با وجودی که در آخرین روز از گفت‌وگوها در روز جمعه گذشته طرفین از رسیدن به یک پیشنویس جدید سخن گفتند اما وقفه در مذاکرات ایجاد شده و زمان احتمالی آغاز دور بعدی گفت‌وگوها فعلا به مباحثی جدی تبدیل شده است. در این خصوص، مذاکرهکنندگان ارشد بریتانیا، فرانسه و آلمان، در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در عصر روز جمعه با صدور بیانیهای مشترک اعلام کردند ما از تصمیم باقریکنی، مذاکرهکننده اصلی ایران برای بازگشت به تهران جهت رایزنی استقبال می‌کنیم، هرچند این مساله «وقفه‌‌‌‌‌‌ای مایوس‌‌‌‌‌‌کننده» در مذاکرات ایجاد می‌کند. در ادامه این بیانیه آمده بود: «ما به همراه شرکای چینی، روسی و آمریکایی‌‌‌‌‌‌مان آماده ادامه مذاکرات بودیم.» پس از آن روز شنبه علی باقریکنی، با اشاره به وقفه در مذاکرات میان ایران و گروه 1+4 گفت: «ایران درخواست توقف مذاکرات را در این مرحله نداد، بلکه از همان ابتدا توافق کرده بودیم که بعد از رسیدن به پیشنویس توافق به «استراحت عادی» برویم.»
واکنش وزارت خارجه
در عین حال سعید خطیب‌‌زاده، سخنگوی دستگاه دیپلماسی نیز در این رابطه گفت: «برخلاف ادعای طرف غربی درباره درخواست ایران برای وقفه در مذاکرات، هم خود این کشورها و هم دیگر اعضای 1+4 کاملا در جریان هستند که این زمانبندی، تفاهمی دسته‌‌جمعی و اتفاقا با در نظر گرفتن تعطیلات طرف‌‌های اروپایی‌‌ها به مناسبت کریسمس و سال نو مسیحی بوده است.»
به گزارش «ایسنا»، سخنگوی وزارت امور خارجه شنبه شب در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره اظهارات غیرواقعی و خبرسازی دیپلمات‌‌های تروئیکای اروپایی درباره زمانبندی بازگشت هیات‌‌ها در این دور از گفت‌وگوها و با یادآوری اینکه این‌بار نخست نیست که طرف‌‌های غربی به تحریف واقعیت و درز اطلاعات نادرست متوسل می‌شوند، تاکید کرد: «این سه کشور شاید خواسته‌‌اند با این ادعای غیرواقعی به نوعی جبران درخواست دور قبل خود برای بازگشت زودهنگام به پایتخت‌‌هایشان را کرده باشند.» سخنگوی وزارت امور خارجه در پایان عنوان کرد: «این کشورها باید به جای اصرار بر بازی نخ‌‌نماشده و بی‌‌فایده مقصرنمایی، برای پیشرفت گفت‌وگوها جدیت و اراده به خرج دهند.»
ایران برای دستیابی به توافق کاملا جدیت دارد
همزمان با این تحولات، نماینده روسیه در مذاکرات وین گفت: «تردیدی ندارم که تهران درباره حصول توافقی برای احیای برجام و رفع تحریم‌ها بسیار جدی است.»
به گزارش «ایسنا»، میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات ایران و ١+٤ در وین در پیامی توییتری نوشت: «به عنوان رئیس هیات روسی در گفت‌وگوهای وین که از نزدیک با هیات ایران در ارتباط بوده است، تردیدی ندارم که تهران درباره دستیابی به توافق برای احیای برجام و رفع تحریم‌ها در مدت زمانی کوتاه بسیار جدی است.»
وزارت امورخارجه روسیه نیز روز جمعه در بیانیهای با اشاره به اینکه دور هفتم گفت‌وگوهای وین روز جمعه به پایان رسیده است، تصریح کرد: «پیشرفت‌های مهمی در این دور از رایزنی‌‌ها حاصل شد که زمینه را برای کار بیشتر فراهم کرده است. هنوز یکسری موضوعات سیاسی پیچیده وجود دارد که باید حل‌وفصل شود اما تمام طرف‌‌های مذاکرهکننده تمایل خود را برای دستیابی به یک توافق برای بازگرداندن برجام به شکل اولیه آن نشان داده‌‌اند.»وزارت امورخارجه روسیه همچنین در این بیانیه ابراز امیدواری کرد دور هشتم مذاکرات به حصول توافق منجر شود.
دور بعدی مذاکرات، اواخر دسامبر یا اوایل ژانویه
همچنین اولیانوف روز شنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری تاس گفت دور بعدی مذاکرات وین اواخر دسامبر یا اوایل ژانویه ٢٠٢٢ برگزار خواهد شد. وی در بخش دیگری از این مصاحبه خاطرنشان کرد: «پس ازمذاکرات طولانی در وین، طرف‌‌های اروپایی بسیاری از خواسته‌های پیشنهادی ایران را پذیرفته‌اند و اکنون راه برای ویرایش سندهای موجود روی میز مذاکره باز شده است.»
نشانه‌های پیشرفت در مذاکرات
از سوی دیگر با وجود انتشار برخی اخبار از فضای مذاکرات در مورد کندی روند گفت‌وگوها، پایگاه خبری-تحلیلی پولیتیکو در گزارشی نوشته است پس از سه هفته گفت‌وگو، مذاکرات برای احیای برجام به جایی که در ابتدای تابستان بود، بازگشته است. با این حال، دیپلمات‌‌ها گفتند حتی همین هم نشان‌دهنده «پیشرفت در مذاکرات» پس از پنج ماه وقفه از زمان روی کار آمدن دولت جدید ایران است.
به گزارش انتخاب در این گزارش آمده است: «انریکه مورا، مقام ارشد اتحادیه اروپا که وظیفه هماهنگی مذاکرات را بر عهده دارد، گفت ما اکنون متنی داریم که با برخی استثناهای جزئی، زمینه مشترکی برای مذاکرات است. ایران در 29 نوامبر مذاکرات را با آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین و اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده مذاکرات، از سر گرفت.»
اکنون، دیپلمات‌‌ها می‌گویند، آنها موافقت کرده‌‌اند که پیشنویس قبل از انتخابات ایران را با اصلاحات جزئی برای در برگرفتن آخرین پیشنهادهای تهران تغییر دهند. یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا گفت: «پیشرفت اندکی است. ما اکنون درک مشترکی از متنی داریم که مبنای مذاکرات درباره مسائل هستهای خواهد بود.»
به گزارش پولیتیکو، به نفع همه طرف‌ها است که مذاکرات را زنده نگه دارند، حتی با ضربان قلب ضعیف. کشورهای اروپایی مدت‌هاست از این توافق دفاع[دیپلماتیک] کرده‌‌اند، اقتصاد ایران تحت تحریم قرار دارد و ایالات متحده می‌خواهد نشان دهد تمام تلاش دیپلماتیک خود را انجام می‌دهد. با این حال، مقامات گفتند مذاکرات برای موفقیت‌آمیز بودن باید ادامه یابد، زیرا سرعت بالای پیشرفت‌های هستهای ایران مزایای بالقوه یک توافق را از بین می‌برد. دیپلمات‌‌های ارشد اروپایی در نشستی مشترک هشدار دادند: «این فقط ما را به جایی که مذاکرات در ژوئن برگزار شد نزدیک‌‌تر می‌کند.»
خواسته‌های جدید
ایران و ایالات متحده مذاکره مستقیمی انجام نمی‌دهند و تهران همچنان به تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا برای خروج از برجام در سال 2018، معترض است. در عوض، آنها به دیپلمات‌‌های اروپایی متکی هستند تا به عنوان واسطه عمل کنند.مقامات غربی مدعی هستند زمانی که ایران در ماه نوامبر به میز مذاکره بازگشت، تمایلی به از سرگیری مذاکرات بر اساس متونی که توسط دولت قبلی ایران در اوایل سال مذاکره شده بود، نداشت و تقریبا 90 درصد از آنچه در ژوئن بر سر آن توافق شده بود را تغییر داد.
مذاکرهکنندگان اروپایی و آمریکایی این رویکرد را غیرقابل قبول دانستند و گفتند این اقدام ایران، آنها را از «مذاکره واقعی» باز داشته است.
تیم مذاکرهکننده جدید ایران به ریاست علی باقریکنی، معاون وزیر امور خارجه خواسته‌های جدیدی را روی میز آورد. به گفته یک دیپلمات ارشد غربی، ایران از جمله می‌خواهد دسترسی وسیع‌‌تری به فیبر کربن داشته باشد. این ماده معمولا در هواپیماها و تجهیزات ورزشی استفاده می‌شود، اما می‌توان از آن برای تولید روتورهای سانتریفیوژ که برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده می‌شود نیز استفاده کرد.
مقامات غربی گفتند آمریکا پیشنهاد خوبی را روی میز گذاشته است و این به ایران بستگی دارد که آن را بپذیرد یا نه. به گفته یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا، اما موضوع لغو تحریم‌ها در دور هفتم از مذاکرات محور اصلی گفت‌وگوها نبوده و ما هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم. پولیتیکو نوشت: «در این میان، ریسک شکست مذاکرات همچنان زیاد است و عدم موفقیت این مذاکرات می‌تواند به بی‌ثباتی در خاورمیانه و مسابقه تسلیحاتی در منطقه منجر شود. اقدام نظامی نیز منتفی نیست. با توجه به پیشرفت‌های سریع در برنامه هستهای ایران، زمان نیز رو به اتمام است.»
شروط ایران برای تعویض دوربین‌‌ها
پس از توافق اخیر ایران و آژانس برای نصب دوربین‌‌های جدید در مجتمع تسای کرج، سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: «ایران از امروز (یکشنبه) فرآیند بررسی‌‌های فنی و امنیتی دوربین‌‌ها پیش از نصب در کرج را آغاز می‌کند.» به گزارش «ایسنا»، کمالوندی همچنین در گفت‌وگویی با نورنیوز تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران درخواست‌‌های مکرر آژانس برای تعویض دوربین‌‌های آسیب‌‌دیده مجتمع تسای کرج را به سه پیش‌‌شرط «انجام بررسی‌‌های قضایی-امنیتی درباره ابعاد خرابکاری صورت گرفته»، «محکوم کردن این خرابکاری‌‌ها از سوی آژانس» و «بررسی فنی-امنیتی دوربین‌‌های جدید توسط ایران قبل از نصب» منوط کرده بود.» وی افزود: «اقدام داوطلبانه ایران درباره صدور مجوز تعویض این دوربین‌‌ها و نصب دوربین‌‌های جدید نه در قالب یک توافق جدید که پس از حصول این سه پیش‌‌شرط صورت گرفت و با وجود عدم ارتباط مستقیم میان گفت‌وگوهای فی‌مابین ایران و آژانس با مذاکرات وین، به نظر می‌‌رسد توانست دست مذاکرهکنندگان کشورمان را پر‌تر کند و این مساله در نشست کمیسیون مشترک برجام در عصر جمعه خود را نشان داد.»
معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه افزود: «ذکر این نکته را ضروری می‌دانم که موضوع تاثیر احتمالی دوربین‌‌های نظارتی آژانس بر هدایت عملیات خرابکارانه علیه تاسیسات هستهای ایران برای دستگاه‌های امنیتی و قضایی ما فوق‌العاده مهم بوده و هست و از این رو ما بر ضرورت بررسی دقیق دوربین‌‌های آسیب‌‌دیده و جدید تاکید زیادی داشتیم و روی نظر خود ایستادگی کردیم تا به نتیجه رسید.»
به گفته وی اتفاقی که روز پنج‌‌شنبه در نشست خبری مدیرکل آژانس افتاد و او برای نخستین‌‌بار یکی از دوربین‌‌ها را در مصاحبه خود به صورت کامل نشان داد و درباره آن توضیحات مبسوطی ارائه کرد، به‌طور قطع متاثر از حساسیت‌‌های ایران و تاکید بر ضرورت مشخص شدن نقش غیرمخرب دوربین‌‌ها در عملیات خرابکارانه بود.
