همانطور که ذکر شد مننژیت یک بیماری ویروسی است که بعد از چند هفته رو بهبودی می رود مگر در موارد خیلی نادر که نیاز به درمان فوری این بیماری با آنتی بیوتیک می باشد تا جان بیمار را به خطر نیندازد. برای آشنایی با علائم مننژیت در ادامه این مطلب همراهمان باشید.
علائم مننژیت چیست؟
علائم مننژیت ویروسی زودتر از مننژیت باکتریایی خود را بروز می دهد و چون نشانه های اولیه بسیار شبیه به علائم آنفولانزا می باشد شاید در وهله اول کسی آن را جدی نگیرد. از علائم مننژیت می توان به سفت شد گردن، تب بالا ناگهانی، تشنج، گیجی، تهوع، استفراغ، مشکلات خواب، بی اشتهایی و در برخی موارد به بثورات پوستی اشاره کرد.
اگر عفونت وارد جریان خون بشود این نشانه ها نیز بروز می کنند: بثورات پوستی، اسپاسم معده، لرز، رنگ پوست غیر طبیعی، تنفس های سریع و دردهای مفصلی یا عضلانی.
در نظر داشته باشید که بسته به سن شخص علایم مننژیت متفاوت است و به طور مثال در نوزادان تازه متولد شده و اطفال بیشتر سردرد و سفت شدن گردن، تب بالا، تغذیه ضعیف، گریه ثابت، تحریک پذیری بیش از حد، تنبلی، سفتی در بدن، برآمدگی بالای سر کودک، تفس سریع، خواب آلودگی و پوست لکه دار و رنگ پریده خود را نشان می دهد. همین نشانه ها را در نوجوانان و بزرگسالان عبارتند از گیجی، خواب آلودگی، تهوع، استفراغ، تب بالا، سردرد شدید، حساسیت به نو، بثورات متمایز و تشنج.
انواع مننژیت با توجه به علت ایجاد بیماری
هنگامی که استخوان جمجمه به دلایلی همچون تصادف شکسته باشد، این تکه های استخوان می تواند لایه های مننژ را پاره کرده و در صورت عدم ترمیم صحیح آن، مننژیت بروز پیدا می کند، در واقع مننژ لایه محافظتی مغز و نخاع است و در صورت ابتلای فرد به بیماری مننژیت و یا التهاب پرده های مننژ، باید معلوم شود که مننژیت دارای منشاء مغزی و نخاعی می باشد.
مننژیت ویروسی
شایع ترین نوع مننزیت می باشد و اغلب انتروویروس ها علت ایجاد بیماری می باشند. این ویروس ها دارای غشای محافظتی از جنس چربی هستند و انواع ویروس های انتروویروس، هرپس سیمپلکس، ویروس زونا (این ویروس در مبتلایان به آبله مرغان در عصب آنها لانه می کنند و زمانی که به بدن فشار آید، خود را نشان می دهند)، ویروس اوریون، ویروس HIV و … از جمله آنها می باشند.
مننژیت باکتریایی
باکتری ها نقش مهمی در بیماری مننژیت دارند و می توانند از روش های مختلفی در عصب و یا مایع مغزی نخاعی نفوذ پیدا کنند. مثلا ممکن است در مواردی مانند زخم بستر، آبسه، زخم در قسمتهای مختلف بدن و عفونت, فرد به این بیماری مبتلا شده و باکتری های راه یافته به خون، به راحتی وارد مغز و نخاع شوند، در نتیجه فرد دچار مننژیت باکتریایی حاد می شود. در اغلب این موارد باکتری در طی عفونت وارد خون می شود و آن را آلوده می کند و سپس باکتری ها طی تبادلاتی وارد سایر بافت ها همچون بافت عصبی می شوند.
مننژیت قارچی
این نوع مننژیت، نادر بوده و بعد از آلوده کردن بخشی از بدن وارد جریان خون می شود، سپس به مغز و نخاع سرایت خواهد کرد.
مننژیت انگلی
این نوع مننژیت به نسبت انواع باکتریایی و ویروسی کمتر است، انگل هایی که در مدفوع، خاک، حلزون، ماهی، مرغ خام و … دیده می شوند و یا کیست هایی که توسط انگل ها به وجود می آیند بعد از پاره شدن، می تواند از طریق جریان خون در سیستم عصبی ورود پیدا کنند.
این گروه از مننژیت ها بعد از تماس با مواد شیمیایی و ایجاد آلرژی به این مواد، همچنین بعضی سرطان ها، بیماری های التهابی مانند سارکیدوز و غیره به وجود می آیند.
عوارض مننژیت:
بیماری مننژیت باکتریایی ممکن است عوارض متفاوتی همچون: اختلال بینایی، کاهش شنوایی، عدم یادگیری و تشنج داشته باشد. علاوه بر این ممکن است که بر روی قلب و کلیه و غده های آدرنال نیز تاثیر بگذارد. در درمان مننژیت باکتریایی به درمان های اضافه نیز نیاز است. مثلا پزشک برای مقابله با تشنج به شما داروهای ضد تشنج به و یا کودکان در تنفس های سریع نیاز به دستگاه اکسیژن داشته باشند.
تشخیص مننژیت ویروسی و باکتریایی:
در ظاهر تفاوتی بین این دو وجود ندارد و پزشک برای تشخیص نیازمند انجام یک سری اعمال مانند تست شیشه ای می باشد. (شیشه ای را مقابل پوست خود قرار دهید و مقداری فشار دهید تا ببینید که آیا بثورات محو می شوند یا نه. اگر محو نشدند امکان وجود سپتی سمی مننژیت است.) همچنین پزشک با انجام یک آزمایش خون به تشخیص نوع باکتری عامل عفونت می پردازد. عوامل دیگری مانند سی تی اسکن از قفسه سینه، سر یا سینوسها با اشعه ایکس، برای تعیین اندازه التهاب و تورم درخواست نماید. و یا از مایع مغزی نخاعی در این مورد بهره بگیرد.
درمان مننژیت:
درمان مننژیت به نوع آن وابسته است و در موارد مختلف به شیوه های مختلف اقدام می کنند که به شرح زیر است:
- مننژیت باکتریایی: برای درمان نیاز به یک آنتی بیوتیک وریدی و داروهای کورتیزونی برای کاهش خطر عوارض آن می باشد.
- مننژیت ویروسی: در این مننژیت نیازی به درمان نیست زیرا داروها بی تاثیر هستند و خود بیماری بعد از سپری شدن چند هفته بهبود می یابند.
- اگر نوع مننژیت مشخص نباشد استفاده از داروهای کورتیزونی یک راه درمان مناسب است.
درمان مننژیت در کودکان نیز به شیوه های زیر رخ می دهد:
- مننژیت ویروسی: به درمان خاصی نیاز ندارد زیرا سیستم ایمنی خود بدن نوزاد با آن مقابله می کند و فقط برای درمان درد و تب می توان بسته به نظر پزشک دارو استفاده کرد.
- مننژیت باکتریایی: کودک نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارد و احتمالا تا دو هفته در بیمارستان بستری می شود و اگر به موقع تشخیص داده شود، درمان تا 85 درصد موثر واقع می گردد.
راه و روش جلوگیری از ابتلا به مننژیت:
اولین راه در این مورد ایمن سازی است که در عدم ابتلا به مننژیت بسیار کمک می کند. از جمله این موارد می توان به واکسن سرخک، HIB، فلج اطفال، اوریون، پنوموکوک، مننگوکوک اشاره کرد. این نکته مهم است که واکسیناسیون کودک خود را در 11 سالگی یک بار برای مقابله با مننژیت انجام دهید و در دو نوبت در 16 سالگی آن را تکرار کنید.
در نظر داشته باشید رعایت بهداشت در پیشگیری از ابتلا به این بیماری بسیار اهمیت دارد. زیرا این ویروس ها و باکتری ها همه جا یافت می شوند. به کودکان خود یاد بدهید که قبل از خوردن دست های خود را تمیز بشویند و از به اشتراک گذاری ظروف افراد مریض با دیگران اجتناب کنید.
