درمان مشکلات روده از دیدگاه طب چینی (۱)

دکتر الهام آذر

برای بسیاری از بیماران و حتی متخصصین گوارش شاید کمی عجیب و دور از ذهن به نظر برسد که طب سوزنی بتواند بیماری‌هایی مانند یبوست مزمن و مقاوم به درمان، ای بی اس یا سندرم روده تحریک پذیر و کولیت را درمان کرده و بیماران مبتلا به کولیت اولسرو را از دریافت دارو بی‌نیاز گرداند.

در این مقاله سعی بر آن شده که مطالبی هر چند مختصر برای روشن شدن موضوع ارایه شود.

در طی سالهای اخیر  سعی کرده‌ام در شماره‌های متعدد مجله دنیای سلامت به تشریح بیماری‌های مختلف از دیدگاه تی سی ام یا طب سنتی چین بپردازم، این مقاله را هم به روده بزرگ و بیماری‌های ان اختصاص داده‌ام.

ابتدا به کولون یا روده بزرگ به عنوان یک ارگان فانکشنال یا عملکردی نگاهی می‌‌اندازیم و سپس به بررسی  ای بی اس و کولیت اولسرو  از دیدگاه طب سنتی چین می‌‌پردازیم. 

روده بزرگ

همانطوریکه می‌‌دانید روده بزرگ که جدا کننده خوب از بد می‌‌باشد، مواد هضم شده را از روده کوچک دریافت کرده، مایع آن‌را جذب می‌‌کند و مواد زاید را به صورت مدفوع برای خروج از بدن اماده می‌‌کند.

در طب چینی اما، این ارگان وظیفه‌ای فراتر دفع مواد زاید از بدن دارد چرا که انرژی  روده بزرگ با انرژی ریه مزدوج است، بنابراین در هنگام درمان انرژی کانال ریه (مثلا در درمان سرفه مزمن) باید از این ارگان نیز کمک بگیریم و نقاطی را روی این کانال انتخاب نماییم.

برای سلامت بدن، باید انرژی این دو کانال به سمت پایین حرکت کنند، اگر انرژی ریه به سمت بالا حرکت کند دچار سرفه مزمن و اگر انرژی روده بزرگ به سمت بالا حرکت کند دچار یبوست خواهیم شد.

نکته مهم این است که در طب چینی در هر بیماری، علاوه بر توجه به جسم، باید ذهن و روح هم مورد توجه قرار گیرد و این یکی از وجوه افتراق ان با طب کلاسیک است.

در مورد انرژی ریه و روده بزرگ احساس غالب غم و اندوه است، مثال ان ایجاد برونشیت یا بیماری کولیت اولسرو بدنبال غم فقدان و از دست دادن عزیزی است.

لازم به ذکر است که در مورد کانال کبد احساس غالب خشم و در مورد کانال کلیه ترس می‌‌باشد.

در بیماریهایی مانند یبوست مزمن نیز عدم هماهنگی روحی می‌‌تواند نقش مهمی داشته باشد و حتی گفته می‌‌شود این بیماری در کسانی ایجاد می‌‌گردد که تمایل زیادی به نگهداری اشیا و وسایل خود دارند و دور ریختن آنها برایشان دشوار است.

این افراد حتی از تغییر عادات مضر و مکان‌هایی که برایشان مناسب نیست به شدت پرهیز می‌‌کنند.

برعکس اگر انرژی روده بزرگ در تعادل و سلامت باشد، افکار منفی کمتر به سراغ فرد می‌آید و به راحتی می‌‌تواند موانع را از سر راهش بردارد.

نکته دیگری که بنظر من ذکر آن خالی از لطف نیست، توجه به خصوصیات ماده دفعی ازنظر  رنگ، بو، شکل، تناوب و... در همه بیماران مراجعه کننده به کلینیک‌های طب سوزنی است، چه شکایت از مشکلات روده‌ای داشته باشند و چه نداشته باشند، زیرا این یکی از کلیدهای تشخیص از نظر غلبه گرما، سرما، فزونی یا کاهش می‌‌باشد.

برای مثال در کسانی که انرژی کبد در حالت رکود است، مدفوع به صورت دانه دانه ( شبیه به فضولات گوسفند) می‌شود.

سندرم روده تحریک پذیر

امروزه به دلیل تغییر شیوه زندگی در جوامع شهرنشین، بیماری روده تحریک پذیر بسیار شایع شده است. در واقع نوع کار،اافزایش استرسهای محیطی، نحوه تغذیه و... عوامل دخیل در بروز این بیماری هستند.

خوشبختانه این بیماری از جمله مواردی است که طب سوزنی اثرات بسیار سریع و شگفت انگیزی در درمان ان دارد، زیرا همانطور که گفته شد درمان مایند- بادی (ذهنی و جسمی) است.

 علل سندرم روده تحریک پذیر از دیدگاه طب چینی

1- رکود انرژی کبد         liver qi stagnation

2- کاهش انرژی طحال  spleen qi deficiency

3- غلبه بلغم گرم         Damp heat

سازمان بهداشت جهانی WHOدر سال 1997و موسسه ملی سلامت NIH در نوامبر 1979، طب سوزنی  را در درمان درد شکم، کرامپ عضلانی، یبوست و اسهال مبتلایان به رسمیت شناختند و این یک خبر خوب و موفقیت چشمگیر برای این شیوه درمانی جدید بود.

تحقیقات بسیاری نیز در این زمینه صورت گرفته و ثابت شده که طب سوزنی با ترشح نوروترانسمیترهایی مانند سروتونین و مواد مخدر و ضد درد درونی مانند اندروفین و انکفالین و داینورفین ،این اثرات را نشان می‌دهد.

تعداد جلسات درمانی بستگی به ازمان بیماری، سن بیمار و نحوه پاسخ‌دهی به طب سوزنی متفاوت است ولی بطور متوسط 10 جلسه درمانی مورد نیاز است که بطور معمول دوبار در هفته می‌‌باشد.

نکته این است که در درمان این بیماران (همانند کولیت اولسرو) علاوه بر طب سوزنی، از درمان‌های گیاهی و هربال، ماساژ و چی گونگ می‌‌توان کمک گرفت.

درمان‌های گیاهی چین بحث بسیار مفصلی دارند و آنقدر حایز اهمیت هستند که در چین بدون آنها طب سوزنی معنا پیدا نمی‌کند...

برای خواندن بخش دوم -درمان مشکلات روده از دیدگاه طب چینی- اینجا کلیک کنید.