تحریریه زندگی آنلاین : پاراسومنیا یا خواب پریشی مجموعه‌ای از اختلالات خواب است که شامل کابوس شبانه، وحشت شبانه، راه رفتن در خواب، آزارهای سردرگمی و دندان‌قروچه، فلج خواب و … است.
دلایل پاراسومنیا
پاراسومنیا بیشتر در بین افراد یک خانواده دیده می‌شود و سپس در خیلی از موارد به احتمال زیاد عامل ژنتیکی است. اختلالات مغزی امکان دارد مسئول بعضی از پاراسومنیاها باشد، مثل موارد خیلی از اختلال REM. پاراسومنیا امکان دارد به‌وسیله دیگر اختلالات خواب مثل آپنه انسدادی خواب و دیگر داروها به وجود آیند.
انواع پاراسومنیاها
- پاراسومنیاهای اولیه که اختلالات مربوط به مراحل خواب بوده و ناشی از کمی کارکرد سیستم‌های تنظیم کننده‌ی خواب‌وبیداری می‌باشند.
-پاراسومنیاهای ثانویه که در آنها اختلالات سیستم‌ها و اعضای دیگر بدن در خواب آشکار می‌شود.
بیشتربخوانید:
پاراسومنیاهای اولیه
کابوس شبانه
کابوس‌ها اتفاقات زنده شب هستند که می‌توانند سبب احساس ترس، وحشت یا اضطراب شوند. اغلب شخص مبتلا به کابوس ناگهان از خواب REM بیدار می‌شود و قادر به توصیف محتوای رویای کامل است. برگشت به خواب اغلب مشکل است. کابوس‌ها می‌توانند به وسیله خیلی از عوامل، از جمله بیماری، اضطراب، از دست دادن یکی از عزیزان یا واکنش منفی به دارو، به وجود آیند. اگر کابوس بیشتر از یک بار در هفته اتفاق افتد یا کابوس‌ها از یک خواب خوب برای مدت طولانی پیشگیری می‌کند، با روانپزشک مشورت کنید.
وحشت شبانه
کسی که یک وحشت شبانه را تجربه می‌کند، ناگهان از خواب در یک وضعیت وحشتناک بیدار می‌شود، ولی گیج و ناتوان است. آنها به صدا پاسخ نمی‌دهند و به طور کامل بیدار می‌شوند. وحشت شبانه حدود 15 دقیقه طول می‌کشد، پس از آن شخص دراز می‌کشد و به نظر می‌رسد که به خواب می‌رود. کسانی که دچار وحشت شبانه هستند (بعضی وقت‌ها به نام وحشت در خواب هم می‌گویند) اغلب خوابشان را صبح روز بعد به یاد نمی‌آورند.
وحشت‌های شب شبیه به کابوس هستند، ولی اغلب در طول خواب عمیق اتفاق می‌افتند.
کسانی که وحشت خواب را تجربه می‌کنند امکان دارد به دلیل حرکات اندام‌ها به خود و دیگران صدمه برسانند. وحشت شبانه بیشتر در بچه‌های میان 3 تا 8 ساله، بیشتر شایع است. بچه‌های مبتلا به وحشت خواب معمولاً در خواب حرف می‌زنند یا راه می‌روند. شدت تنش عاطفی یا مصرف الکل می‌تواند پیدایش وحشت شبانه در بین بزرگسالان را بالا ببرد.
راه رفتن در خواب
در این اختلال امکان دارد به نظر برسد شخصی که درحالی‌که راه رفتن است بیدار می‌باشد اما در واقع او خواب است. اشخاص مبتلا به این اختلال امکان دارد رفتارهای اتوماتیک پیچیده‌ای از جمله قدم زدن به آهستگی، بردن اشیا به بیرون، رفتن از اتاق و یا هر کار دیگری با پیچیدگی‌ها و مدت‌های زمانی متغیر انجام دهد، حتی رانندگی کردن. اغلب چشمان این افراد در زمان انجام دادن این اعمال باز می‌باشد و ممکن است در زیر لب زمزمه هم بکنند اما ارتباط برقرار کردن با آنها مشکل است.
برعکس چیزی که بیشتر مردم فکر می‌کنند، بیدار کردن شخصی که در حال پیاده‌روی درخواب است، خطرناک نمی‌باشد. شخص امکان دارد بعد از بیدار شدن گیج بوده و نسبت به محیط اطراف آگاهی نداشته باشد اما چنانچه شخص را بیدار نکنید، خطر آن بیشتر است چون فرد نسبت به محیط اطرافش هیچ‌گونه آگاهی و ذهنیتی نداشته و امکان دارد به زمین بخورد، از جایی پرت شود و یا هر اتفاق دیگری برای او پیش آید.
مثل وحشت‌های شبانه، چنانچه فردی که شب گذشته در خواب راه رفته را بیدار نکرده باشید، صبح روز بعد فرد هیچ‌گونه خاطره‌ای از اتفاقات شب گذشته خود ندارد. این اختلال در بیشتر وقت‌ها ابتدای شب و در مراحل سوم و چهارم خواب non-REM به وجود می‌آید اما می‌تواند اوائل صبح در خواب REM هم اتفاق بیفتد.
این اختلال اغلب در بچه‌های 8 تا 12 ساله دیده می‌شود. بیشتر کودکان مبتلا زمانی که وارد سنین نوجوانی می‌شوند دیگر این اختلال را نشان نمی‌دهند اما وقوع آن در سنین جوانی، میانسالی و سالمندی هم دیده شده است. به نظر می‌رسد که این اختلال جنبه ارثی داشته باشد.
بیشتربخوانید:
سردرگمی آزاردهنده
اغلب هنگامی اتفاق می‌افتد که شخص از خواب عمیق در طی بخش ابتدای شب بیدار گردد. این اختلال، که همین‌طور به عنوان مستی خواب هم شناخته می‌شود، شامل کندی بیش از اندازه پس از بیداری است.
این اشخاص، به آهستگی به دستورات واکنش نشان می‌دهند و امکان دارد سوالاتی را که از آنها پرسیده می‌شود را به‌دشواری درک کنند. همین‌طور این اشخاص معمولاً حافظه کوتاه مدتشان دچار اشکال می‌شود، آنها در روز پس حافظه‌ای از آن سردرگمی آزار دهنده ندارند.
صحبت کردن در خواب
حرف زدن در خواب یک اختلال انتقال خواب و بیداری است. هرچند اغلب بی‌زیان است، ولی صحبت کردن در خواب می‌تواند سبب نگرانی همسران یا افراد خانواده شود که آن را می‌بینند.
صحبت کردن در طول خواب رخ می‌دهد می‌تواند کوتاه و شامل صداهای ساده باشد، یا اینکه حرف‌های طولانی باشد. شخصی که در طول خواب حرف می‌زند اغلب نمی‌تواند این کار خود را به یاد بیاورد. حرف زدن در خواب می‌تواند ناشی از عوامل خارجی، از جمله تب، استرس عاطفی، و یا دیگر اختلال‌های خواب هم باشد.
فلج خواب
اشخاص مبتلا به فلج خواب توانایی حرکت دادن بدن یا اندام خود در زمان خواب یا حتی در زمان بیدار شدن را ندارند. بخش‌های کوتاهی از فلج عضله اسکلتی جزئی یا کامل می‌تواند در طول فلج خواب اتفاق بیفتد. فلج خواب به صورت ارثی و در افراد خانواده‌ها هم امکان دارد دیده شود با این وجود دلیل فلج خواب شناخته نشده است.
این اختلال خطرناک نیست، ولی اشخاص مبتلا به فلج خواب معمولاً می‌ترسند، چون نمی‌دانند چه حادثه‌ای رخ می‌دهد. یک بخش از فلج خواب معمولاً با صدا یا لمس به پایان می‌رسد. در عرض چند دقیقه، شخص مبتلا به فلج خواب توانایی حرکت مجدد را دارد. این اختلال امکان دارد تنها یک بار در طول زندگی شما رخ دهد یا اینکه بارها تکراری شود.
بروکسیسم شبانه (دندان‌قروچه)
بروکسیسم شبانه (یا دندان‌قروچه) شامل به هم کشیدن دندان‌ها به هم به طور خواسته یا ناخواسته هنگام خواب است. دندان‌قروچه امکان دارد به دنبال دیگر اختلالات خواب اتفاق بیفتد. بروکسیسم شبانه امکان دارد باعث درد فک، درد گوش، صدمه به عضلات فک، سایش غیر طبیعی و صدمه به دندان‌ها شود.
برکسیسم می‌تواند خفیف یا شدید باشد و صدمه دندانی به وجود آورد. در برخی موارد، با استفاده از یک محافظ دهان می‌توان از سایش دندان پیشگیری کرد. محافظ دهان، که به وسیله دندانپزشک تجویز می‌شود، می‌تواند بر روی دندان قرار بگیرد تا مانع از ساییدن آنها در مقابل یکدیگر شود.
شب ادراری
اشخاص مبتلا به این اختلال به طور غیرارادی موقع خواب ادرار می‌کنند. شب ادراری در بچه‌ها خیلی شایع است. موقعی ادرار در خواب به عنوان یک اختلال پاراسمونیا شناخته می‌شود که فرد مبتلا پنج سال به بالا بوده و حداقل دو بار در هفته به مدت حداقل سه ماه شب ادراری داشته باشد.
شب اداری به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. افراد مبتلا به شب ادراری اولیه دائماً رختخوابشان خیس است و به مدت شش ماه هیچ‌وقت پیش نیامده که رختخوابشان خشک باشد. اشخاص مبتلا به شب ادراری ثانویه به مدت حداقل شش ماه به صورت دائم رختخوابشان خشک بوده و بعد از آن حداقل دو بار در هفته به مدت سه ماه پی‌درپی شب ادراری دارند.
پاراسومنیاهای ثانویه
در گروه از پاراسومنیاها اختلالاتی از جمله تشنج، آریتمی‌های قلبی، ریفلاکس معده، دیس کینزی تنفسی (نقص در انجام حرکات ارادی تنفسی)، اسپاسم مری، دندان‌قروچه در خواب و... وجود دارد.
چگونه پاراسومنیا درمان می‌شود؟
خیلی از اشخاص مبتلا به پاراسومنیا، پیشرفت بهبود نشانه‌های را با بهتر شدن عادت‌های خواب خود درک می‌کنند. عادات خواب خوب شامل داشتن یک برنامه منظم خواب، مدیریت استرس، داشتن آرامش و داشتن خواب کافی است. همین‌طور درمان‌های دارویی وجود دارد که برای کنترل نشانه‌ها استفاده می‌شود.
شخص باید هنگامی که خطر آسیب به خود یا دیگران او را تهدید می‌کند به دنبال درمان باشد. مطالعات پزشکی خواب شبانه امکان دارد مورد احتیاج باشد.
اهمیت دارد که به یاد داشته باشیم تفاوتی نمی‌کند چقدر رفتار شخص عجیب‌وغریب و خشونت‌آمیزتر باشد، پاراسومنیا به‌ندرت با یک اختلال روانپزشکی ارتباط دارد. با این حال، کسانی که از پاراسومنیا احساس ناراحتی می‌کنند، امکان دارد تمسخر یا حس خجالت از دیگران در مورد نشانه‌های آنها را تحمل نکنند.
به جز این، افراد خانواده و هم‌اتاقی‌ها امکان دارد خواب کافی خود را به دلیل اختلال شخص از دست بدهند. در خیلی از موارد، کمک یک درمانگر یا گروه پشتیبانی می‌تواند به اشخاص مبتلا کمک کند و کسانی که با آنها ارتباط دارند با این مسائل کنار بیایند.
