بیماری سل و راهکارهای پیشگیری و درمان

تحریریه زندگی آنلاین : بیماری سل یکی از 10 عامل مهم مرگ‌ومیر در سرتاسر جهان می‌باشد. سل یک بیماری عفونی شایع، و در بسیاری از موارد مرگبار است. این بیماری توسط گونه‌های مختلف مایکوباکتریا، به‌طور معمول «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس» ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً به‌طور معمول به شش‌ها حمله می‌کند، اما بر قسمت‌های دیگر بدن نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. وقتی افرادی که عفونت سلی فعال دارند سرفه، عطسه، یا بزاق خود را از طریق هوا منتقل می‌کنند سل از طریق هوا پخش می شود.

  بیشتربخوانید:

توصیه های تغذیه‌ای موثر برای مبتلایان به بیماری‌های ریوی

وضعیت بیماری  سل در سطح جهانی:

در مجموع 1.5 میلیون نفر در سال 2018 بر اثر سل فوت کردند (از جمله 251000 نفر از درگذشتگان که مبتلا به HIV) بودند. در سال 2018، حدود 10 میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری سل (سل) مبتلا شدند. 5.7 میلیون مرد، 3.2 میلیون زن و 1.1 میلیون کودک. مبتلایان به این بیماری در همه کشورها و گروه‌های سنی مختلف وجود داشت. اما  خوشبختانه بیماری سل قابل درمان و پیشگیری است.

در سال 2018، 1.1 میلیون کودک در سراسر جهان به بیماری سل مبتلا شدند و 205000 کودک در اثر سل از بین رفتند. سیستم‌های خدمات بهداشتی معمولاً سل کودک و نوجوان را دیر تشخیص می‌دهند و این موضوع باعث می‌شود که درمان آن نیز به دشواری انجام شود.

در سال 2018، 30 کشور شاهد ظهور مبتلایان جدید بودند که 8 کشور از این تعداد شامل دو سوم کل کشور را تشکیل می‌دهند که هند پیشرو در شمارش است و پس از آن چین، اندونزی، فیلیپین، پاکستان، نیجریه، بنگلادش و آفریقای جنوبی قرار دارند.

سل مقاوم به دارو (MDR-TB) همچنان یک بحران بهداشت عمومی و تهدیدی برای سلامت است. سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند که 484000 مورد مبتلا به این بیماری با مقاومت در برابر ریفامپیسین  که مؤثرترین داروی درمان این بیماری می‌باشد  وجود دارند.

در سطح جهانی، میزان ابتلا به سل حدود 2٪ در سال در حال کاهش است. برای رسیدن به نقطه عطف استراتژی پایان سل در سال 2020، این کار نیاز به کاهش سالانه 4 تا 5 درصدی این بیماری دارد.

حدود 58 میلیون نفر از طریق تشخیص و درمان سل بین سال های 2000 و 2018 نجات یافتند.

پایان دادن به اپیدمی سل تا سال 2030 از جمله اهداف بهداشتی اهداف توسعه پایدار جهانی  است.

 بیشتربخوانید:

چاقی مهمترین عامل ابتلاء به اختلالات تنفسی زمان خواب است

عامل بیماری و روش‌های انتشار:

بیماری سل توسط باکتری‌های  (مایکوباکتریوم توبرکلوزیس)  ایجاد می‌شود که اغلب ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سل قابل درمان و پیشگیری است. سل از طریق هوا و از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. هنگامی‌که افراد مبتلا به سل ریه سرفه، عطسه یا تف می‌کنند، میکروب‌های سل را به هوا منتقل می‌کنند. فرد برای آلوده شدن  کافیست فقط تعداد کمی از این میکروب‌ها را استشمام نماید.

حدود یک‌چهارم جمعیت جهان به سل پنهان مبتلا هستند، این بدان معناست که افراد به باکتری سل آلوده شده‌اند اما هنوز به‌صورت واقعی مبتلا محسوب نمی‌شوند و قادر به انتقال بیماری نیستند. افراد آلوده به باکتری سل در طول زندگی 5-15درصد خطر ابتلا به بیماری سل را دارند.

افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی، مانند افراد مبتلا به HIV، سو تغذیه یا دیابت، یا افرادی که از دخانیات استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خطر بیماری قرار دارند. هنگامی‌که فرد به بیماری سل فعال مبتلا می‌شود، علائم (مانند سرفه، تب، تعریق شبانه یا کاهش وزن) ممکن است برای چند ماه اول خفیف باشد. این امر می‌تواند منجر به تأخیر در تشخیص و شروع درمان مؤثر باشد  و منجر به انتقال باکتری به دیگران شود. افراد مبتلا به سل فعال می‌توانند در طی یک سال 5-15 نفر دیگر را از طریق تماس نزدیک آلوده کنند. بدون درمان مناسب، 45 درصد افراد HIV منفی با سل و تقریباً همه افراد HIV مثبت با سل می‌میرند.

انواع  بیماری سل:

اگرچه بدن شما ممکن است باکتری‌های عامل سل را در خود جای دهد، اما سیستم ایمنی بدن شما معمولاً می‌تواند مانع بیماری شما شود. به همین دلیل، پزشکان سل را به دو نوع تقسیم می‌نمایند:

 سل نهفته:

در این شرایط، بیمار به عفونت سل مبتلا است، اما باکتری‌ها در بدن فرد در حالت غیرفعال باقی می‌مانند و علائمی ایجاد نمی‌کنند. سل نهفته، که به آن عفونت سل یا سل غیرفعال نیز گفته می‌شود، مسری نیست. این بیماری می‌تواند به سل فعال تبدیل شود، بنابراین درمان برای فرد مبتلا به سل نهفته و کمک به کنترل شیوع سل مهم است. تخمین زده می‌شود که 2 میلیارد نفر سل نهفته داشته باشند.

 سل فعال:

این شرایط باعث بیماری فرد می‌شود و در بیشتر موارد به دیگران نیز سرایت می‌کند. ممکن است در چند هفته اول پس از آلوده شدن به باکتری سل رخ دهد یا ممکن است سال‌ها بعد اتفاق بیفتد.

علائم و نشانه‌های سل فعال شامل چه مواردی می‌باشد:

 سرفه‌ای که سه هفته یا بیشتر طول بکشد

سرفه آلوده به خون      درد قفسه سینه، یا درد همراه با تنفس یا سرفه

لاغری ناخواسته   خستگی تب عرق شبانه  لرز  از دست دادن اشتها

بیشتربخوانید:

سونوگرافی ریه و نقش آن در تشخیص ویروس کرونا

واکسیناسیون

در کشورهایی که بیماری سل بیشتر دیده می‌شود، نوزادان غالباً با واکسن باسیلوس کالمت-گوئرین (BCG)  ) واکسینه می‌شوند زیرا این امر می‌تواند از سل شدید در کودکان جلوگیری کند.

در ایالات متحده استفاده از واکسن BCG برای عموم  توصیه نمی‌شود زیرا در بزرگسالان چندان مؤثر نیست. ده‌ها واکسن جدید سل در مراحل مختلف توسعه و آزمایش هستند.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم

در صورت تب، کاهش وزن غیر قابل توضیح، عرق شبانه یا سرفه مداوم به پزشک مراجعه کنید. این موارد معمولاً علائم سل هستند، اما همچنین می‌توانند از دیگر مشکلات پزشکی ناشی شوند. پزشک می‌تواند آزمایشاتی را برای کمک به تعیین علت انجام دهد.

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها توصیه می‌کند افرادی که احتمال سل را افزایش می‌دهند از نظر عفونت سل نهفته مورد بررسی قرار گیرند. این توصیه شامل افرادی است که:

اچ آی وی یا ایدز داشته باشید

از داروهای IV استفاده کنید

با افراد آلوده در تماس هستند

از کشوری هستند که سل در آن شایع است، مانند چندین کشور در آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا

در مناطقی که سل در آن شایع است مانند زندان‌ها یا خانه‌های سالمندان زندگی یا کار کنید

در مراکز مراقبت‌های بهداشتی کار می‌کنند و افرادی را که مبتلا به خطر سل هستند را درمان می‌کنند

پیشگیری از  بیماری سل

در صورت مثبت شدن آزمایش بیمار برای عفونت سل نهفته، پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند که برای کاهش خطر ابتلا به سل فعال، داروهایی مصرف کنید. تنها نوع سل که مسری است، انواع فعال است. بنابراین اگر بیمار بتواند از فعال شدن سل نهفته خود جلوگیری نماید، سل را به شخص دیگری منتقل نخواهد کرد.

راه‌های مراقبت از خانواده و دوستان

برای جلوگیری از بیمار شدن دوستان و خانواده خود، این نکات را رعایت  کنید:

در خانه بمانید. لازم است در چند هفته اول درمان بیماری سل فعال، به محل کار یا مدرسه نروید و در اتاق مشترک با افراد دیگر نخوابید.

اتاق را تهویه کنید. میکروب‌های سل در فضاهای کوچک بسته که هوا حرکت نمی‌کند به‌راحتی گسترش می‌یابند. اگر در فضای باز هوا خیلی سرد نیست، پنجره‌ها را باز کنید.

 و با استفاده از یک فن هوای داخل را بیرون بکشید.

دهان خود را بپوشانید. در هر زمان که می‌خندید، عطسه می‌کنید یا سرفه می‌کنید از یک دستمال برای پوشاندن دهان خود استفاده کنید. دستمال‌کاغذی را درون کیسه‌ای بریزید، آن را مهروموم کرده و دور بریزید.

ماسک بزنید. استفاده از ماسک جراحی در هنگام حضور در کنار افراد دیگر در طی سه هفته اول درمان ممکن است به کاهش خطر انتقال کمک کند.

دوره مصرف دارو را به پایان برسانید.