌شود.
در مواردی که قرمزی تنها وجود دارد، استفاده از وان آب گرم و آنتی‌بیوتیک توصیه شده و یک تا دو روز بعد مجددا بررسی می‌شود که اگر شرایط به سمت آبسه پیش برود باید جراحی شود. با کشت ترشحات چرکی و بررسی ارگانیسم داخل آن، اگر میکروب‌ها از نوع باکتری‌های پوستی باشند احتمال فیستول بعدی خیلی ناچیز است، ولی در صورت وجود میکروب‌های روده‌ای، احتمال فیستول افزایش می‌یابد.
در صورت وجود فیستول Low یا پایین بعضی معتقدند که حین درناژ، چرک، فیستولوتومی هم باید انجام شود. البته بررسی‌ها نشان داده است که بدون فیستولوتومی هم ریسک عود فیستول، افزایش نمی‌یابد و برای دستکاری و موربیدیتی کمتر، همان درناژ ساده توصیه می‌شود.
آبسه ایسکیورکتال
این نوع، معمولا با یک تورم بزرگ و قرمز و دردناک در باسن و اطراف مقعد دیده می‌شود. این آبسه در 25-20 درصد بیماران دیده می‌شود و بسیار دردناک است به همین علت کتوسیگوئیدوسکوپی قابل انجام نیست اندیکاسیون دادن آنتی‌بیوتیک همان شرایط قبلی را دارد. درناژ آبسه ایسکیورکتال می‌بایست وسیع‌تر از آبسه پره‌آنال و همراه با تخلیه کامل حفره عمیق باشد. در شرایط آبسه وسیع حتی شست‌وشو با آنتی‌بیوتیک‌ها در حفره آبسه نیز توصیه می‌شود.
اخیرا با سونوگرافی ترانس رکتال می‌توان از نحوه تخلیه کامل آبسه حین عمل و وجود احتمالی فیستول آگاه شد...
برای خواندن بخش دوم- آبسه آنورکتال - اینجا کلیک کنید.
